Συγγνώμη. Μια λέξη με μεγάλη βαρύτητα. Δύσκολο να την πεις και να αγγίζει η πραγματικότητα τη σημασία της, αν δεν ασπάζεσαι εξίσου τη μετάνοια που την κρατά από το χέρι. Για κάποιους η συγγνώμη μπορεί να είναι κάτι δύσκολο μέχρι και κάτι που θεωρείται ως χάσιμο χρόνου. Για κάποιους άλλους όμως έρχεται ως κάθαρση για να αφήσουν ένα δύσκολο κομμάτι της ζωής τους πίσω ακόμη κι αν είναι πολύ αργά. Αν το καλοσκεφτούμε, όλοι χρωστάμε κάπου μια συγγνώμη ακόμη κι αν δεν το έχουμε καταλάβει μέχρι σήμερα.
Η σιωπή και η δύναμη της
Πράγματι, είναι δύσκολο και απαιτεί σκληρή προσπάθεια το να πεις συγγνώμη, να το εννοείς και να διορθώσεις τις δικές σου πράξεις. Να αλλάξεις μετά απ’ αυτό ριζικά. Γι’ αυτό οι άνθρωποι τείνουν να επιλέγουν τη σιωπή. Τα συναισθήματα είναι περίπλοκα και δεν ευθυγραμμίζονται με τις σκέψεις. Μερικοί από εμάς αναγκαστήκαμε να ζητήσουμε συγγνώμη ως παιδιά όταν πληγώσαμε κάποιον και άλλοι ζητήσαμε συγνώμη ελεύθερα και αισθανθήκαμε αμέσως καλύτερα αφότου το κάναμε. Στο παρελθόν όμως κάπου ξεχάσαμε όλοι μια «συγγνώμη». Ανεξάρτητα από την ηλικία μας, υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να υπήρξαμε ή να υπάρξουμε στο μέλλον θύμα ή και θύτης. Βέβαια κάποιες άλλες υπήρξαμε ή θα υπάρξουμε στο μέλλον, μάρτυρες και για να είμαι ειλικρινής έχει και αυτή η θέση ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης.
Λένε πως η σιωπή πονά περισσότερο από την αλήθεια. Λένε πως τα άσχημα λόγια μπορούν να πληγώσουν τα συναισθήματα σου αλλά η σιωπή μπορεί με μεγάλη ευκολία να σου διαλύσει την καρδιά. Γεγονότα και καταγγελίες οι οποίες ήρθαν στο φως για να σπάσουν τη σιωπή είναι οι πρωταγωνιστές των ειδήσεων τους τελευταίους μήνες και θα έπρεπε όλους να μας βάλουν σε σκέψεις. Αντί να λέμε «Γιατί τώρα;» καλό θα ήταν να κάνουμε αυτό που λέει ο λαός, ο καθένας να κοιτά την καμπούρα του και να μην κρίνει. Κανείς δεν είναι άγιος, στα βάθη της ψυχής μας είμαστε όλοι αμαρτωλοί.
Κάποιοι από εμάς κοροϊδέψαμε τον «διαφορετικό» στο σχολείο, είτε αυτό είχε να κάνει με την εμφάνιση, είτε με το χρώμα, είτε με τη σεξουαλικότητα. Άλλοι πάλι υπήρξαμε μάρτυρες τέτοιων φαινομένων και δεν κάναμε τίποτα για να τα αποτρέψουμε. Βρεθήκαμε παρόντες σε στιγμές ψυχολογικής, σεξουαλικής ή σωματικής βίας στη δουλειά, στο σχολείο, σε σπίτια και μείναμε άπραγοι. Δεν μιλήσαμε σε εκείνον που δεν είχε παρέα. Δεν βοηθήσαμε το άτομο με τις ειδικές ανάγκες και κάναμε πέρα τον «ξένο». Κοροϊδέψαμε στο πρόσωπο του ή πίσω από την πλάτη κάποιον κι όταν το έμαθε δεν κάναμε τίποτα για να διορθώσουμε το ψυχικό τραύμα που του προκαλέσαμε. Μειώσαμε το συγγενή στο οικογενειακό τραπέζι, δεν υπερασπιστήκαμε εκείνον που μίλησε στην παρέα και είχε δίκιο αλλά όλοι ήταν εναντίον του.
Μια συγγνώμη από το σήμερα
Πιθανώς όλοι να γνωρίσαμε κάποια στιγμή στη ζωή μας έναν «Βαγγέλη Γιακουμάκη», έναν «Ζακ Κωστόπουλο», έναν «Κυριάκο Ευαγγελάτο», έναν «Γιώργο Καπουτζίδη». Τους είδαμε να πληγώνονται, τους είδαμε να δέχονται προσβολές και επιθέσεις, πιθανώς να ξέραμε κι εμείς πολλά ή να είχαμε ακούσει, αλλά δεν κάναμε τίποτα γι’ αυτό. Βρεθήκαμε πρόσωπο με πρόσωπο με θύματα αλλά και θύτες σε δουλειές, σε παρέες, σε οικογενειακές συγκεντρώσεις… και δεν κάναμε τίποτα. Επιλέξαμε τη σιωπή και θάψαμε καθ’ αυτόν τον τρόπο πολλές πράξεις. Κλείσαμε από μόνοι μας τα στόματά μας με χαρτοταινία και αποχωρήσαμε.
Αλλά όχι πια. Γιατί τώρα; Αλίμονο, ευτυχώς που ήρθε το τώρα. Τώρα πια… δεν θα σιωπήσουμε άλλο. Δεν θα φοβόμαστε να μιλήσουμε για την αλήθεια μας. Δεν θα φοβηθούμε ούτε τους άλλους, ούτε καμιά συνέπεια. Όχι άλλος φόβος. Όχι άλλη ντροπή. Ήρθε ο καιρός να υπερασπιζόμαστε ο ένας τον άλλον, να βοηθάμε τον δίπλα, να τον επαινούμε, να τον στηρίζουμε. Γιατί οι «άλλοι» στην ουσία είμαστε «εμείς». Ήρθε ο καιρός να μιλήσουμε για να αλλάξουμε, για να ανέβουμε πιο ψηλά. Γι’ αυτό μίλησε, φώναξε, μίλησε λίγο πιο δυνατά, μη φοβάσαι. Πες την αλήθεια. Όλα όσα δεν βλέπουμε ή δεν θέλουμε να δούμε. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ είχε πει «Στο τέλος, δεν θα θυμόμαστε τα λόγια των εχθρών μας, αλλά τη σιωπή των φίλων μας». Ας μη γίνουμε αυτοί οι φίλοι. Ας μη γίνουμε αυτοί οι άνθρωποι. Ας μη γίνουμε μάρτυρες. Έχοντας γνώση για οποιοδήποτε είδος παρενόχλησης ή βίας απέναντι σε ένα πρόσωπο, έχουμε κι εμείς ευθύνη. Και το βάρος της αλλάζει όταν κι εμείς επιλέγουμε τη σιωπή, όταν αφήνουμε τη σιωπή να καθορίσει τον ορισμό της ζωής, αντί για εμάς τους ίδιους. Θα αλλάξουν τα πράγματα από τη μια στιγμή στην άλλη με μια «συγγνώμη»; Πιθανώς όχι, αλλά είναι κι’ αυτό μια αρχή…
