Το παρόν άρθρο, με τίτλο ΔΕΠΥ και αυξημένος κίνδυνος άνοιας, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.
Ένας ενήλικος εγκέφαλος που επηρεάζεται από διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα (εφέξης ΔΕΠΥ) παρουσιάζει τροποποιήσεις παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται σε άτομα που πάσχουν από άνοια. Αυτά είναι τα ευρήματα μιας νέας μελέτης που διεξήχθη από τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της Γενεύης και το Πανεπιστήμιο της Γενεύης, η οποία δείχνει ότι, σε σύγκριση με υγιή άτομα, οι ασθενείς με διάγνωση ΔΕΠΥ έχουν περισσότερο σίδηρο σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου τους μαζί με υψηλότερα επίπεδα νευρονημάτων στο αίμα τους. Αυτοί οι δείκτες έχουν αναφερθεί επανειλημμένα ως χαρακτηριστικοί των ανοιών που σχετίζονται με την τρίτη ηλικία, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, και μπορούν να μετρηθούν στα πρώιμα στάδια.
Η ΔΕΠΥ είναι μια συχνή νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει περίπου το 3,5% των ενηλίκων, σύμφωνα με μια μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) του 2008. Χαρακτηρίζεται από αδυναμία διατήρησης της προσοχής μαζί με ακατάλληλα επίπεδα υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας. Αν και τα συμπτώματα γενικά εκδηλώνονται κατά την παιδική ηλικία και επηρεάζουν σημαντικά την εκπαιδευτική ανάπτυξη και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, οι επιπτώσεις της μπορούν να επιμείνουν και να επηρεάσουν αρνητικά την καθημερινή λειτουργία στην ενήλικη ζωή.
Οι άνοιες που σχετίζονται με την τρίτη ηλικία επηρεάζουν περίπου 55 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, με σχεδόν 10 εκατομμύρια νέα κρούσματα κάθε χρόνο σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του ΠΟΥ από το 2023. Η νόσος Αλτσχάιμερ αντιπροσωπεύει το 60 έως 70% αυτών των περιπτώσεων άνοιας.
«Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι οι ενήλικες με ΔΕΠΥ βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο άνοιας σε προχωρημένη ηλικία, αλλά ο μηχανισμός μέσω του οποίου η ΔΕΠΥ αποτελεί κίνδυνο δεν είναι γνωστός», δηλώνει ο Καθηγητής Paul G. Unschuld, Επικεφαλής του Τμήματος Γηριατρικής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Γενεύης, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γενεύης και εμπνευστής της μελέτης.
Σίδηρος και νευροϊνίδια ως δείκτες
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε μια προηγμένη μέθοδο απεικόνισης εγκεφάλου, γνωστή ως ποσοτική χαρτογράφηση ευαισθησίας (QSM) μέσω μαγνητικής τομογραφίας (MRI), για να εξετάσει την περιεκτικότητα σε σίδηρο στον εγκέφαλο 32 ενηλίκων ηλικίας μεταξύ 25 και 45 ετών με ΔΕΠΥ και 29 υγιών ατόμων της ίδιας ηλικιακής ομάδας.
Τα επίπεδα των νευροϊνιδίων (NfL) στο αίμα των συμμετεχόντων μετρήθηκαν παράλληλα. Τα αποτελέσματα της μελέτης αποκαλύπτουν αξιοσημείωτες διαφορές στην κατανομή σιδήρου σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου των ατόμων με ΔΕΠΥ.
Επιπλέον, διαπιστώθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων σιδήρου στον προκεντρικό φλοιό και των επιπέδων των νευροϊνιδίων στο αίμα.
Ο σίδηρος παίζει ουσιαστικό ρόλο στην κανονική λειτουργία του εγκεφάλου, αλλά η υπερβολική συσσώρευσή του μπορεί να προκαλέσει νευρωνική βλάβη και να οδηγήσει σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος Αλτσχάιμερ.
«Η υπερβολική ποσότητα σιδήρου σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου παρατηρείται συχνά και σχετίζεται με αυξημένο οξειδωτικό στρες που επιδεινώνει την νευρωνική εκφύλιση», διευκρινίζει ο Καθηγητής Paul Unschuld.
Παράλληλα, το επίπεδο των νευροϊνιδίων είναι ένας δείκτης νευρωνικής βλάβης στον εγκέφαλο, πιο συγκεκριμένα των νευρωνικών αξόνων που είναι απαραίτητοι για τη νευρική μετάδοση. Τα υψηλά επίπεδα των νευροϊνιδίων στο αίμα αντανακλούν τη βλάβη των αξόνων στον εγκέφαλο. Κατά συνέπεια, τα αυξημένα επίπεδα σιδήρου στον εγκέφαλο και των νευροϊνιδίων μπορεί να υποδηλώνουν μια υποκείμενη νευροεκφυλιστική παθολογία και αυξημένο κίνδυνο νευροεκφυλιστικής άνοιας σε μεγάλη ηλικία.
Αυτά τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της ΔΕΠΥ και του αυξημένου κινδύνου άνοιας σε μεγάλη ηλικία και προσδιορίζουν τον πρώτο νευρολογικό μηχανισμό.
Η σημασία της έγκαιρης ανίχνευσης και διαχείρισης της ΔΕΠΥ
«θα επιτρέψουν την ανάπτυξη στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης για τη μείωση του κινδύνου άνοιας σε άτομα που πάσχουν από ΔΕΠΥ. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς υπάρχει μια γνωστή συσχέτιση μεταξύ του τρόπου ζωής και των αλλαγμένων επιπέδων σιδήρου στον εγκέφαλο. Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτούνται πρόσθετες διαχρονικές μελέτες προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η μείωση των επιπέδων σιδήρου στον εγκέφαλο αποτελεί πιθανή θεραπευτική οδό για την πρόληψη της άνοιας σε προχωρημένη ηλικία σε άτομα με ΔΕΠΥ».
Το παρόν άρθρο, με τίτλο ΔΕΠΥ και αυξημένος κίνδυνος άνοιας, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.
Πηγή
Université de Genève. (2025, March 25). ADHD may be associated with an increased risk of dementia. ScienceDaily. Retrieved May 13, 2025 from www.sciencedaily.com
Βιβλιογραφία
Jatta Berberat, Sonja M Kagerer, Claudia Späni, Jun Hua, Francesco Bavato, Philipp Gruber, Peter CM van Zijl, Nader Perroud, Xu Li, Philipp Stämpfli, Erich Seifritz, Karl‐Olof Lövblad, Boris B Quednow, Paul G Unschuld. Brain iron load and neuroaxonal vulnerability in adult attention‐deficit hyperactivity disorder. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 2025; DOI: 10.1111/pcn.13806
