Ήταν 21 Μαΐου του 1997 όταν οι Radiohead εξέδωσαν μέσω των δισκογραφικών τους εταιριών Parlophone και Capitol Records το τρίτο κατά σειρά άλμπουμ τους ‘OK Computer‘. Οι Βρετανοί είχαν βρεθεί ήδη στο προσκήνιο μετά το παγκόσμιο hit τους ‘Creep‘ (1993). Μάλιστα, παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα δημοφιλέστερα ροκ τραγούδια. Το δεύτερο άλμπουμ τους (The Bends, 1995) τους είχε καθιερώσει ως μια από τις ποιοτικότερες ροκ μπάντες της εποχής. Παρόλα αυτά, ήταν το OK Computer που εκτόξευσε τη δημοτικότητα των Radiohead στην στρατόσφαιρα. Οι Radiohead παρά την επιτυχία του ‘Τhe Bends‘ επέλεξαν να ρισκάρουν και έκαναν μια στροφή 180 μοιρών. Έδωσαν μια νέα κατεύθυνση στη ροκ μουσική της εποχής με αποτέλεσμα το OK Computer να θεωρείται κατά γενική ομολογία ένα από τα καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών. Ίσως, βέβαια, να είναι και το σημαντικότερο άλμπουμ για ένα είδος που τότε έκανε τη δυναμική εμφάνισή του, την alternative rock.
Μουσικά, οι Radiohead μείωσαν το ρόλο της ηλεκτρικής κιθάρας σε σχέση με τις προηγούμενές τους δουλειές και έβαλαν τα πλήκτρα στο παιχνίδι. Έδωσαν στη μουσική τους μια πιο ηλεκτρονική κατεύθυνση, με αποτέλεσμα τα 11 τραγούδια του άλμπουμ να ακούγονται φρέσκα μέχρι και σήμερα. Ο πραγματικός λόγος, όμως κατά τη γνώμη μου, της γενικής αποδοχής του OK Computer είναι η στιχουργική του διαχρονικότητα. Ο Τομ Γιορκ, ο τραγουδιστής αλλά και στιχουργός του συγκροτήματος, μίλησε για πολλά. Μίλησε για την παράνοια και την αποξένωση από το περιβάλλον που ένιωθε στην εποχή του. Έθιξε το ζήτημα του άγχους, που του δημιουργούσαν οι πολύ γρήγοροι ρυθμοί ζωής. Και τελικά, εξέφρασε και την ανασφάλεια του για το ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η τεχνολογία στη ζωή των ανθρώπων. Ας δούμε λοιπόν ένα ένα τα 11 τραγούδια του άλμπουμ και την εμφανή τους σχέση με τη σημερινή εποχή.
Περνώντας από το Α μέχρι το Ω στο πληκτρολόγιο του ‘OK Computer’
Το πρώτο κομμάτι του OK Computer, με το όνομα Αirbag, εκφράζει με πολύ απλό τρόπο τον διττό χαρακτήρα της τεχνολογίας στη ζωή του ανθρώπου. Ο Γιορκ αναφέρεται σε ένα σχεδόν θανατηφόρο δυστύχημα που είχε με το αυτοκίνητό του , από το οποίο σώθηκε χάρη στον αερόσακο του αμαξιού
In a fast German car, I’m amazed that I survived,an airbag saved my life
Ήταν η νέα τεχνολογία των γρήγορων αμαξιών που πήγε να τον σκοτώσει, αλλά ήταν και η τεχνολογία του αερόσακου που τον έσωσε, από την άλλη πλευρά. Με άλλα λόγια, η τεχνολογία μπορεί τόσο να μας βοηθήσει, όσο και να μας καταστρέψει, αναλόγως με το πώς θα τη χρησιμοποιήσουμε.
Το δεύτερο τραγούδι, Paranoid Android, ακόμα και από τον τίτλο του μοιάζει να αναφέρεται στο σήμερα. Ο Γιορκ αναφέρεται στην «παράνοια» που του προκαλούν κάποιοι άνθρωποι «γέννημα-θρέμμα» της νέας εποχής των υψηλών ρυθμών. Τραγουδάει για αυτούς που είναι διατεθειμένοι να πατήσουν επί πτωμάτων για να ικανοποιήσουν το προσωπικό τους συμφέρον, υλικό ή μη, και τα κίνητρα της ανέλιξής τους.
Ambition makes you look pretty ugly, kicking squealing Gucci little piggy
To τρίτο κομμάτι, με τίτλο Subterranean Homesick Alien παραπέμπει φυσικά στο Subterranean Homesick Blues του Μπομπ Ντίλαν. Αναφέρεται στην αποξένωση που νιώθει ο αφηγητής με τους ανθρώπους γύρω του και στην θλίψη και τη «μαυρίλα» που του προκαλεί η καθημερινή ζωή. Το αποτέλεσμα αυτών των σκέψεων είναι να εύχεται να τον απαγάγουν εξωγήινοι , έτσι ώστε να δει τον κόσμο από ψηλά, όπως θα ήθελε να τον δει, και να ανακαλύψει το νόημά του.
I wish that they’d swoop down in a country lane, Late at night when I’m driving, Take me on board their beautiful ship, Show me the world as I’d love to see it
Το Exit Music (for a film), που γράφτηκε για την ταινία Ρωμαίος και Ιουλιέτα (1997) μιλά για την παραβίαση των κανόνων και το «σπάσιμο του κύκλου» της συμβατικότητας, υπό τη μορφή φυσικά της αυτοκτονίας του ερωτευμένου ζευγαριού.
We hope your rules and wisdom choke you
Το Let Down , όπως φαίνεται και από τον τίτλο του, μιλά για την απογοήτευση. Για τον Γιορκ αυτή αποτελεί αναπόδραστη μοίρα των ανθρώπων, οι οποίοι είναι γραφτό να συνθλιφθούν “σαν ζωύφια στο έδαφος” . Πείτε μου ότι το πρώτο κουπλέ αυτού του κομματιού δεν μοιάζει να είναι βγαλμένο από τη σημερινή πραγματικότητα:
Transport, motorways and tramlines
Starting and then stopping
Taking off and landing
The emptiest of feelings
Disappointed people, clinging on to bottles
When it comes it’s so, so, disappointing
Το Κarma Police, ένα από τα μεγαλύτερα hit τόσο του άλμπουμ όσο και της δισκογραφίας των Radiohead γενικότερα, αναφέρεται στη βιασύνη μας να κατακρίνουμε και να αποκλείσουμε τους ανθρώπους οι οποίοι μοιάζουν διαφορετικοί από εμάς ή λένε κάτι διαφορετικό, που εμείς δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ή να συλλάβουμε
Karma police,arrest this man, he talks in math, he buzzes like a fridge
Ανακαλύπτοντας το άλλο μισό του ‘OK Computer’
Από την άλλη, το Electioneering αποτελεί ίσως το μόνο κομμάτι που βρίσκεται σχετικά εκτός θέματος σε σχέση με τα υπόλοιπα. Είναι ένα από τα λίγα τραγούδια των Radiohead με ξεκάθαρα πολιτικό περιεχόμενο. Μιλά για την πολιτική διαφθορά και τον λαϊκισμό των πολιτικών και εκφράζει το σκεπτικισμό του απέναντι στον Tony Blair . Ο πολιτικός τότε είχε μόλις εκλεγεί πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου το 1997. Παράλληλα, οι Radiohead ηχογραφούσαν το δίσκο τους
I trust I can rely on your vote
