Στην αρχαία ελληνική μυθολογία οι μάγισσες και οι μάγοι διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο καθώς συνδέονταν με θεότητες και άλλες μυθικές μορφές. Το στοιχείο της μαγείας υπήρχε έντονα στην Αρχαία Ελλάδα και είχε έρθει από την Ανατολή (συγκεκριμένα από τους μάγους ιερείς της Περσίας). Οι άνθρωποι που ήθελαν να προκαλέσουν κακό σε κάποιον άλλο συχνά κατέφευγαν σε διάφορα μέσα όπως: ξόρκια, μυστικιστικές προσευχές (επωδοί), δηλητήρια (φάρμακα), φυλαχτά (περίαπτοι), πινακίδες με κατάρες (κατάδεσμοι), ακόμα και ερωτικά ποτά (φίλτρα) προκειμένου να προκαλέσουν την ερωτική επιθυμία κάποιου.
Κίρκη
Η Κίρκη ήταν δευτερεύουσα θεότητα (κατ’ άλλους μάγισσα ή Νύμφη). Γονείς της ήταν ο θεός Ήλιος και η Πέρση, μία από τις Ωκεανίδες ενώ αδέρφια της ήταν ο Αιήτης και η Πασιφάη.
Η Κίρκη ζούσε στο νησί στο οποίο ήταν βασίλισσα, την Αιαία, και μεταμόρφωνε τους εχθρούς της ή όσους την πρόσβαλαν σε ζώα με τη χρήση μαγικών φίλτρων, καθώς γνώριζε πολλά για τα βότανα και τη φαρμακευτική τους επίδραση. Την γνωρίζουμε από την Οδύσσεια όπου μεταμόρφωσε τους συντρόφους του Οδυσσέα σε χοίρους. Ο Οδυσσέας κατάφερε να ξεφύγει από τα μαγικά της, όμως η μάγισσα τον ερωτεύτηκε και τον κράτησε κοντά της ένα χρόνο. Ο Ησίοδος στη Θεογονία του αναφέρει ότι είχαν αποκτήσει τρία παιδιά μαζί: τον Άγριο, τον Λατίνο και τον Τηλέγονο. Μεταγενέστεροι ποιητές όμως κάνουν λόγο μόνο για τον Τηλέγονο. Μόλις ο Τηλέγονος μεγάλωσε, η μητέρα του τον έστειλε να βρει τον Οδυσσέα, που στο μεταξύ είχε επιστρέψει από καιρό στην Ιθάκη, αλλά όταν έφθασε εκεί, σκότωσε κατά λάθος τον πατέρα του. Επέστρεψε με το σώμα του Οδυσσέα στην Αιαία, φέρνοντας μαζί του τη χήρα του Πηνελόπη και τον Τηλέμαχο. Εκεί, η Κίρκη τους έκανε αθάνατους και παντρεύτηκε τον Τηλέμαχο, ενώ ο Τηλέγονος παντρεύτηκε την Πηνελόπη.
Μήδεια
Η Μήδεια ήταν κόρη του βασιλιά της Κολχίδας Αιήτη και της Ωκεανίδας Ιδυίας ή Εκάτης. Από τη θεία της, Κίρκη, είχε μάθει την τέχνη της μαγείας, την οποία ασχολούνταν συστηματικά.
