O Φραντς Κάφκα άφησε ανεξίτηλο το σημάδι του στην παγκόσμια λογοτεχνία, καθώς διείσδυσε βαθιά στον ανθρώπινο νου και στην ανθρώπινη συμπεριφορά, καταγράφοντάς τα με λογοτεχνικό, και συνάμα, αρκετά δυσνόητο τρόπο. Το έργο του δεν έλαβε την απαραίτητη αίγλη όσο ο ίδιος βρισκόταν εν ζωή. Παρ’ όλα αυτά, διασώθηκε, και χρόνια αργότερα, έγινε ιδιαίτερα γνωστό από συγγραφείς, όπως ο Καμύ, ο Σαρτρ και ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Ας δούμε, λοιπόν, τη ζωή του ανθρώπου που επηρέασε σημαντικά την ανθρώπινη διανόηση, καθώς και το χώρο της λογοτεχνίας.
Πρώιμα χρόνια και οικογένεια
Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου του 1883 στην Πράγα. Αν και σήμερα η Πράγα είναι η πρωτεύουσα της Τσεχίας, την εποχή που γεννήθηκε ο Κάφκα, αποτελούσε μέρος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και πρωτεύουσα της Βοημίας. Αν και ο Κάφκα ήταν Εβραϊκής καταγωγής, όντας πολίτης της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, μητρική του γλώσσα ήταν η γερμανική. Για αυτό το λόγο, άλλωστε, όλα τα έργα του είναι γραμμένα στα γερμανικά.
Ο Κάφκα προερχόταν από μία ευκατάστατη εβραϊκή οικογένεια. O πατέρας του ήταν επιτυχημένος έμπορος υφασμάτων, ενώ η μητέρα του ήταν νοικοκυρά. Η οικογένεια είχε ακόμη 5 παιδιά, – 2 αγόρια και 3 κορίτσια -. Τα αγόρια πέθαναν κατά τη διάρκεια της γέννας. Οι αδερφές του πέθαναν πολύ αργότερα, πιθανότατα, σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης ή σε κάποιο Πολωνικό γκέτο. Ο θάνατος των αδερφών του, ωστόσο, συνέβη στην ευαίσθητη ηλικία των 6 και φαίνεται ότι σημάδεψε τη μνήμη του σε μεγάλο βαθμό. Αν και οι σχέσεις με τους γονείς του, και ιδιαίτερα με τον πατέρα του ήταν αρκετά τεταμένες, πέρασε πολλά χρόνια μαζί τους. Ο πατέρας του, Χόφμαν Κάφκα, όντας πρακτικός άνθρωπος των επιχειρήσεων, δεν κατανόησε ποτέ την έντονη καλλιτεχνική πλευρά του Κάφκα. Έτσι, ήταν αρκετά επικριτικός και καθόλου υποστηρικτικός, ενώ ερχόταν πολλές φορές σε ρήξη με το γιο του, λόγω των καλλιτεχνικών ροπών που είχε. Η μητέρα του, από την άλλη, δεν είχε το απαραίτητο υπόβαθρο, ώστε να κατανοήσει το βάθος των σκέψεων και του έργου του συγγραφέα. Έτσι, η οικογενειακή του ζωή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της -καλλιτεχνικής και μη- προσωπικότητας του. Άλλωστε, όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος, ιδιαίτερα η σχέση του με τον πατέρα του επηρέασε την ερωτική του ζωή, καθώς και άλλες διαπροσωπικές σχέσεις που ανέπτυξε, μεγαλώνοντας.
Εκπαίδευση
Όντας, λοιπόν, γόνος μίας ευκατάστατης οικογένειας, δεν μπορούσε παρά να λάβει και την ανάλογη εκπαίδευση. Φοίτησε, λοιπόν, σε γερμανικό δημοτικό και έπειτα, σε γερμανικό γυμνάσιο. Το γυμνάσιό του, μάλιστα, φαίνεται να είχε παράδοση στην εκπαίδευση κρατικών λειτουργών και νομικών. Αυτό προμήνυε σίγουρα μία λαμπρή σταδιοδρομία για έναν επιμελή και διαβασμένο μαθητή, όπως ο Κάφκα. Στο σχολείο αντιμετώπιζε δυσκολίες με τα μαθηματικά και φαινόταν να έχει μία κλίση στη γραμματεία. Στα ενδιαφέροντά του ενέπιπταν η ανάγνωση γερμανικών κλασικών, όπως ο Γκαίτε, ενώ μετά το 3ο έτος φοίτησής του στο γυμνάσιο, ο οδηγός σπουδών του περιείχε μόνο αρχαία ελληνικά και λατινικά.
