Η Άντζελα Ισιδώρα Ντάνκαν (Isadora Duncan) γεννήθηκε στις 27 Μαΐου του 1877 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια. Τα πρώτα χρόνια της ζωής της θα τα περάσει με την μητέρα και τα τρία της αδέρφια, μετά τον χωρισμό των γονιών της, λόγω της εμπλοκής του πατέρα της σε ένα οικονομικό σκάνδαλο της εποχής. Εκτός από το πιάνο, η Ισιδώρα θα ασχοληθεί από μικρή με τον χορό και συγκεκριμένα με το μπαλέτο, το οποίο θα απορρίψει λίγο αργότερα, θεωρώντας το αφύσικο, περιοριστικό και στρεβλό. Μόλις στα έξι της χρόνια, η κλίση και το ταλέντο της στον χορό θα γίνει εμφανής, αφού θα μαζεύει τα παιδιά της γειτονιάς για να τους διδάσκει κινήσεις, ενώ στα δεκατρία της θα γνωρίσει τον θεατρικό παραγωγό Ογκυστέν Νταλί και θα αρχίσει να εμφανίζεται σε χορευτικές παραστάσεις στο Σαν Φρανσίσκο, στο Σικάγο, αλλά και την Νέα Υόρκη.
Τα πρώτα επαγγελματικά της βήματα στον χορό
Μπορεί η πορεία της στο μπαλέτο να ήταν ιδιαίτερα διακεκριμένη, όμως οι αυστηρές και συγκεκριμένες κινήσεις που απαιτεί το συγκεκριμένο είδος χορού, άρχισαν να μην ικανοποιούν την ταλαντούχα χορεύτρια. Η Ισιδώρα Ντάνκαν θεωρούσε ότι η πηγή των κινήσεων βρισκόταν στο ηλιακό πλέγμα και οι ίδιες οι κινήσεις της ήταν αμιγώς επηρεασμένες από την φύση (τα κύματα, τον άνεμο, τις κινήσεις των δέντρων κ.τ.λ), αλλά και από την αρχαιοελληνική γλυπτική και την φιλοσοφική στάση των Fr. Nietzsche και Havelock Ellis. Tο ιδιαίτερα χορευτικό της ύφος βασιζόταν στην χρήση της βαρύτητας και του βάρους του σώματος, τεχνική αντίθετη με τις απαιτήσεις του μπαλέτου, ενώ περιελάμβανε πηδήματα, τρέξιμο, μεγάλες εκφραστικές και μιμητικές κινήσεις.
Το ελεύθερο πνεύμα της Ισιδώρας της επέβαλλε να χορεύει ξυπόλητη, φορώντας ανάλαφρα, αέρινα φορέματα, ενώ στάθηκε απέναντι στην άποψη της εποχής πως η κλασική μουσική δεν μπορούσε να στηρίξει μια χορογραφία, χρησιμοποιώντας τις μουσικές των Beethoven, Chopin, Mendelssohn, Schubert και άλλων.
Τα επόμενα χρόνια θα δουλέψει σκληρά σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις δίνοντας ρεσιτάλ σε σπίτια με την οικονομική στήριξη της Loie Fuller (επίσης πρωτοπόρου του μοντέρνου χορού). Η ανάγκη της, όμως, να μάθει, να δοκιμάσει και να εμβαθύνει περισσότερο σε πιο εναλλακτικές και πρωτοποριακές κινήσεις, θα την οδηγήσουν στην απόφαση να μετακομίσει στο Λονδίνο το 1900. Εκεί, θα έρθει και πρώτη φορά σε επαφή με την αρχαιοελληνική γλυπτική, την ιταλική ζωγραφική της αναγεννησιακής περιόδου, αλλά και τη συμφωνική μουσική. Θα σπουδάσει ελληνική μυθολογία και αρχιτεκτονική μαζί με τον αδερφό της Ρέιμοντ και η επαφή της αυτή θα αποτελέσει σημαντική τομή για την μετέπειτα πορεία της.