Όταν ο Ιάσονας, αρχηγός της Αργοναυτικής εκστρατείας, έφτασε στην Κολχίδα, η Μήδεια τον ερωτεύτηκε και έσπευσε να τον βοηθήσει να αποκτήσει το Χρυσόμαλλο δέρας. Ύστερα απ’ αυτό ακολούθησε τον εραστή της και για να αργοπορήσει τον Αιήτη, ο οποίος τους καταδίωκε, τεμάχισε τον αδελφό της, Άψυρτο, και σκόρπισε στη θάλασσα τα μέλη του. Ο πατέρας τότε εγκατέλειψε την καταδίωξη και επιδόθηκε στην περισυλλογή των μελών του σφαγμένου παιδιού του. Στην Ιωλκό αργότερα, ο Ιάσονας την παρακάλεσε να εκδικηθεί τον Πελία, φονιά του πατέρα και του αδελφού του κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Η Μήδεια τότε έπεισε τις κόρες του Πελία να τεμαχίσουν το σώμα του πατέρα τους και να το βράσουν, γιατί έτσι δήθεν θα κατόρθωναν να τον κάνουν πάλι νέο. Μετά την καταδίωξη από το γιο του Πελία, Άκαστο, το ζευγάρι κατέφυγε στην Κόρινθο, όπου έζησε για ένα διάστημα ευτυχισμένο, ώσπου ο Ιάσονας εγκατέλειψε τη Μήδεια για να παντρευτεί την κόρη του βασιλιά Κρέοντα, Γλαύκη. Η Μήδεια εκδικήθηκε την αντίζηλη της χρησιμοποιώντας τα μαγικά της. Έστειλε στην Γλαύκη δηλητηριασμένο χιτώνα σαν δώρο για το γάμο της, ο οποίος έβγαζε φλόγες και την έκαψε. Η επιθυμία της για εκδίκηση δεν σταμάτησε εκεί. Σκότωσε τα παιδιά της, Φέρητα και Μέρμερο, για πονέσει ακόμα περισσότερο τον Ιάσονα.
Η παιδοκτόνος όμως δεν τιμωρήθηκε για τις πράξεις της. Πήγε στην Αθήνα, όπου ενώθηκε με τον Αιγέα και απέκτησε τον Μήδο. Προσπάθησε όμως να δηλητηριάσει τον Θησέα κι έτσι ο Αιγέας την έδιωξε κι εκείνη κατέφυγε κοντά στο γιο της, Μήδο, στην Ασία, στη χώρα που από το όνομά της ονομάστηκε Μηδία. Προς το τέλος της ζωής της κατέβηκε στα Ηλύσια Πεδία, όπου και έγινε σύζυγος του Αχιλλέα, παραμένοντας αθάνατη.
Εκάτη
Η Εκάτη ήταν θεότητα της αρχαιοελληνικής θρησκείας και μυθολογίας, η οποία απεικονίζεται συνήθως να κρατά δύο πυρσούς ή κλειδί ενώ σε μεταγενέστερες περιόδους με τρεις μορφές (τρίσωμη).
Συσχετιζόταν ποικιλοτρόπως με τα σταυροδρόμια, τις εισόδους, το φως, τη μαγεία, τη γνώση των φαρμακευτικών και δηλητηριωδών βοτάνων, τα φαντάσματα και τη νεκρομαντεία. Η λατρεία της ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στη Θράκη. Η Εκάτη, θεά ήταν το μοναδικό παιδί των Τιτάνων, Πέρση και Αστερίας. Από τους γονείς της κληρονόμησε δυνάμεις πάνω στη γη, τη θάλασσα και τον ουρανό. Βοήθησε τη θεά Δήμητρα στην αναζήτηση της Περσεφόνης και μετά την επανένωσή τους έγινε συνοδός της Περσεφόνης και σύντροφος του Άδη. Ήταν στενά συνδεδεμένη με τα Ελευσίνια μυστήρια. Συνήθως απεικονιζόταν σε σχέδια πάνω σε αγγεία κρατώντας 2 πυρσούς. Σε αγάλματα μερικές φορές απεικονιζόταν σε τριπλή μορφή. Άλλο όνομα με το οποίο ήταν γνωστή είναι Περσηίς. Ο Αισχύλος τη συνδέει με τη Σελήνη και την παρουσιάζει ως Άρτεμη-Εκάτη, ενώ ο Ευριπίδης τη θεωρεί κόρη της Λητούς, και πρώτος στη Μήδεια την παρουσιάζει ως θεά προστάτιδα των μαγισσών.
Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο η κλασική μορφή της Εκάτης είναι αυστηρή και παράξενη, ανάγλυφη πάνω σε ένα τρίγωνο, με τα πρόσωπά της στραμμένα σε τρεις κατευθύνσεις. Οι Έλληνες προσπάθησαν να απαλλαγούν από την αυστηρότητα αυτών των αγαλμάτων διασπώντας την τρισυπόστατη θεότητα σε τρεις μορφές. Στις μεταγενέστερες εποχές, επέμειναν εντονότερα στην τρισυπόστατη όψη της θεότητας από ό,τι στην κλασική εποχή του Ησίοδου. Ο αριθμός της Εκάτης ήταν το τρία, που συμβόλιζε τη διαίρεση του κόσμου σε τρία μέρη.
