
Ο Ανδρέας Αγγελάκης ήταν Έλληνας ποιητής, συγγραφέας, στιχουργός, μεταφραστής. Στα ποιήματά του αντιλαμβάνεται κανείς την ανάγκη του γράφοντα να εκφράσει τη στιγμή, να αποθηκεύσει ποιητικά το ερέθισμα, όποιο κι αν ήταν. Όπως ο ίδιος εξάλλου έχει πει, η ποίηση είναι κάτι ατομικό, μια λύτρωση της στιγμής που δεν μπορεί πάντα να γενικεύεται.
Αντίθετα με τη μοναξιά της ποίησης, στο θέατρο έβρισκε την αμεσότητα και την επικοινωνία που τόσο αναζητούσε. Ο Πειραιάς, ο Σολωμός, ο Καβάφης, η στιγμή, ο έρωτας, η απομόνωση αποτελούν δομικά υλικά της ποίησης του Ανδρέα Αγγελάκη.
Η ζωή του
Ο Ανδρέας Αγγελάκης γεννήθηκε στον Πειραιά στις 28 Μαρτίου του 1940. Σπούδασε ελληνική και αγγλική φιλολογία στην Αθήνα και στο Λονδίνο. Δίδαξε ως καθηγητής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ελάχιστα στοιχεία είναι γνωστά για τη ζωή του. Μεγάλωσε στη Φρεαττύδα και στο Πασαλιμάνι. Το σχολείο του Παπαϊωάννου που φοιτούσε ήταν στην καρδιά της Τρούμπας. Ο ίδιος θυμόταν έντονα τα παιδικά του χρόνια στον Πειραιά, τις εργαζόμενες στου οίκους ανοχής να χαιρετούν του μαθητές στα αντικρινά από τις σχολικές αίθουσες παράθυρα, τον κόσμο του λιμανιού και την εργατική τάξη του Πειραιά.

Ως καθηγητής αγγλικών και φιλολογίας δίδαξε στο ίδιο σχολείο που πήγαινε ως παιδί. Οι μαθητές του μιλούν πάντα με μεγάλο θαυμασμό και ιδιαίτερη αγάπη για τον ξεχωριστό καθηγητή και άνθρωπο, Ανδρέα Αγγελάκη, που όπως οι ίδιοι αναφέρουν, ήταν μίλια μπροστά από την εποχή του. Ο Αγγελάκης πέθανε τον Ιούλιο του 1991 από AIDS στο νοσοκομείο Μεταξά, μόλις στα πενήντα ένα του χρόνια.
Ο ποιητής Ανδρέας Αγγελάκης
Στη σύντομη ζωή του ο Ανδρέας Αγγελάκης υπήρξε πολύγραφος. Εξέδωσε δεκατρείς ποιητικές συλλογές από το 1962 ως το 1989. Οι διαφορετικές φάσεις της ποιητικής του δημιουργίας είναι εμφανείς στα γραπτά του. Στις πρώτες του ποιητικές συλλογές, «Οι Ομιλίες του Θεού και της θάλασσας» ή ο «Πρίγκηπας των κρίνων», η λυρικότητα, η καθαρότητα των νοημάτων, η επιλογή των λέξεων, η προσοχή στη φύση και στην αξία της, είναι κυρίαρχα στοιχεία. Όπως ο ίδιος ο ποιητής έχει πει είναι ξεκάθαρο το ύφος του Σολωμού σε αυτά τα έργα του. Έχει άλλωστε ολόκληρη συλλογή χαρισμένη σ΄ αυτόν με τον τίτλο «Ποιήματα χαρισμένα στον κόντε Διονύσιο Σολωμό» (1971).