Παρότι, λοιπόν, τελείωσε το γυμνάσιο με μία έφεση στις κλασικές σπουδές, επέλεξε να συνεχίσει τις σπουδές του στο γερμανικό Πανεπιστήμιο του Καρόλου της Πράγας, στο τμήμα της Χημείας. Ωστόσο, μέσα σε διάστημα 2 μόνο εβδομάδων, συνειδητοποίησε ότι δεν είχε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να γίνει Χημικός και αποφάσισε να παρατήσει αυτήν την επιστήμη. Έτσι, γράφτηκε στο τμήμα της Νομικής του ίδιου Πανεπιστημίου. Η συγκεκριμένη, μάλιστα, αλλαγή φαίνεται να ευχαρίστησε τον πατέρα του. Παράλληλα, δόθηκε η ευκαιρία στον ίδιο να παρακολουθήσει και κάποιες διαλέξεις γερμανικής λογοτεχνίας, η οποία φαινόταν πολύ προσιτή στον ίδιο. Ταυτόχρονα, συμμετείχε και σε μία φοιτητική λέσχη που ονομαζόταν Αίθουσα Αναγνώσεων και Ομιλιών Γερμανών Φοιτητών. Η συγκεκριμένη λέσχη διοργάνωνε διάφορες εκδηλώσεις και συναντήσεις λογοτεχνικού περιεχομένου και η συμμετοχή του σε αυτή αποδεικνύει ακόμη μία φορά την αγάπη του για τη λογοτεχνία, πρωτίστως ως αναγνώστης.
Ο Κάφκα ήταν επιρρεπής σε ασθένειες από μικρή ηλικία και αρκετές φορές χρειάστηκε να νοσηλευτεί σε σανατόρια. Έτσι και το 1904, νοσηλεύτηκε στο σανατόριο του Τσουκμάντελ. Έπειτα, συμμετείχε σε εξετάσεις της Νομικής, όπου 2 καθηγητές δεν τον βαθμολόγησαν επαρκώς, αποτρέποντας την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτωρ.
Η ζωή του μετά το Πανεπιστήμιο
Το καλοκαίρι του 1906 νοσηλεύτηκε για ακόμη μία φορά στο σανατόριο, και έπειτα εργάστηκε για έναν χρόνο, ως ασκούμενος δικηγόρος στην Πράγα. Έναν χρόνο αργότερα, άρχισε να εργάζεται στην ιταλική ασφαλιστική Assicurazioni Generali. Η συγκεκριμένη θέση δεν τον ευχαριστούσε καθόλου, καθώς δεν είχε βλέψεις για καριέρα, ενώ το ωράριο τον εξαντλούνται, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αφιερωθεί στη συγγραφή, που τόσο αγαπούσε. Από αυτή τη θέση παραιτήθηκε με πολλή χαρά έναν χρόνο αργότερα, για να πιάσει δουλειά στο Ινστιτούτο Ασφάλισης Εργατικών Ατυχημάτων του Βασιλείου της Βοημίας. Στη νέα αυτή θέση παρέμεινε ενεργά από το 1907 ως το 1917, που πήρε άδεια για λόγους υγείας. Πιο συγκεκριμένα, πήρε αναρρωτική άδεια λόγω της φυματίωσης που τον είχε ταλανίσει για αρκετά χρόνια μέχρι το 1922, οπότε παραιτήθηκε οριστικά από το πόστο του λόγω υγείας.
Ερωτική ζωή
Ο Φραντς Κάφκα δε νυμφεύτηκε ποτέ. Ωστόσο, μεγάλο μέρος της ζωής του σημάδεψε η σχέση του με τη Φελίτσα Μπάουερ. Με τη Φελίτσα γνωρίστηκε στο σπίτι του καλού του φίλου και συμφοιτητή Μάρξ Μπροντ στις 12 Αυγούστου 1912. Εκείνη την εποχή, η Φελίτσα εργαζόταν στο Βερολίνο ως ιδιωτική υπάλληλος. Έτσι, την προσέγγισε μέσω επιστολών. Ο έρωτας του φαίνεται άλλωστε και από την ογκώδη επιστολογραφία που υπάρχει μεταξύ τους. Αν και, αρχικά, ο ίδιος στην πρώτη του επιστολή συστήνεται ως ασυνεπής επιστολογράφος, φανερώνοντας μία μεγάλη διστακτικότητα απέναντι στη νεαρή Φελίτσα, η ανταλλαγή επιστολών συνεχίζεται για μεγάλο διάστημα. Μετά από 7 μήνες ξανασυναντιούνται, ενώ στις 16 Ιουνίου 1913, σχεδόν έναν χρόνο μετά την πρώτη τους συνάντηση, της κάνει πρόταση γάμου δια αλληλογραφίας. Να σημειωθεί ότι ο ίδιος φαινόταν πολύ διστακτικός και σκεπτικός στην ιδέα ενός γάμου μέσα από τις επιστολές του. Παρ’ όλα αυτά αρραβωνιάστηκε τη Φελίτσα και ακολούθησε μία περίοδος βαθιάς και αμοιβαίας δυσπιστίας, η οποία πήγαζε και από τις δύο πλευρές. Η σχέση τους πέρασε από πολλές τρικυμίες.
Μετά την πρώτη ανακοίνωση της ημερομηνίας του αρραβώνα τους, αυτός διαλύθηκε λόγω κάποιων επιστολών που αντάλλασε ο ίδιος με μία φίλη της Φελίτσας. Σε εκείνες τις επιστολές αναφερόταν συχνά στη σχέση του με τη Φελίτσα και στους δισταγμούς του απέναντι σε αυτή. Μέχρι την αναθέρμανση της σχέσης τους μεσολάβησαν περίπου 2 χρόνια. Ήταν 2 αρκετά παραγωγικά χρόνια για το συγγραφικό του έργο, ωστόσο, διαγνώστηκε με καρδιακή νεύρωση. Αν και η αναθέρμανση της σχέσης του οδήγησε στην επισημοποίηση ενός ακόμη αρραβώνα, η υγεία του χειροτέρεψε και έτσι το καλοκαίρι του 1917 διέλυσε και τον 2ο αρραβώνα του με τη Φελίτσα. Αυτό ήταν και το οριστικό τέλος της θυελλώδης σχέσης.
Έπειτα, κατά τη διάρκεια των διακοπών του στο Μιλάνο, γνώρισε τη Μιλένα Γέσενκα. Υπάρχει επιστολογραφία και με τη Μιλένα, η οποία όμως είναι αισθητά μικρότερη. Η Μιλένα ήταν παντρεμένη και δυσκολευόταν να εγκαταλείψει το σύζυγό της. Έτσι, σύντομα έληξε και αυτή του η σχέση.
Το τέλος της ζωής του
Αν και τον Ιανουάριο του 1920 προήχθη σε γραμματέας της ασφαλιστικής εταιρείας, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη θέση, λόγω της υγείας του. Αρχικά λάμβανε επαναλαμβανόμενες, βραχυπρόθεσμες αναρρωτικές άδειες, οι οποίες οδήγησαν στη συνταξιοδότησή του από την ασφαλιστική το 1922. Ύστερα, εγκαταστάθηκε στο σπίτι της αδερφης του, Όττλα, στο χωριό Πλανά, κοντά στην Πράγα. Έναν χρόνο αργότερα, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο της Βιέννης, και έπειτα στο σανατόριο του Κήρλινγκ κοντά στη Βιέννη. Εκεί, άφησε την τελευταία του πνοή στις 3 Ιουνίου του 1924. Έπειτα, μεταφέρθηκε στην Πράγα, όπου και ενταφιάστηκε στο Εβραϊκό Κοιμητήριο, πλάι στους γονείς του, με την παρουσία 100 ατόμων.
Τα σημαντικότερα έργα
Αν και ο ίδιος είχε εκδώσει πολλά κείμενα όσο ζούσε, όπως Η Μεταμόρφωση, το γεγονός της εβραϊκής του καταγωγής, δεν του επέτρεψε να διακριθεί, αφού έγινε στόχος των Ναζιστών από πολύ νωρίς. Παρότι, ο Κάφκα είχε ζητήσει όλα του τα έργα να καταστραφούν μετά το θάνατό του, ο καλός του φίλος Μπροντ τα κράτησε, επεξεργάστηκε τα 3 ημιτελή και πιο δημοφιλή έργα του, και τέλος, τα εξέδωσε. Αυτά τα έργα είναι Ο Πύργος, Η Δίκη και Αμερική.
5 στίχοι για να τον γνωρίσετε καλύτερα
Λόγια του για την ομορφιά και την αισιοδοξία:
Όποιος διατηρεί την ικανότητα να βλέπει την ομορφιά, δεν γερνάει ποτέ.
Για την ελευθερία:
Συχνά είναι πιο ασφαλές να είσαι αλυσοδεμένος από το να είσαι ελεύθερος.
Advertising
Δεν μπορείς να σπάσεις αλυσίδες που δεν τις βλέπεις.
Για το θάνατο και τη ζωή:
Φοβόταν τρομερά το θάνατο, γιατί δεν είχε ζήσει ακόμα.
Για τη μεγαλύτερη αγάπη του, τη λογοτεχνία:
Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας.
Τέλος, σας παραθέτουμε ένα ολιγόλεπτο βίντεο, για να κατανοήσετε περισσότερο τον όρο Καφκικός και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται:
Πηγές:
