Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα ή αλλιώς ΔΕΠΥ είναι μια νευρολογική διαταραχή, που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1800 δίνοντας έμφαση στη δυσκολία προσοχής και στην αυξημένη υπερκινητικότητα. Στα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν εντοπιστεί βλάβες στον μετωπιαίο λοβό που συνδέονται με έλλειμμα στην προσοχή και στη ρύθμιση του συναισθήματος. Αναλύσεις MRI έδειξαν μικρότερο μέγεθος αριστερών και δεξιών κροταφικών λοβών. Η πλειοψηφία των ερευνών αποδεικνύει την κληρονομικότητα, καθώς το 76% των παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν συνήθως έναν συγγενή στο ιστορικό τους με αυτή τη διαταραχή.
Τα αγόρια από νευρολογική βάση υπερτερούν σε ο, τι άφορα τις μαθησιακές δυσκολίες. Εμφανίζουν πιο συχνά συμπτώματα από τα κορίτσια. Όλες οι μαθησιακές δυσκολίες, αν έχουν αποκλειστεί άλλοι παράγοντες, όπως το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον, οφείλονται σε νευρολογική βλάβη.
Παρόλο που η ΔΕΠΥ θεωρείται μια χρόνια διαταραχή που δεν θεραπεύεται, τα άτομα έχουν φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης και μπορούν, ειδικά σε μεγάλη ηλικία, να αντιληφθούν μόνοι τους τα συμπτώματα και να ζητήσουν ιατρική βοήθεια. Προκειμένου να γίνει διάγνωση, θα πρέπει το άτομο να παρουσιάζει έξι τουλάχιστον συμπτώματα απροσεξίας ή παρορμητικότητας σε διάστημα 6 μηνών. Νευροαναπτυξιακά τα άτομα αυτά είναι 3 έτη κάτω από την ηλικία τους. Για παράδειγμα, αν ένα παιδάκι είναι δέκα χρονών μας δίνει την εικόνα 7 χρόνου.
Το άτομο με ΔΕΠΥ δυσκολεύεται στην οργάνωση, καθώς έχει βραχύχρονη μνήμη. Πράγμα που δεν το βοηθά να εστιάσει την προσοχή του σε συγκεκριμένες οδηγίες ή εργασίες, διασπάται από εξωτερικά ερεθίσματα και έτσι χάνει σημαντικά πράγματα. Επιπλέον έχει τη συνήθεια να κινεί νευρικά τα πόδια και τα χέρια του, να μην μπορεί να μείνει για αρκετή ώρα στην ίδια θέση, να μιλά ακατάπαυστα, απαντώντας προτού ολοκληρωθεί μια ερώτηση και να διακόπτει τους άλλους. Τέλος έχει αργή επεξεργασία πληροφοριών, δυσκολεύεται να συμμετέχει σε δραστηριότητες με άλλα άτομα, καθώς διακατέχεται από το αίσθημα ματαίωσης και δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του.
ΤΥΠΟΙ ΔΕΠΥ
- Απρόσεκτος τύπος => έξι συμπτώματα απροσεξίας (κυρίως τα κορίτσια).
- ΔΕΠΥ => 6 συμπτώματα υπερκινητικότητας όχι απροσεξίας (κυρίως τα αγόρια).
- Ο πιο δύσκολος καθώς συνδυάζει τους δυο παραπάνω τύπους => ενδείκνυται για φαρμακευτική αγωγή.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Σχολική ηλικία
Κατά την παιδική ηλικία το 40% των παιδιών έχουν εναντιωματική και προκλητική συμπεριφορά, το 30% παρουσιάζει αγχώδεις διαταραχές ενώ το 11% των παιδιών με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν τικ. Τα κυριότερα συμπτώματα της παιδικής ηλικίας είναι τα ακόλουθα:
- Αδυναμία συγκέντρωσης πάνω από 3 λεπτά και αδυναμία παρακολούθησης του μαθήματος.
- Αδιακρισία και φτωχός αυτοέλεγχος.
- Έντονη υπερκινητικότητα με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να μείνει στην ιδία θέση για πολλή ώρα.
- Επιθετικότητα σε άλλα παιδιά.
- Απειθαρχία σε κανόνες, κοινωνική απομόνωση και εναντιωματική συμπεριφορά.
- Απότομες εναλλαγές της ψυχικής διάθεσης.
- Δυσκολίες στον ύπνο και ενούρηση.
ΕΦΗΒΕΙΑ
Το 80% των παιδιών έχουν τα συμπτώματα και στην εφηβεία. Τα συμπτώματα είναι τα εξής:
- Σχολική αποτυχία.
- Αυξημένες συγκρούσεις με τους γονείς και μεγάλη προσπάθεια να ανταπεξέλθουν στις σχέσεις τους με τους συνομηλίκους.
- Χαμηλή ανοχή και ματαίωση καθώς δεν δέχονται να χάνουν.
- Κυρίως τα κορίτσια παρουσιάζουν αυξημένο αίσθημα ανησυχίας.
- Ανώριμη συμπεριφορά.