Ερμής
Ο Ερμής, εκτός από αγγελιοφόρος των θεών, είχε συνδεθεί με τη μαγεία, ήταν ψυχοπομπός (οδηγούσε δηλαδή τις ψυχές των νεκρών στον Άδη), προστάτης των κλεφτών, των τυχερών παιχνιδιών και του εμπορίου. Πρόκειται για την πιο προσιτή στους ανθρώπους θεότητα καθώς συνδυάζει τα ανθρώπινα με τα θεϊκά στοιχεία, αλλά και διότι θεωρείται, ουσιαστικά, ο πρώτος δάσκαλος του ανθρώπινου γένους (ήταν γνωστός για τη μετάδοση μυστικιστικών και επιστημονικών γνώσεων στους ανθρώπους ενώ θεωρείται ότι εισήγαγε τα γράμματα και τις επιστήμες στην ανθρωπότητα).
Ορφέας
Ο Ορφέας ήταν γιος του Θράκα βασιλιά Οίαγρου και της Μούσας Καλλιόπης. Ο Ορφέας ήταν διάσημος για την εξαιρετική του ικανότητα στη μουσική και την ποίηση.
Η πιο γνωστή ιστορία του Ορφέα είναι η τραγική αγάπη του για την Ευρυδίκη. Όταν η Ευρυδίκη πέθανε από δάγκωμα φιδιού, ο Ορφέας κατέβηκε στον Άδη για να την φέρει πίσω. Με τη μουσική του, κατάφερε να συγκινήσει τον Άδη και την Περσεφόνη, που του επέτρεψαν να πάρει την Ευρυδίκη πίσω με την προϋπόθεση να μην κοιτάξει πίσω του μέχρι να βγουν από τον Κάτω Κόσμο. Δυστυχώς, ο Ορφέας δεν άντεξε και κοίταξε πίσω του, χάνοντας την Ευρυδίκη για πάντα. Ο Ορφέας ήταν επίσης μέλος των Αργοναυτών. Η μουσική του Ορφέα βοήθησε τους Αργοναύτες να ξεπεράσουν πολλές δυσκολίες, όπως να ηρεμήσουν τα κύματα και να ξεφύγουν από τις Σειρήνες. Ο θάνατος του Ορφέα ήταν επίσης τραγικός. Σύμφωνα με τον μύθο, οι Μαινάδες, οι ακόλουθοι του Διονύσου, τον σκότωσαν επειδή αρνήθηκε να λατρεύει τον Διόνυσο και παρέμεινε πιστός στη μνήμη της Ευρυδίκης. Μετά τον θάνατό του, η λύρα του Ορφέα τοποθετήθηκε στον ουρανό ως αστερισμός.
Ο Ορφέας είχε και αυτός σχέση με τη μαγεία. Η λύρα του Ορφέα είχε μαγικές ιδιότητες. Η μουσική του μπορούσε να γοητεύσει τα πάντα, από ανθρώπους και ζώα μέχρι δέντρα και πέτρες. Ο Ορφέας συνδέεται με τα Ορφικά Μυστήρια, μια σειρά από θρησκευτικές τελετές και διδασκαλίες που περιλάμβαναν μυστικιστικά και μαγικά στοιχεία. Αυτά τα μυστήρια είχαν ως στόχο την πνευματική αναγέννηση και την ένωση με το θείο. Τέλος, θεωρούνταν επίσης μάντης και οιωνοσκόπος. Η ικανότητά του να προβλέπει το μέλλον και να ερμηνεύει οιωνούς τον συνδέει με τη μαγεία και τη μαντεία.
Πηγές:
Η μαγεία στην Αρχαία Ελλάδα: Ανακτήθηκε από: https://www.worldhistory.org
(Τελευταία πρόσβαση στις 7/9/2024)
Μορφές της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας: Ανακτήθηκε από: https://www.greek-language.gr
(Τελευταία πρόσβαση στις 7/9/2024)
