Φως…Κύμα ή υλικό; Το σίγουρο είναι πως με το φως ένας αρχιτέκτονας δεν μπορεί να χτίσει. Ωστόσο η αντίληψη του φωτός είναι μία πολιτισμική ερμηνεία και μπορεί να σχεδιαστεί. Πως ορίζουμε και αντιλαμβανόμαστε ένα σκοτεινό δωμάτιο; Πώς ένα αίθριο ή ένα στενό δρομάκι; Οι χώροι που σχεδιάζουν οι αρχιτέκτονες και οι απανταχού σχεδιαστές είναι συλλέκτες φωτός… Ήσυχο ή έντονο, φυσικό ή τεχνητό οι χώροι το διαχειρίζονται με σκοπό να δημιουργήσουν τα αντίστοιχα συναισθήματα.
Ο άνθρωπος έχει μάθει να αναζητά το φως, να το επιδιώκει και να το εκμεταλλεύεται. Ως ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία στον κόσμο και ως βάση ζωής στον πλανήτη, το φως κινεί τις περισσότερες βιολογικές διαδικασίες. Η όραση για τον άνθρωπο αποτελεί τη σημαντικότερη από τις αισθήσεις του, καθώς περισσότερο από το 75% των πληροφοριών που λαμβάνει συλλέγονται με αυτή. Λόγω της όρασης μπορεί να αντιληφθεί τις διαφορές των αποχρώσεων, των τόνων, των μορφών και των κινήσεων. Να αντιληφθεί το βάθος, το σχήμα, τον όγκο… Να αντιληφθεί τον χώρο. Το φως λοιπόν είναι το κύριο εργαλείο για την επικοινωνία του ανθρώπου με το περιβάλλον του.
Ο τύπος του φωτός μπορεί επίσης να επηρεάσει την ψυχολογική υγεία του ανθρώπου. Παράδειγμα του πόσο μας επηρεάζει το φυσικό φως σε συσχετισμό με τις εποχιακές μεταβολές, είναι το πως οι μικρότερες σε φως μέρες του χρόνου (χειμώνας) έχουν συχνά αρνητικά αποτελέσματα στη διάθεση του ανθρώπου. Έρευνα που έγινε σε πανεπιστήμιο της Ολλανδίας έδειξε πως 70% του πληθυσμού αισθάνεσαι ελαφρές τάσεις καταθλιπτικής συμπεριφοράς κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αυτή η χρόνια μορφή ‘’χειμερινής’’ κατάθλιψης ονομάζεται Seasonal Affective Disorder.
Στην αρχιτεκτονική λοιπόν ο ρόλος του φωτός είναι πρωταγωνιστικός. Για τον απλό παρατηρητή ίσως απλά μεταφράζεται στο σχηματισμό της ιδέας ενός χώρου ευχάριστου. Στη πραγματικότητα όμως είναι συνήθως επιθυμία του σχεδιαστή η ενίσχυση και εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού.
“The sun never knew how great it was until it hit the side of a building.” — Louis Kahn
Εκτός όμως του εσωτερικού, το φως μπορεί να διαχειριστεί με τέτοιο τρόπο που τα αποτελέσματα στις εξωτερικές όψεις των κτιρίων να είναι μοναδικά. Σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες που ‘λύνουν τα χέρια’ των σχεδιαστών, έχουμε ένα τεράστιο όγκο κτιρίων που κάνουν ακριβώς αυτό. Δημιουργούν εντυπωσιακά αποτελέσματα με το παιχνίδισμα του φωτός.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε πως το φως είναι δομικό στοιχείο ως μία πιο αφηρημένη προσέγγιση του πραγματικού. Ένα δομικό υλικό που ήταν πάντα κεντρικό θέμα στη τέχνη της οικοδόμησης, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, που είχε ως στόχο να διαμορφώσει χώρους, είτε με την έντονη παρουσία του, είτε με την απώλειά του.
