Το σχολείο και κατ’επέκταση κάθε σχολική μονάδα, αποτελεί τη μικρογραφία της σύγχρονης κοινωνίας. Για οποιαδήποτε αλλαγή επιθυμούμε να συμβεί μελλοντικά στην κοινωνία, οφείλουμε να επενδύσουμε στο σχολείο. Έτσι, η ύπαρξη της δημοκρατίας στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητη. Η Δημοκρατική Διοίκηση την εμπερικλείει.
Αλλά, τί είναι η δημοκρατία;
Η Δημοκρατία αποτελεί τόσο πολίτευμα όσο και αξία αλλά και τρόπο ζωής. Από την μία πλευρά, αφορά την κυβέρνηση που επιλέγεται από την πολιτεία και σχετίζεται με την κυβέρνηση των ανθρώπων από τους ανθρώπους και για τους ανθρώπους. Από την άλλη πλευρά, σχετίζεται με τον τρόπο ζωής που επιλέγει να ζει το κάθε άτομο και αντίστοιχα να πράττει, λόγου χάρη να μην έχει προκαταλήψεις. Και στις δύο περιπτώσεις επικρατεί ένα κοινό σημείο. Αυτό αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό προς αυτά. Γενικότερα, η δημοκρατία σχετίζεται άμεσα με την ελευθερία, η οποία συνεπάγεται την αναγνώριση και την αποδοχή της ατομικής αξιοπρέπειας.
Η διοίκηση της σχολικής μονάδας φέρει ποικίλες ευθύνες. Το αποκεντρωτικό μοντέλο, αποτελεί την αφετηρία για τη Δημοκρατική Διοίκηση της σχολικής μονάδας. Αυτό βασίζεται στη συλλογική διοίκηση, η οποία προϋποθέτει τη διοίκηση του σχολείου από δύο και άνω άτομα που χαρακτηρίζονται από ίση εξουσία και επιδιώκουν κοινούς σκοπούς και στόχους. Η συμμετοχή, η ελευθερία έκφρασης και γνώμης αποτελούν χαρακτηριστικά της συλλογικής διοίκησης που βασίζονται στη δημοκρατία. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να οδηγήσει στη Δημοκρατική Διοίκηση.
Τί είναι, λοιπόν, η Δημοκρατική Διοίκηση;
Η Δημοκρατική Διοίκηση βασίζεται στα ιδεώδη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη συμμετοχή και καλλιέργεια των δεξιοτήτων για λήψη αποφάσεων όλων των μελών (π.χ. διευθυντής, εκπαιδευτικοί, μαθητές, κτλ.). Κατά τη Δημοκρατική Διοίκηση τα άτομα μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους και αυτή να συνυπολογίζεται στις αποφάσεις. Πρόκειται για ένα σύστημα που βασίζεται στη δύναμη της πλειονότητας αλλά παράλληλα σέβεται το δικαίωμα του κάθε μέλους. Ταυτοχρόνως, συμμετέχουν όλα τα μέλη, ανεξαιρέτως, στο σχηματισμό και τη λήψη των αποφάσεων. Δηλαδή, δεν αφορά μία διαδικασία κατά την οποία ανακοινώνονται αποφάσεις και τα άτομα καλούνται να εκφράσουν απλώς τη γνώμη τους. Αντιθέτως, όλα τα μέλη της σχολικής μονάδας διαθέτουν ενεργό ρόλο.
Αναγκαιότητα της Δημοκρατικής Διοίκησης στο σχολείο
Οι λόγοι για την ύπαρξη της δημοκρατικής διοίκησης αφορούν αρχικά ηθικούς παράγοντες. Δηλαδή, το γεγονός ότι ζούμε σε μία θεσμοθετημένα δημοκρατική κοινωνία και την ύπαρξη της δημοκρατίας εντός του σχολείου. Η Δημοκρατική Διοίκηση ανήκει σε αυτό. Επιπλέον, οι πολιτικοί λόγοι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί. Ειδικότερα, τα άτομα συχνά θεωρούν δεδομένα τα δικαιώματά τους και αδιαφορούν για την εφαρμογή και υπεράσπισή τους. Μέσω, όμως, της Δημοκρατικής Διοίκησης έχουν την ευκαιρία να πράττουν για τη δημοκρατία. Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης ανήκει, επίσης, στους λόγους αναγκαιότητας της Δημοκρατικής Διοίκησης. Μέσω αυτής τα άτομα έχουν την ευκαιρία να εξασκούν την αντίληψή τους και να κατεχουν ενεργό ρόλο στην πληροφόρησή τους.
Προκειμένου, όμως, να γίνει η αρχή της εφαρμογής της, ο διευθυντής της σχολικής μονάδας οφείλει να αποτελεί πρότυπο για τα υπόλοιπα μέλη, υιοθετώντας τις δημοκρατικές αρχές, όπως έχουν αναφερθεί παραπάνω. Με αυτόν τον τρόπο, η Δημοκρατική Διοίκηση θα συμβάλλει στην καλλιέργεια ενός καλύτερου σχολείου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο
Κουτσιάη, Γεωργία (2018). Η συμμετοχική-συλλογική διοίκηση και τα αποτελέσματα της στη λειτουργία μιας σχολικής μονάδας (Μη δημοσιευμένη μεταπτυχιακή εργασία). Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης. Ανακτήθηκε από: http://eureka.teithe.gr/jspui/handle/123456789/11284
Λιακοπούλου, Μαρία (2020). «Αυτοαξιολόγηση και δημοκρατικό σχολείο», στο Εκπαιδευτική Αξιολόγηση, 5, 102-113. Ανακτήθηκε από: https://www.eletea.gr/wp-content/uploads/2020/03/TEYXOS-5.pdf
Μελιγκώνης, Γεώργιος (2020). Ο ρόλος της δημοκρατικής διοίκησης στην προώθηση της επαγγελματικής ικανοποίησης των εκπαιδευτικών (Μη δημοσιευμένη διπλωματική εργασία). Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε από: https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/46962/1/109899_%ce%9c%ce%95%ce%9b%ce%99%ce%93%ce%9a%ce%a9%ce%9d%ce%97%ce%a3_%ce%93%ce%95%ce%a9%ce%a1%ce%93%ce%99%ce%9f%ce%a3.pdf
