Πηγή φωτογραφίας: www.yachtscroatia.com.Ο Μάρτιν Σκορσέζε είναι ένας εκ των κορυφαίων σκηνοθετών στην ιστορία του κινηματογράφου. Οι ταινίες του διαμόρφωσαν το χολιγουντιανό σκηνικό, αφήνοντας έντονα το αποτύπωμά τους στις δεκαετίες του ’70, ’80 και ’90.
Ξεκίνημα
Ο Μάρτιν Μαρκαντόνιο Λουτσιάνο Σκορσέζε γεννήθηκε στις 17 Νοεμβρίου του 1942, στο Φλάσινγκ της Νέας Υόρκης. Η περιοχή που γεννήθηκε είναι γνωστή και ως Μικρή Ιταλία, καθώς ήταν γειτονιά Ιταλών μεταναστών. Η οικογένεια Σκορσέζε έχει καταγωγή από τη Σικελία . Οι γονείς του μετανάστευσαν στην Αμερική, όπως όλοι, για μια καλύτεροι ζωή. Ο Τσάρλς και η Κάθριν Σκορσέζε ήταν ηθοποιοί, πράγμα το οποίο λειτούργησε ως πρότυπο για τον μετέπειτα σκηνοθέτη. Χαρακτηριστικό είναι πως ο Σκορσέζε επέλεξε τους γονείς του πολλές φορές ως ηθοποιούς στις ταινίες του.
Μεγάλωσε σε μια επικίνδυνη γειτονιά και συναναστρεφόταν με ανθρώπους που ζούσαν στην παρανομία αλλά και με μεγάλους γκάνγκστερς. Παρατηρούσε από μικρό παιδί τον σεβασμό που έδειχναν όλοι σε αυτούς που «έκαναν κουμάντο», τους λιγομίλητους άντρες που κανόνιζαν τις δουλειές τους στα πίσω δωμάτια των μαγαζιών. Αυτές οι εικόνες αποδείχτηκαν καθοριστικές για την καριέρα του, καθώς σε πολλές ταινίες του εντοπίζουμε γκάνγκστερ που βασίστηκαν σε αυτούς που έβλεπε όταν ήταν παιδί. Ως παιδί είχε ως πρώτη σκέψη για μελλοντικό επάγγελμα την ιεροσύνη. Αντιλήφθηκε γρήγορα, όμως, πως οι θυσίες που έπρεπε να κάνει για να χριστεί και να ζήσει ως ιερέας δεν ήταν του χαρακτήρα του.
Το 1964 ξεκίνησε τις σπουδές του στη Σχολή Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης, τις οποίες ολοκλήρωσε το 1967. Τη χρόνια της αποφοίτησης του συνεργάστηκε με τον συμφοιτητή του, Χάρβει Καϊτέλ, δημιουργώντας την πρώτη τους ταινία. Η ταινία έφερε τον τίτλο «Who’s That Knocking at my Door» και ήταν μια πρώιμη σκιαγράφηση της θεματολογίας που θα επέλεγε στο μέλλον ο Σκορσέζε. Σκηνές έντονης δράσης, βία, ιταλική μαφία, άνθρωποι που κυνηγούν το «αμερικανικό όνειρο», προβληματισμένοι και πολύπλοκοι πρωταγωνιστές.
Η Χρυσή Δεκαετία του ’70
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Μάρτιν Σκορσέζε συνδέθηκε φιλικά με τον μεγάλο σκηνοθέτη Φράνσις Φορντ Κόπολα. Η φιλία αυτή εισήγαγε τον Σκορσέζε στον κόσμο του θεάματος, όπου και γνώρισε τον Ρόμπερτ ντε Νίρο. Αυτή η γνωριμία έμελλε να γίνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο του αμερικανικού κινηματογράφου. Η πρώτη τους ταινία ήρθε το 1973 και είχε τίτλο «Mean Streets». Στην ταινία αυτή έπαιξε και ο ίδιος ο Σκορσέζε ένα μικρό ρόλο, υποδυόμενος τον Jimmy Shorts. Ο Σκορσέζε με αυτή την κινηματογραφική προσπάθεια εγκαινίασε ένα νέο σκηνοθετικό τρόπο. Ξεχύθηκε στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Οι κακόφημες γειτονιές, όπου το έγκλημα ήταν ο μόνος τρόπος επιβίωσης, έγιναν το σκηνικό των ταινιών του.
Το 1974 κάνει την ανατροπή, σκηνοθετώντας μια δραματική κομεντί με τίτλο «Η Αλίκη δε Μένει πια Εδώ». Κεντρικό θέμα είναι η ανεξαρτητοποίηση και η χειραφέτηση μιας νέας γυναίκας που χηρεύει ξαφνικά και πρέπει να μεγαλώσει μόνη της ένα παιδί. Η πρωταγωνίστρια, Έλεν Μπρέστιν, απέσπασε το Όσκαρ Ά Γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της.
Το 1976, Μάρτιν Σκορσέζε και Ρόμπερτ ντε Νίρο έδωσαν στο κοινό ένα αριστούργημα της έβδομης τέχνης. Η ταινία «Taxi Driver» συγκλόνισε και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές.
Το 1977, ο Σκορσέζε επιλέγει να καταπιαστεί με την αναβίωση του κλασικού μιούζικαλ «New York, New York». Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι η Λάιζα Μινέλι και ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Ωστόσο, η ταινία δεν πήγε πολύ καλά, έχοντας απογοητευτικές εισπράξεις. Αξίζει να σημειωθεί πως την περίοδο των γυρισμάτων της εν λόγω ταινίας, Σκορσέζε και Μινέλι διατηρούσαν σχέση.
Η Δεκαετία του ’80
Την έναρξη της δεκαετίας αυτής, ο Σκορσέζε σκηνοθετεί άλλη μια ταινία με τον Ρόμπερτ ντε Νίρο. Στο «Ranging Bull» ο ντε Νίρο συναρπάζει με την ερμηνεία του, μπαίνοντας στο πνεύμα ενός επιθετικού και ενίοτε αλαζόνα μποξέρ. Η ταινία βασίστηκε στη ζωή του Τζέικ Λα Μότα.
Το 1982 έρχεται μια ακόμη ταινία με τον Ρόμπερτ ντε Νίρο με τίτλο «The King of Comedy». Η ταινία σατιρίζει, με ιδιαίτερο και μαύρο χιούμορ, την πρόσκληση των ανθρώπων στην ολοένα αναπτυσσόμενη τηλεόραση. Τρία χρόνια αργότερα, το 1985, ο Σκορσέζε σκηνοθέτησε το «After Hours». Μια ταινία με εντελώς ξεχωριστό και διαφορετικό ύφος από τις υπόλοιπες. Το 1986 επιλέγει το νεαρό Τομ Κρουζ για την ταινία «The Color of Money».
Το 1988 ο Μάρτιν Σκορσέζε αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία της ταινίας «Ο Τελευταίος Πειρασμός». Το κινηματογραφικό αυτό εγχείρημα, όπως ήταν αναμενόμενο, προκάλεσε αντιδράσεις λόγω του θρησκευτικού περιεχομένου του. Ο σκηνοθέτης δέχτηκε επιθέσεις από θρησκευτικές οργανώσεις. Ωστόσο, δια μέσου της συγκεκριμένης ταινίας φαίνεται πως ο Σκορσέζε εντυπωσιάστηκε από την αναρχία που εντόπισε στο βιβλίο του, μεγάλου μας συγγραφέα, Νίκου Καζαντζάκη. Η σκηνοθεσία εστιάζει στο υπαρξιακό δίλλημα του Ιησού: ανθρώπινη φύση και ζωή ή θεϊκή υπόσταση και σταύρωση.
Η Γκανγκστερική Δεκαετία του ’90
Το 1990 ο Μάρτιν Σκορσέζε σκηνοθέτησε την ταινία «Goodfellas», μέσω της οποίας χρίστηκε επίσημα βασιλιάς των γκανγκστερικών ταινιών.
Στο αριστούργημα αυτό ο σκηνοθέτης μας παρουσιάζει πίστα τα «καλά παιδιά» της γειτονιάς που μεγάλωσε, μη διστάζοντας να αποτυπώσει, με ώμο τρόπο, τις τακτικές των μαφιόζων. Στην οθόνη μας είδαμε φόνους, ξεκαθάρισμα λογαριασμών, κώδικες τιμής αλλά και ανθρώπους υποκινούμενους καθαρά από το ένστικτο της επιβίωσης. Πρωταγωνιστές της ταινίας είναι ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, ο Τζο Πέσι και ο Ρέι Λιότα.
Το 1991 κάνει μια όχι τόσο επιτυχημένη προσπάθεια για ένα ψυχολογικό θρίλερ, με την ταινία «Cape Fear». Το 1993 ο Σκορσέζε επιστρέφει με ένα δράμα εποχής με τίτλο «The Age of Innocence». Μισέλ Φάιφερ και Ντάνιελ Ντέι Λούις γίνονται ένα κινηματογραφικό ζευγάρι που χαρίζει συγκινητικές σκηνές στο κοινό, ενώ το 1995 έρχεται το «Casino», μια ακόμη ταινία σταθμός στην πορεία του Μάρτιν Σκορσέζε. Πρόκειται για μια ταινία που σημάδεψε τη δεκαετία της και θεωρείται πλέον κλασική. Ρόμπερτ Ντε Νίρο και Τζο Πέσι γίνονται ξανά δύο διψασμένοι για χρήμα και δύναμη γκάνγκστερ.
Το 1997 ήρθε η ταινία «Kundun». Ο σκηνοθέτης αναδεικνύει την κουλτούρα της Ασίας και επιχειρεί την ανάδειξη μιας πνευματικότητας μέσω των πρωταγωνιστών. Όμως δεν έλειψαν οι αντιδράσεις. Η Κίνα θεώρησε την ταινία προσβλητική προς το έθνος της και απαγόρευσε την είσοδο του σκηνοθέτη στη χώρα.
2000-2020
Το 2002 ο Μάρτιν Σκορσέζε σκηνοθετεί επικά την ταινία «Οι Συμμορίες της Νέας Υόρκης». Η ταινία είναι μια εκ των τελευταίων που γυρίστηκαν χωρίς ψηφιακά μέσα. Χρησιμοποιήθηκαν τεράστια σκηνικά και ντεκόρ που έδωσαν επιβλητικότητα στις σκηνές. Μας παρουσίασε τον πόλεμο των Ιρλανδών μεταναστών με τους Αμερικανούς, στις γειτονιές της Νέας Υόρκης του 1800. Βίαιες και έντονες σκηνές, μέσω των οποίων διακρίνουμε έναν αναδυόμενο οσκαρικό Λεονάρντο ντι Κάπριο. Το 2004 ο ντι Κάπριο πρωταγωνίστησε σε μια ακόμη ταινία του Μάρτιν Σκορσέζε, αποσπώντας Χρυσή Σφαίρα. Η ταινία είναι γνωστή με τον τίτλο «Ιπτάμενος Κροίσος».
Το 2006 υπογράφει τον «Πληροφοριοδότη» και κερδίζει το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Πρόκειται για μια ακόμη γκανγκστερική ταινία από τον μετρ του είδους. Πρωταγωνιστούν ο συγκλονιστικός Τζακ Νίκολσον και ο Λεονάρντο ντι Κάπριο. Το 2013 έρχεται μια από τις ταινίες που σημάδεψαν τη δεκαετία που μας πέρασε, «Ο Λύκος της Wall Street» που μας δίνει τον παλμό της σύγχρονης Νέας Υόρκης. Τη δεκαετία του ’90 ο Σκορσέζε μας παρουσίασε τους γκάνγκστερς και τους μαφιόζους που κρατούσαν στα χέρια τους την οικονομία. Στο «Ο Λύκος της Wall Street» όμως μας δείχνει πως τη θέση τους πλέον έχουν πάρει οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές. Ο Λεονάρντο ντι Κάπριο εμφανίζεται πιο εκρηκτικός από ποτέ στη μεγάλη οθόνη.
Το 2019 ο σκηνοθέτης συγκεντρώνει τους κορυφαίους ηθοποιούς στην ιστορία των γκανγκστερικών φιλμ, για την ταινία «Ο Ιρλανδός». Οι Ρόμπερτ ντε Νίρο, Τζο Πέσι, Αλ Πατσίνο και Χάρβεϊ Καϊτέλ πρωταγωνιστούν σε ένα πιο σύνθετο γκανγκστερικό έπος. Όλοι διατηρούν τη μαφιόζικη γοητεία των ’90s αλλά πλέον σκέφτονται πιο πολύπλοκα.
Taxi Driver
«Are you talkin’ to me?» είναι η φράση που έρχεται στο μυαλό όλων μας όταν κάποιος αναφέρεται στην ταινία «Taxi Driver». Το φιλμ είναι ένας ύμνος στη μοναξιά και την αποξένωση. Μια περιπλάνηση στους δρόμους της Νέας Υόρκης, που γίνονται το πραγματικό περίοδο δράσης της ιστορίας του έργου.
Ο Τράβις Μπικλ είναι ένας βετεράνος πεζοναύτης που εργάζεται ως νυχτερινός οδηγός ταξί. Ένας ιδιόρρυθμος αλλά και ψυχικά ασταθής άνθρωπος που δε μπορεί να ανεχτεί τη σαθρότητα της κοινωνίας. Η παραβατικότητα, τα ναρκωτικά και η πορνεία κυριαρχούν τη νύχτα και δεν αφήνουν τον πρωταγωνιστή να αδειάσει το μυαλό του από τα σχέδια για κάθαρση της πόλης. Ο ταξιτζής μας ρωτά ευθέως «αυτός είναι ο κόσμος που θέλετε να ζείτε;». Η Τζόντι Φόστερ υποδύθηκε μια δωδεκάχρονη πόρνη που δε μπορεί να ξεφύγει από τον προαγωγό της. Ο Τράβις θα τη λυτρώσει από το μαρτύριο της, σκοτώνοντας τον άντρα που την οδήγησε στην πορνεία και την κρατούσε δέσμια. Η σκηνή είναι άκρως σοκαριστική και αιματοβαμμένη.
Επόμενη ενέργεια του Τράβις είναι η απόπειρα δολοφονίας ενός υποψηφίου γερουσιαστή. Είχε μελετήσει καλά τις κινήσεις του, είχε εξασκηθεί επαρκώς στη σκοποβολή, όμως δεν τα καταφέρνει. Στην ταινία αυτή ο Σκορσέζε αναδεικνύει δύο θέματα-πληγές για την αμερικανική κοινωνία, πέραν των ναρκωτικών και της πορνείας.
Το πρώτο από αυτά είναι η άγνοια της πολιτείας για την αποκατάσταση και την επανένταξη όσων πολέμησαν στο Βιετνάμ. Χιλιάδες πεζοναύτες γυρνώντας από τον πόλεμο δεν κατάφεραν ποτέ να κοινωνικοποιηθούν ξανά και να ζήσουν ομαλά. Βασανίστηκαν από ψυχολογικά και οικονομικά προβλήματα. Το δεύτερο είναι η αλόγιστη χρήση όπλων στις ΗΠΑ, η οποία είναι υπεύθυνη για πολλές άδικες αιματοχυσίες μέχρι και σήμερα. Παρασκηνιακά υπάρχουν ορισμένα πράγματα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Η επική σκηνή του μονολόγου μπροστά στον καθρέφτη, που γέννησε και την χαρακτηριστική ατάκα της ταινίας, είναι αυτοσχεδιασμός του Ρόμπερτ ντε Νίρο. Ο Σκορσέζε αψήφησε τις προειδοποιήσεις για την πρόκληση σκανδάλου και επέλεξε για το ρόλο της ανήλικης πόρνης την, εξίσου ανήλικη τότε, Τζόντι Φόστερ.
Επιπλέον, για χάρη της ταινίας ο Ρόμπερτ ντε Νίρο έβγαλε άδεια οδηγού ταξί και επί ένα μήνα δούλευε δωδεκάωρες βάρδιες για να μπει στην ιδιοσυγκρασία του χαρακτήρα που επρόκειτο να υποδυθεί.
Τέλος, το 1981 ένας άντρας αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον, τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρήγκαν. Ο άντρας δήλωσε πως εμπνεύστηκε από τη σκηνή της ταινίας και το έκανε για να τραβήξει την προσοχή της Τζόντι Φόστερ.
Το αφιέρωμα αυτό παρουσίασε μερικές από τις ταινίες του κορυφαίου αυτού σκηνοθέτη. Παρακάτω παρατίθεται βίντεο με μια συγκλονιστική σκηνή από την ταινία «Goodfellas». Πρωταγωνιστής της σκηνής είναι ο Τζο Πέσι, ο οποίος σκοτώνει εν ψυχρώ ένα νεαρό παιδί απλώς γιατί ένιωσε προσβεβλημένος.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
A life in pictures: Martin Scorsese. Ανακτήθηκε από www.readersdigest.co.uk (Τελευταία επίσκεψη 15.11.2020).
Μάρτιν Σκορσέζε. Ανακτήθηκε από www.el.m.wikipedia.org (Τελευταία επίσκεψη 16.11.2020).
9 πράγματα που ελάχιστοι γνωρίζουν για τον Μάρτιν Σκορτσέζε. Ανακτήθηκε από www.perpetual.gr (Τελευταία επίσκεψη 17.11.2020).