- Φτωχές κοινωνικές δεξιότητες.
- Συμμέτοχη σε δραστηριότητες υψηλού κίνδυνου. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι δεν λειτούργει τόσο ο μηχανισμός αναστολής της συμπεριφοράς που τους αποτρέπει από το να παρεκκλίνουν.
Στην ενήλικη ζωή το 1/3 των ατόμων με ΔΕΠΥ διατηρούν τη διάγνωση. Το 33% έχει εγκαταλείψει το σχολείο, ενώ το 25% αντιμετωπίζει χρόνιες μορφές αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
Αντιμετώπιση
Ο εκπαιδευτικός από τη μεριά του έχει χρέος να μιλήσει με τους γονείς. Τους θέτει την ερώτηση, αν έχουν παρατηρήσει κάτι στο σπίτι και πάνω στα λεγόμενα των γονιών αναφέρει,τι έχει παρατηρήσει και εκείνος στο σχολείο. Είναι υποχρεωμένος να ξεκινήσει τη συζήτηση με τα θετικά του παιδιού, γιατί οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γονείς με παιδιά ΔΕΠΥ, είναι υπέρμετρες. Σε κλίμακες άγχους οι γονείς των παιδιών με ΔΕΠΥ φτάνουν σκορ σε επίπεδα γονιών, που έχουν παιδιά που πάσχουν από σχιζοφρένεια.
Ο εκπαιδευτικός μέσα στην τάξη πρέπει να ενθαρρύνει το παιδί να έχει ελευθερία κινήσεων, γιατί γνωρίζει ότι δεν μπορεί να παραμείνει στην ιδία θέση για πολλή ώρα και να του αναθέτει αρμοδιότητες. Χωρίς όμως να γίνεται υπερβολικός και να στοχοποιεί το παιδί μέσα στην τάξη. Καλό θα ήταν να το τοποθετήσει στην έδρα, ώστε να αποφεύγονται οι περισπασμοί ή να δημιουργήσει μια ήσυχη γωνιά, όπου θα καταφεύγει το παιδί. Παραδείγματος χάριν για να ζωγραφίζει, όταν θα έχει κουραστεί.
Επιπλέον, θα πρέπει να αποφεύγει τις μακροσκελείς οδηγίες και τις νουθετήσεις, γιατί, όπως είπαμε, τα παιδιά αυτά έχουν βραχύχρονη μνήμη. Να διατηρεί βλεμματική επαφή, όταν του απευθύνει το λόγο και να είναι σίγουρος, ότι το παιδί έχει καταλάβει κάθε φορά, τι του έχει ζητηθεί.
Από την άλλη, σημαντικό ρόλο έχουν και οι γονείς στον τρόπο διαπαιδαγώγησης του παιδιού από το σπίτι. Το κυριότερο που έχουν να κάνουν, είναι να αποποιηθούν το αίσθημα ενοχής και θύμου, που μπορεί να έχουν καθώς νιώθουν υπαίτιοι, για ό,τι συμβαίνει στο παιδί τους. Αυτό είναι λάθος και δεν φταίνε πουθενά. Ο καλύτερος τρόπος, λοιπόν, θα ήταν να παρακολουθήσουν ειδικά συμβουλευτικά προγράμματα για να ενημερωθούν για τη ΔΕΠΥ.
Μια σημαντική μέθοδος είναι η «ΤΙΜΕ ΟYT». Όταν το παιδί κάνει μια άπρεπη πράξη, θα πρέπει να μετράτε μέχρι το 3 αργά και σταθερά, για να σταματήσουν αυτό που κάνουν. Αν δεν λειτουργήσει αυτό, θα πρέπει να τους πείτε time out και να πάρετε το παιδί και να το αφήσετε στο δωμάτιο του χωρίς παιχνίδια ή τηλεόραση και υπολογιστή τόση ώρα, όση είναι η ηλικία του. Είναι 10 χρονών; Θα το αφήσετε για 10 λεπτά και θα φύγετε από το χώρο με ανοιχτή πάντα την πόρτα. Μετά από αρκετή ώρα μπορείτε, να συζητήσετε με το παιδί για την συμπεριφορά του.
Επιπλέον, θα πρέπει κυρίως να ασχολείστε μαζί του ή να το στείλετε σε κάποιες έξωσχολικές δραστηριότητες. Κυρίως πολεμικές τέχνες ή αθλητικές για να μπορεί, να εξωτερικεύσει την υπερκινητικότητα του. Καλό θα ήταν να διατηρείτε την ιδία καθημερινή ρουτίνα από το πρωί που θα ξυπνήσει, μέχρι την ώρα που θα κοιμηθεί. Τέλος, να οργανώνετε τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης του και να ενημερώνετε το παιδί κάθε φορά αρκετές μέρες πριν, εάν υπάρξει κάποια αλλαγή στο πρόγραμμα.
Ακολουθεί ένα βίντεο που δείχνει τη διαφορά ανάμεσα στα παιδιά που έχουν ΔΕΠΥ και σε αυτά που δεν εχουν.