Με τις επόμενες ποιητικές συλλογές του, «Το πύον» (1973), «Οι Εφιάλτες» (1974), «Το Δωμάτιο» (1977), «Η οδός Θρασυβούλου» (1979), «Ερωτικό Σώμα» (1981), «Η Μεταφυσική της μιας νύχτας» (1982), «Καβάφης καθ’ οδόν» (1984), «Τα ποιήματα του δολοφόνου μου» (1986), «Ο Μακρύς μονόλογος της Μαρίας Πολυδούρη» (1989), θα εκφραστεί διαφορετικά. Ο έρωτας που πρέπει να κρυφτεί, η απαγορευμένη και κατακριτέα από την κοινωνία ερωτική ιδιαιτερότητα, η ματαιότητα, η άσκοπη αναζήτηση της τρυφερότητας, ο άνθρωπος που πάσχει από τα εξουσιαστικά και κοινωνικά στερεότυπα. Η ύπαρξη που τελικά απομονώνεται και αποβάλλεται. Έντονη σεξουαλικότητα αλλά όχι ως απόλαυση και χαρά της ζωής. Αυτή είναι η γεύση που μένει από τα ποιήματά του.
«…Μπορεί να γίνει πρώτη ύλη ένα όνειρο, μια ανάμνηση, το σφίξιμο ενός χεριού, μια επιθυμία…, τα πάντα στο ικανό χέρι ενός γράφοντος μπορούν να μετουσιωθούν και πολλές φορές να γίνουν ύλη εύφλεκτη και δυναμική… » (Α. Αγγελάκης).
Advertising
Το θέατρο και η πεζογραφία
Ο Ανδρέας Αγγελάκης έγραψε θεατρικά κείμενα, κυρίως για παιδιά. Έχει εκδώσει δύο τόμους παιδικού θεάτρου. Θεωρούσε κι ένιωθε το θέατρο κάτι διαφορετικό από την ποίηση. Τον ικανοποιούσε η αμεσότητα κι η επικοινωνία που συντελούνταν εκεί. Η ευχαρίστηση, ο θαυμασμός, η απορία που μπορούσε να δει ως αντίδραση στα μάτια των θεατών. Μετέφρασε επίσης για τον Δημήτρη Ποταμίτη και το θέατρο Έρευνας, την «Ερωτική τριλογία» του Φέρστιν, που παίχτηκε στη Νέα Υόρκη κι άφησε πολύ καλές εντυπώσεις.
Έγραψε ακόμη το νεανικό μυθιστόρημα «Love story στο Αγκίστρι», που εκδόθηκε από τον Κέδρο το 1990 αλλά και την βιογραφία του Κώστα Ταχτσή που εξέδωσε ο Καστανιώτης. Το 1989 εξέδωσε το βιωματικό βιβλίο «Αλησμόνητα σινεμά». Είναι οι βόλτες του κι οι εμπειρίες του στα πορνό του Πειραιά και της Αθήνας. Ο Ανδρέας Αγγελάκης έχει ακόμη μεταφράσει ξένους ποιητές. Ο Ουίλλιαμ Μπλέηκ, ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο Χαρς Νορς, ο Άλεν Γκίνσμπεργκ έφτασαν στους Έλληνες αναγνώστες μέσα από τη μεταφραστική ματιά του Ανδρέα Αγγελάκη.
«…στο θέατρο, υπάρχει αυτή η αμεσότητα. Βλέπεις τη χαρά τους, τη δυσφορία τους, την απογοήτευσή τους, βλέπεις τις αντιδράσεις των θεατών. Το θέατρο είναι αλλιώς, όσες φορές έχω δουλέψει γράφοντας θέατρο για εφήβους και παιδιά, αισθάνομαι διαφορετικά. Το θέατρο μου δίνει την ικανοποίηση της αμεσότητας.» ( Ανδρέας Αγγελάκης)
Ο στιχουργός Ανδρέας Αγγελάκης
Ο Ανδρέας Αγγελάκης έγραψε στίχους σε αρκετά τραγούδια. Η πρώτη του δισκογραφική δουλειά είναι στον δίσκο «Ελένη- ένα τραγούδι για την Ηλιάδα», το 1965, σε μουσική του Γιώργου Κουρουπού. Τραγουδούν η Σούλα Μπιρμπίλη, ο Γιώργος Μούτσιος, ο Βασίλης Σιγαλός και χορωδία. Στο έργο ακούγονται και οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης, Ελένη Χατζηαργύρη, Δημήτρης Μαλαβέτας. Με τον Γ. Κουρουπό θα βρεθούν ξανά το 1988 όπου ο συνθέτης θα μελοποιήσει ποιήματα του Λόρκα σε μετάφραση του Ανδρέα Αγγελάκη. Ως στιχουργός θα συνεργαστεί και με τον Σπύρο Βλασσόπουλο και τη Λήδα Χαλκιαδάκη. Θα ηχογραφήσουν δύο δίσκους: τον «Ηλεκτρικό Αποσπερίτη» και το «Χαμένο τίποτα δεν πάει», το μετέπειτα γνωστό, « Τίποτα δεν πάει χαμένο», των Ρασούλη – Λοΐζου.

Με το Σπύρο Βλασσόπουλο ο Ανδρέας Αγγελάκης θα συνεχίσει τη συνεργασία του και το 1976. Τότε προκύπτει η «Επικίνδυνη Ισορροπία» με το Βλάση Μπονάτσο. Νωρίτερα είχε κυκλοφορήσει και ο δίσκος «Μαυραγορίτης», εναντίων της Χούντας. Ο Δήμος Μούτσης μελοποίησε επίσης στίχους του Ανδρέα Αγγελάκη. Ο Σταμάτης Κραουνάκης έγραψε μουσική για ποιήματα του Λόρκα που μετέφρασε ο Ανδρέας Αγγελάκης για την παράσταση «Duende» του Θεάτρου Τέχνης. Στίχους του έχουν επίσης τραγουδήσει η Δήμητρα Γαλάνη, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Γιάννης Πουλόπουλος, ο Αντώνης Βαρδής, η Σαβίνα Γιαννάτου και άλλοι πολλοί.
«…δεν υπάρχει η ευδαιμονική πλευρά του έρωτα στα ποιήματά μου…» ( Ανδρέας Αγγελάκης)
Ο ουσιαστικός Ανδρέας Αγγελάκης
Ο Ανδρέας Αγγελάκης αγάπησε την ποίηση από τα παιδικά του χρόνια. Υπήρξε ένας εκφραστής της αλήθειας και της ουσίας. Υπήρξε τολμηρός, αντικομφορμιστής, ανθρωπιστής. Στους στίχους του αγκαλιάζει τον περιθωριακό «ήρωα», τον άνθρωπο που αναζητά την αλήθεια, την τρυφερότητα, την μία και μοναδική ύπαρξη, έξω από μικροαστικές και ξεπερασμένες κοινωνικές συμβάσεις. Υπήρξε ακόμη αγαπημένος δάσκαλος. Δίδασκε πέρα από συνηθισμένα στερεότυπα. Ενέπνεε την αγάπη για την ποίηση και την τέχνη. Συναναστρεφόταν τους μαθητές του σε χώρους τέχνης και συζητήσεων συνεχίζοντας έτσι τη διδασκαλία έξω από τη βαρετή αίθουσα του σχολείου. Οι μαθητές του μιλούν πάντα με ιδιαίτερη αγάπη και έντονη την ανάμνηση απ’ όσα σημαντικά και ουσιαστικά έμαθαν κοντά του.
Ακολουθεί βίντεο με το τραγούδι «Αχ αυτά τα μάτια σου», σε στίχους του Ανδρέα Αγγελάκη και μουσική Αντώνη Βαρδή.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σ΄αυτό το άρθρο:
- Ανδρέας Αγγελάκης. Ο αφανισμένος ποιητής. Ανάκτηση από www.1-2.gr. (Τελευταία σύνδεση 13/07/2021).
- [Συνέντευξη Του Ανδρέα Αγγελάκη] Του Γιώργου Μπαλούρδου. Ανάκτηση από www. bibliotheque.gr. (Τελευταία σύνδεση 13/07/2021).