Οι Ρομά αποτελούν νομαδικό λαό που προέρχεται, σύμφωνα με θεωρήσεις, από την Β. Ινδία, ωστόσο, δεν έχει επιβεβαιωθεί η φυλετική ομάδα από την οποία προέρχονται. Αυτό που ξεχωρίζει τους Ρομά είναι η δυσκολία κομφορμισμού, η παράδοση της περιπλάνησης και γενικότερα ο μποέμ τρόπος ζωής τους. Επίσης, ξεχωρίζουν για τα διαφορετικά τους έθιμα, ο πολιτισμός τους και, κυρίως, η γλώσσα τους ως θεμελιώδες στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού. Αυτό είναι φυσικό, καθώς, η γλώσσα των Ρομά αποτελεί μια διάλεκτος που έχει δεχτεί πολλές επιρροές και δάνεια. Για να γίνει, λοιπόν, κατανοητός ο πολιτισμός τους πρέπει να γίνει και η γλώσσα των Ρομά, οι επιρροές και τα δάνεια της.
Χαρακτήρας της γλώσσας
Αναλυτικότερα, η γλώσσα των Ρομά ονομάζεται Ρομανί ή ρομανές και δεν είναι γραπτή αλλά παραδίδεται προφορικά από γενιά σε γενιά. Άλλωστε, είναι μια γλώσσα με πολλές επιρροές και δάνεια και δεν διαθέτει ομοιομορφία. Γι’ αυτό το λόγο και η καταγραφή της καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη. Το γεγονός αυτό, όμως, την καθιστά και μια γλώσσα χαμηλού κοινωνιογλωσσικού κύρους, αποκλειστικά για μέλη Ρομά, χωρίς τυπική κρατική αναγνώριση και εκπροσώπηση.
Μόνο αν κάποιος µη Τσιγγάνος είναι οµιλητής της γλώσσας και έχει ζήσει μέσα στην τσιγγάνικη κοινωνία, όχι για λίγο αλλά για πολλά χρόνια, και έχει ζυµωθεί µε την τσιγγάνικη πολιτιστική κληρονομιά τότε και µόνο τότε μπορεί να καταγράψει σωστά τη Ροµανί γλώσσα. Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν ο γλωσσολόγος Ευάγγελος Μαρσέλος, ο οποίος είχε αφιερώσει και είχε αναλώσει τη ζωή του στην έρευνα της τσιγγάνικης γλώσσας και η συνεισφορά του είναι μεγάλη.
Επιρροές
Η Ρομανί αποτελεί, λοιπόν, μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα που συγγενεύει με τις διάφορες γλωσσικές διαλέκτους της Ινδίας. Πιο συγκεκριμένα, η Ρομανί προέρχεται από λαϊκά ιδιώματα, που μοιάζουν με τα σανσκριτικά. Ενώ έχει πολλά κοινά στοιχεία με γλωσσικές μορφές της Βόρειας Ινδίας, όπως τα χίντι (hindi), τα νεπάλι (nepali), τα παντζάμπι (panjabi) και άλλες γλώσσες που συναντώνται εκεί. Η γλώσσα αυτή χαρακτηρίζεται από έντονη ποικιλία, κυρίως, στο λεξιλόγιο, αλλά και στη φωνητική, στη μορφολογία και στη σύνταξη. Στις διάφορες περιοχές που κατοικούν Ρομά έχουν διαμορφωθεί πολλές τοπικοί διάλεκτοι επηρεασμένες από τις τοπικές γλώσσες.
Γλωσσικά δάνεια
Η γλώσσα των Ρομά δεν αποτελεί μια ενιαία γλώσσα, αντιθέτως, διακρίνεται σε πολλές διαλέκτους. Συγχρόνως έχει δεχτεί πολλά γλωσσικά δάνεια από την περσική, την ελληνική την σλαβική και την ρουμάνικη γλώσσα. Ακόμα, και στα πλαίσια του ελληνικού κράτους, δεν είναι ενιαία. Στην Ελλάδα, για παραδειγμα, επίσημα, έχουμε 2 διαλέκτους, την Ρομανί Νοτίας και Βορείας Ελλάδας. Οι μορφές της Ρομανί, οι οποίες ομιλούνται στον ελληνικό χώρο, ανήκουν στη λεγάμενη βαλκανική ομάδα διαλέκτων. Οι επιδράσεις τους προέρχονται από την αρμενική, περσική, ρουμανική, βουλγαρική και σήμερα, κυρίως, από την τουρκική. Οι γλωσσικές, αυτές, προσμίξεις αποτελούν απότοκο των διαδοχικών μετακινήσεων των Ρομά και θεωρείται ότι φθείρουν την αρχικά, αμιγώς, καθαρή Ινδική γλώσσα τους. Ουσιαστικά, οι Ρομά αποτελούν μια δίγλωσση ομάδα που χρησιμοποιεί έναν γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας για να συνεννοηθεί με μέλη της κοινότητας των Ρομά και την επίσημη γλώσσα του κράτους διαμονής του για να διευθετήσει νομικές και άλλες υποθέσεις.
Καταλήγοντας, κατανοούμε, άμεσα, την πολυπλοκότητα μιας γλώσσας ενός λαού που επιδίδεται στην αέναη μετακίνηση και αναζήτηση της ελευθερίας, ενώ βρίσκεται, συνεχώς, σε μια διαδικασία αλληλεπίδρασης και αλληλοτροφοδότησης με διαφορετικές διαλέκτους και πολιτισμούς. Η γλώσσα των Ρομά, λοιπόν, διαρκώς, αλλάζει και εξελίσσεται. Και, όπως διατείνεται και ο ο Κωστής Παλαμάς στο Δωδεκάλογο του Γύφτου: «λόγια από κάθε λαό κλέβουν και στα δικά τους τα ταιριάζουν»...
Πηγές:
Ρομά. Αναςκτήθηκε από wikipedia.com
ΙΩΑΝΝΗ ΓΕΩΡΓ. ΑΛΕΞΙΟΥ -ΛΕΞΙΚΟΤΗΣ ΡΟΜΑΝΙ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΕΛΛΗΝΟΡΟΜΑΝΟ)
Δρομπίλα Έ. «Η ενδυνάμωση της ταυτότητας των παιδιών Ρομά μέσα από την αξιοποίηση της μητρικής τους γλώσσας.Ένα εκπαιδευτικό εγχειρίδιο στην Ελληνική και στη Ρομανί». Μεταπτυχιακή εργασία
ΚΑΤΣΙΚΑ Ι. «ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΡΟΜ». ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