Το Climbing up the Walls περιγράφει με ανατριχιαστικό (μέχρι και φρικιαστικό) τρόπο κάποιο αρνητικό συναίσθημα. Από ένα συναίσθημα από το οποίο δεν μπορούμε να ξεφύγουμε όσο και αν προσπαθούμε, όπου και να κοιτάξουμε. Βρίσκεται πάντα εκεί για να μας στοιχειώνει
Either way you turn, I’ll be there,open up your skull, I’ll be there
Το διαμάντι του δίσκου
To αγαπημένο μου τραγούδι τόσο του ‘OΚ Computer’ όσο και των Radiohead, γενικότερα, είναι το νούμερο 10 του δίσκου ‘No Surprises‘. Ένα τραγούδι απίστευτα ατμοσφαιρικό και σύνθετο μέσα στην απλότητά του. Σε αυτό ο Τομ Γιορκ αναφέρεται στο ιδεώδες της απλής ζωής, χωρίς «συναγερμούς και εκπλήξεις», την οποία όμως παρουσιάζει σαν ένα είδος «αργού θανάτου». Το βίντεο κλιπ τα λέει όλα. Ο frontman τον Radiohead προσπαθεί να αναπνεύσει ενώ βιώνει έναν σταδιακό πνιγμό, όπως βλέπετε στην εικόνα παρακάτω
I’ll take a quiet life, a handshake of carbon monoxide
Ο επίλογος
Το Lucky, προτελευταίο κομμάτι του δίσκου, ήταν το πρώτο χρονικά τραγούδι του OK Computer που γράφτηκε. O Brian Eno, μεγάλος «εγκέφαλος» της μουσικής ,είχε ζητήσει από τους Radiohead να συνεισφέρουν ένα κομμάτι για το “The Help Album”. Αυτό ήταν ένα φιλανθρωπικό άλμπουμ του οποίου τα κέρδη θα χρησιμοποιούνταν για την περίθαλψη των πληγέντων από τον Πόλεμο της Βοσνίας (1992-1995). Έτσι, η σύνθεση του τραγουδιού αυτού έγινε 2 περίπου χρόνια πριν εκδοθεί το OK Computer, και αποτέλεσε και τον κατευθυντήριο οδηγό για τα επόμενα. Το κομμάτι φαίνεται να μιλάει με ειρωνικό τρόπο για την ψευδαίσθηση του αφηγητή πως η τύχη του θα αλλάξει και όλα θα γίνουν όπως πρέπει. Μόνο και μόνο για να προσγειωθεί για ακόμα μια φορά στην πραγματικότητα.
I’m on a roll this time, I feel my luck could change
Το τελευταίο κομμάτι του δίσκου’Τhe Tourist‘ αποτελεί ένα ιδανικό λίγο πιο slow κλείσιμο. O Γιορκ αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ξοδεύουμε άσκοπα την ζωή μας. Μας παρομοιάζει με τουρίστες που προσπαθούν να προλάβουν να τα ζήσουν όλα χωρίς, εν τέλει μέσα στον πανικό τους, να ζουν πραγματικά κάτι. Στο ρεφρέν, μάλιστα, μας παρακαλάει (παρακαλώντας ίσως και τον εαυτό του) να κόψουμε ταχύτητα και να παρατηρήσουμε προσεκτικά τη ζωή
Hey, idiot, slow down
Το OK Computer αποτελεί, λοιπόν, τη σημαντικότερη παρακαταθήκη των Radiohead στη μουσική και ένα από τα σημαντικότερα άλμπουμ όλων των εποχών.
Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του σε ένα Αμερικάνικο talk show, ο Τομ Γιορκ έλαβε τα συγχαρητήρια από τον παρουσιαστή για την ακρίβεια με την οποία προέβλεψε τη σημερινή εποχή 23 χρόνια πριν. Αυτός απάντησε ότι στην πραγματικότητα αυτό έγινε κατά λάθος. Προσπαθώντας να περιγράψει τη δική του εποχή, κατάφερε με κάποιο τρόπο να περιγράψει ακόμα περισσότερο τη δική μας εποχή. Και αυτό είναι εν τέλει που κάνει έναν καλλιτέχνη ή ένα συγκρότημα ξεχωριστό: η διαχρονικότητα.
