“Σε κάποιο βαθμό όλα είναι ρεαλιστικά. Δεν υπάρχουν όρια ανάμεσα στη φαντασία και το πραγματικό.” Απόφθεγμα του σπουδαίου και πάντοτε διαχρονικού Federico Fellini. Φαντασία και ρεαλισμός! Που τέμνονται άραγε και τι συνισταμένη δημιουργούν; Ναι, σωστά! Γειτνίαση των δύο, το θέατρο και αντίκτυπος τους, ο πολιτισμός σε οποιαδήποτε έκφανση του. Αδιαμφισβήτητα η Ελλάδα είναι τόπος που δύναται να χαρακτηριστεί λίκνο του πολιτισμού. Πατρίδα των επιφανέστερων πεζογράφων, ποιητών, συγγραφέων, ηθοποιών και πλήθος ακόμη ανθρώπων της τέχνης. Η ζωή των Ελλήνων υπήρξε πάντα συνυφασμένη με το θέατρο, γι’ αυτό και στη χώρα εδράζονται ορισμένα από τα πιο ξακουστά θέατρα παγκοσμίως. Ένα από τα πιο εμπνευσμένα τόσο ως προς την αρχιτεκτονική του όσο και ως προς την τοποθεσία και την ιστορία του καθίσταται το Θέατρο Απόλλων Σύρου.
Ανατρέχοντας στην ιστορία του γνωστού σε όλους κυκλαδίτικου νησιού, διαπιστώνεται πως η Σύρος, πρωτεύουσα της οποίας είναι η Ερμούπολη που αποτελεί συγχρόνως και πρωτεύουσα ολόκληρου του συμπλέγματος των Κυκλάδων, κατέχει εξέχουσα θέση στον πολιτισμικό χάρτη. Η καλλιτεχνική δημιουργία ήταν ιδιαιτέρως έντονη κατά τον 19ο αιώνα, γι αυτό και η ανέγερση του θεάτρου αποπερατώθηκε σε χρονικό διάστημα μόνο δύο ετών (1862-1864). Αναλογιζόμενος κανείς το γεγονός πως ξύλινες αποθήκες, παραπήγματα, λέσχες και καφενεία είχαν μετουσιωθεί σε θεατρική στέγη, η ανέγερση του θεάτρου ήταν ένα φως στο σκοτάδι της ζωής των θεατρόφιλων.
Στην πλατεία Βαρδάκα στο κέντρο της Ερμούπολης το θέατρο, σχεδιαστής και αρχιτέκτων του οποίου υπήρξε ο Ιταλός P.Sambo, φαντάζει περίτεχνο στολίδι. Οι επιρροές της σχεδίασης του έχουν τις ρίζες τους στην Ιταλία. Τέσσερα Ιταλικά Θέατρα, η Σκάλα του Μιλάνου (1776), το Teatro della Pergola της Φλωρεντίας (1755), το ανακαινισμένο θέατρο θέατρο San Carlo στην Νάπολη (1816) και το ακαδημαϊκό θέατρο στο Castelfranco (1745) φαίνεται να αποτέλεσαν την έμπνευση των σχεδιαστών του. Σε αντίθεση, ο τρόπος στήριξης της θολωτής οροφής του εναρμονίζεται με το γαλλικό πρότυπο της εποχής. Εσωτερικά, η σκηνή ήταν πλάτους 9 μ., βάθους 10μ. και αρκετά περιορισμένη για τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού λυρικού θεάτρου, τηρώντας όμως τις αναλογίες της ιταλικής παράδοσης. Ο διάκοσμος των θεωρείων ήταν απλός, με ανοιχτό χρώμα, πλαίσια με ανάγλυφη ροζέτα στο κέντρο και επίχρυσα φυτικά κοσμήματα στις γωνίες. Τα καθίσματα, οι κουπαστές και οι κουρτίνες των θεωρείων ήταν βελούδινες. Γύρω από το πολύφωτο της οροφής υπήρχε οροφογραφία με παραστάσεις ποιητών και μουσικοσυνθετών. Εξωτερικά, το Θέατρο δεν έχει πλούσιο αρχιτεκτονικό διάκοσμο, καθώς είναι ένα λιτό διώροφο κτίριο, με χαμηλή μαρμάρινη βάση και σοβατισμένες όψεις. Οι όροφοι χωρίζονται με ταινία από πωρόλιθο και έχουν στέψη με φαρδύ γείσο σε γεισίποδες. Στο κεντρικό, μαρμάρινοστην ολότητα του, τμήμα της κύριας όψης, τονίζεται έντονα ο κατακόρυφος άξονας με τέσσερις παραστάδες σε όλο το ύψος, που φέρουν επιστήλιο. Όλο το κτίριο έχει ενιαίο γείσο, τοξωτά ανοίγματα στο ισόγειο και ορθογωνικά στον όροφο. Εγκαινιάστηκε με όλες τις τιμές, παρουσία του εμπνευστή του Μικέ Σαλβάγου στις 20 Απριλίου του 1864 με την όπερα “Rogoletto” του Verdi και παράλληλες παραστάσεις όπως η ” Favorita” του Donizetti, η “Traviata” και το “Ballo in maschera” του Verdi.