Η σχέση της Ισιδώρας Ντάνκαν με τον ελληνικό πολιτισμό
Η Ντάνκαν επισκέπτεται για πρώτη φορά την Ελλάδα μαζί με την οικογένεια της το 1903. Εκεί θα αποφασίσει να χτίσει ένα σπίτι στον λόφο του Κοπανά (σημερινή περιοχή του Βύρωνα) βασισμένο στα αρχικά σχέδια του ανακτόρου του Αγαμέμνονα στις Μυκήνες. Η παραμονή της συνοδεύτηκε από επισκέψεις σε αξιοθέατα με ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, όπως η Ελευσίνα και ο Κολωνός, ενώ η ίδια φορούσε ένα αρχαιολογικό ένδυμα που προκάλεσε εντυπώσεις στους ντόπιους.
Πριν αποχωρήσει, κατάφερε να πραγματοποιήσει ένα από τα μεγαλύτερα της όνειρα: να χορέψει κάτω από τον βράχο της Ακρόπολης στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου. Στις επόμενες εμφανίσεις στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, άρχισε να ντύνεται επισήμως με φορέματα και ενδύματα αρχαιοελληνικού τύπου, ενώ παθιάστηκε ακόμη περισσότερο με τον αρχαιοελληνικό χορό, υιοθετώντας πολλές και διαφορετικές κινήσεις του.
Η μετέπειτα ζωή της Ντάνκαν
Το 1904 η Ισιδώρα Ντάνκαν θα ιδρύσει την πρώτη της σχολή χορού στο Βερολίνο και εκεί θα εξελίξει και θα αναδείξει τόσο την θεωρία όσο και τις προσωπικές της θέσεις σχετικά με την χορευτική εκπαίδευση. Έναν χρόνο αργότερα, το 1905, θα ιδρύσει ένα σχολείο για 40 παιδιά στο Grünewald (κοντά στο Βερολίνο), μαζί με την αδερφή της Ελίζαμπεθ, το οποίο αργότερα (1908) θα μεταφέρει στο Παρίσι. Μεγάλο μέρος των εσόδων της από τις εξαιρετικά πετυχημένες παραστάσεις της στην Ευρώπη αξιοποιούταν για την οικονομική στήριξη του σχολείου.
Ωστόσο, παρά το εκτόπισμα της στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, η προσωπική της ζωή σημαδεύτηκε από τραγωδίες: το 1930 έχασε τα δύο της παιδιά σε ατύχημα, ενώ το τρίτο γεννήθηκε νεκρό. Λίγες μέρες μετά τον θάνατο των παιδιών της θα εγκατασταθεί στην Κέρκυρα για να συνέλθει μακριά από την δημοσιότητα, ενώ δύο χρόνια αργότερα θα επιστρέψει στην Αθήνα, οπού θα αντιμετωπίσει μια έκρυθμη κατάσταση κατάσταση λόγω του διχασμού για την συμμετοχή της χώρας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ίδια τάχθηκε υπέρ του Βενιζέλου, βγαίνοντας στην πλατεία Συντάγματος χορεύοντας και τραγουδώντας τη Μασσαλιώτιδα.
Οι παράνομες σχέσεις της, όμως, δεν εξελίχθηκαν επίσης ομαλά. Ανάμεσα σε αυτές και αυτή με τον Ρώσο λυρικό ποιητή Σεργκέι Γεσένιν, τον οποίο θα παντρευτεί το 1920. Μαζί θα αποφασίσουν να επιστρέψουν στην Αμερική, η οποία είχε κατακρίνει την Ντάνκαν για τα φιλορωσικά της αισθήματα. Ο Γεσένιν, μη μπορώντας να αντέξει την πίεση από τα κακόβουλα σχόλια της αμερικανικής κοινωνίας, επιστρέφει στην Ρωσία, όπου ένα χρόνο αργότερα, θα αυτοκτονήσει.
Η τάση της Ισιδώρας να εκφράζεται και να ξεσπά μέσω του χορού, θα την οδηγήσει στην δημιουργία δύο διάσημων χορογραφιών της, Marsellaise (1915) και Marche Slave (1916), οι οποίες, με βάση τα τραγικά γεγονότα της ζωής της, θα πραγματευτούν την ανθεκτικότητα και την δύναμη της ανθρώπινης φύσης απέναντι στις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της ζωής.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της
Η Ντάνκαν τιμήθηκε από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο Παναθηναϊκό στάδιο με ένα δάφνινο στεφάνι, ενώ η πορεία της σε κάθε μέρος του κόσμου ήταν λαμπρή. Στην Αμερική, το κοινό δεν ήταν ιδιαίτερα θερμό απέναντι της, ενώ αντίθετα στην Ρωσία ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής, εκφράζοντας την συμπάθεια της για το Σοβιετικό καθεστώς. ‘Ιδρυσε σχολές χορού σε Γαλλία, Γερμανία και Ρωσία συνεχίζοντας, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, να δίνει παραστάσεις σε όλο τον κόσμο. Οι παραστάσεις της, παρόλο που ήταν λεπτομερώς σχεδιασμένες, έδιναν στους θεατές την εντύπωση του αυτοσχεδιασμού και αυτό εξαιτίας του υπέρμετρου ταλέντου της, αλλά και της βαθιάς συναισθηματικής σύνδεσής της με την μουσική.
Το τελευταίο ρεσιτάλ της θα το δώσει στο Παρίσι, το Μάιο του 1927, και στις 14 Σεπτεμβρίου 1927, σε ηλικία πενήντα ετών, θα βρει τραγικό θάνατο, όταν το φουλάρι που φορούσε στον λαιμό της θα πιαστεί στην ρόδα του αυτοκινήτου της, πνίγοντας την.
Οι μαθητές της Ισιδώρας Ντάνκαν θαύμαζαν την ελευθερία, την κομψότητα, την πλαστικότητα και την ροή των κινήσεων της και έμειναν γνωστοί με το παρατσούκλι «Isadorables». Οι ίδιοι συνέχισαν να διδάσκουν τον χορό της Ισιδώρας, παρόλο που η ίδια δεν ακολούθησε και δεν δημιούργησε καμία χορευτική τεχνική.
Η Ισιδώρα Ντάνκαν, που αυτοαποκαλούνταν φεμινίστρια και υπέρμαχος του ελεύθερου έρωτα, μέσα από την αιθέρια, εναλλακτική και ιδιαίτερα συναισθηματική χορευτική της προσέγγιση, που πήγαζε από την ευγενική προσωπικότητα της, κατάφερε να αναδειχθεί ως μια από τις πρωτοπόρους του σύγχρονου χορού και να θέσει τις πρώτες βάσεις του. Η Ντάνκαν θεωρείται αδιαμφισβήτητα μια από τις σημαντικότερες χορεύτριες και χορογράφους του 20ου αιώνα ενώ μέχρι και σήμερα, πολλοί χορευτές ακολουθούν τα βήματα της.
Ακολουθεί βίντεο από μια σύγχρονη χορευτική παρουσίαση της Tamara Rojo, βασισμένη στην χορογραφία της Ισιδώρας Ντάνκαν:
https://www.youtube.com/watch?v=FcqzmFl0DhI&feature=youtu.be
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο:
Ιζαντόρα και Ραϋμόνδος Ντάνκαν, ανακτήθηκε από http://www.duncandancecenter.org/ποιοί-είμαστε/ιζαντόρα-και-ραϋμόνδος-ντάνκαν, τελευταία πρόσβαση 11/9/19
Ισιδώρα Ντάνκαν, ανακτήθηκε από https://www.mixanitouxronou.gr/isidora-ntankan-i-xipoliti-choreftria-pou-empnefstike-apo-tin-elliniki-mithologia-ke-fotografithike-brosta-apo-tis-kariatides-pnigike-apo-to-foulari-pou-blechtike-stis-rodes-tou-aftokinitou-tis/, τελευταία πρόσβαση 11/9/19
Η μητέρα του μοντέρνου χορού Ισιδώρα Ντάνκαν, ανακτήθηκε από https://tvxs.gr/news/πρόσωπα/η-«μητέρα»-του-μοντέρνου-χορού-ισιδώρα-ντάνκαν, τελευταία πρόσβαση 11/9/19