Διακεκριμένοι θίασοι τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό με πλήθος ρεπερτορίου και έμφαση στο λυρικό θέατρο συνετέλεσαν στην χρυσή ακμή του “Απόλλωνα”. Στη σκηνή του παρουσιάσθηκαν όπερες, οπερέτες, επιθεωρήσεις από σημαντικές προσωπικότητες του Ιταλικού και Ελληνικού Θεάτρου της εποχής εκείνης, όπως οι Έλσα Έγκελ, Καβαφάκης, Δράμαλης καθώς και έργα πρόζας από κορυφαίους Έλληνες ηθοποιούς μεταξύ των οποίων οι: Ε. Παντόπουλος, Μ. Μυράτ, Π. Γαβριηλίδης, Βασίλης Αργυρόπουλος, Μ. Κατράκης, ο Αττίκ, Ελένη Χαλκούση, Λαουτάρη, Κυβέλη Ανδριανού, Ροζαλία Νίκα, Αικατερίνη Βερώνη και η αξέχαστη Μαρίκα Κοτοπούλη, με επαναλαμβανόμενες παραστάσεις στη σκηνή του Απόλλωνα , με τελευταία παράστηαση της ζωής της εκείνη στις 24 Μαρτίου του 1953 με το έργο «ΣΚΙΑ» του Ντάριο Νικοντέμι. Ο συριανός ποιητής και συγγραφέας Μάνος Ελευθερίου έχει καταγράψει σε ένα τετράτομο έργο την πολυδιάστατη ιστορία της περιόδου από τις αρχές του 20ου αιώνα έως και το μεσοπόλεμο.
Την χρυσή εποχή του θεάτρου διαδέχεται ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος κατά τη διάρκεια του οποίου το θέατρο χρησιμοποιήθηκε από την ιταλική και τη γερμανική φρουρά ως κινηματογράφος και υπέστη αναρίθμητες καταστροφές, αλλοιώνοντας τη φυσιογνωμία του κτιρίου και καθιστώντας αδύνατη την ολική επαναφορά του στην πρωτύτερη μορφή του. Το 1959 το δημοτικό συμβούλιο αποφάνθηκε την ανακαίνιση του, ενώ η έναρξη των εργασιών του χρονολογείται στο 1970, προκαλώντας σημαντική αλλοίωση στο εσωτερικό του με τα ξύλινα θεωρεία να αντικαθίστανται με μπαλκόνια από μπετόν. Επαναλειτούργησε το 1991 με την Δ’ συνάντηση ερασιτεχνικών θεάτρων Αιγαίου, παρών στην οποία ήταν φυσικά ο πολιτιστικός σύλλογος Άνω Σύρου, ενώ η πλήρης αποκατάσταση του ολοκληρώθηκε το 2000 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πέτρου Πικιώνη και εγκαινιάστηκε στις 17 Ιουλίου. Οι νέες οροφογραφίες αποτελούν δημιούργημα του Δημήτρη Φόρτσα το 1988. Η χωρητικότητα του θεάτρου σήμερα είναι 350 άτομα, ενώ από το 2002 ο “Χώρος Αναμνήσεων του Θεάτρου Απόλλων“, με πλήθος αφίσεων, αντικειμένων και φωτογραφιών από τη μακρά ιστορία υποδέχεται τους επισκέπτες του. Παραστάσεις, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, διεθνή φεστιβάλ, όπερας και μουσικής διαδραματίζονται όλη τη διάρκεια του έτους, δείγμα πως σε καιρούς ηθικής αποτελμάτωσης και πολιτισμικού χάους, η φλόγα του εξευγενισμού διατηρείται ζωντανή. Το 2019 συμπληρώνει 155 χρόνια ζωής, γεγονός ιδιαίτερα ελπιδοφόρο σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Πηγές:
