Οι Παλαιοευρωπαϊκές γλώσσες είναι ένα σύνολο γλωσσών που χρησιμοποιούνταν στην Ευρώπη πριν την εμφάνιση και την υιοθέτηση των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Σήμερα έχουν απομείνει τα χνάρια τους και η μόνη σωζόμενη γλώσσα που υπάρχει είναι τα βασκικά, τα οποία ομιλούνται στην Ισπανία. Οι περισσότερες όμως Παλαιοευρωπαϊκές γλώσσες είναι άγνωστες.
Οι γλώσσες λοιπόν που προϋπήρχαν λίγο πριν την εμφάνιση των ινδοευρωπαϊκών λέγονται υπόστρωμα, γιατί ορισμένοι γλωσσολόγοι αμφισβητούν το γεγονός ότι εντάσσονται στις Παλαιοευρωπαϊκές. Γενικά οι Παλαιοευρωπαϊκές γλώσσες είναι προϊστορικές.
Τα βασκικά λοιπόν είναι η επίσημη γλώσσα των Βάσκων και αποτελεί για τους επιστήμονες άλυτο μυστήριο, επειδή δεν συγγενεύει με καμία άλλη ομιλούμενη γλώσσα τόσο στην Ισπανία όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χαρακτηριστικά της είναι:
α) ότι το ρήμα σχεδόν πάντα είναι περιφραστικό και αποτελείται από το κύριο ρήμα και το βοηθητικό,
β) οι γραμματικές πτώσεις που διαθέτει είναι 16,
γ) υπάρχουν τρεις γραμματικοί αριθμοί ο ενικός, ο πληθυντικός και ο <<αόριστος>> αριθμός,
δ) αποτελείται από 28 γράμματα, ενώ γράφεται με το λατινικό αλφάβητο.
Το συμπέρασμα που προκύπτει γι’ αυτήν την γλώσσα είναι ότι κανείς δεν ξέρει από πού προήλθε ή το πώς και από ποιους δημιουργήθηκε.
Η βασκική γλώσσα έγινε δεκτή το 1980, αλλά ως δεύτερη επίσημη γλώσσα της περιοχής όπου κατοικούν οι Βάσκοι. Αυτό δείχνει ότι η γλώσσα είναι απομονωμένη προφανώς λόγω της ιδιομορφίας της, αλλά και το ότι οι Βάσκοι αποτελούν ένα μικρό κομμάτι του πληθυσμού της Ισπανίας.
Άλλες γλώσσες που θεωρούνται παλιές αλλά δεν περιλαμβάνονται στις ινδοευρωπαϊκές είναι τα εσθονικά, τα φινλανδικά, τα ουγγρικά και η γλώσσα της Μάλτας.
Ένας ακόμη κοινωνιο-γλωσσολογικός όρος υπάρχει για να χαρακτηρίσει τους προδρόμους των σημερινών γλωσσών και έχει άμεση σχέση με τις Παλαιοευρωπαϊκές. Ο όρος αυτός είναι: πρωτο-ινδο-ευρωπαϊκές γλώσσες. Οι γλωσσολόγοι χωχρίζουν τις γλώσσες αυτές σε Δυτικό κλάδο και Ανατολικό κλάδο. Οι Παλαιοευρωπαϊκές ανήκουν στον Δυτικό κλάδο.
Μία από αυτές τις ομάδες αποτελούν και τα Κέλτικα, τα οποία χωρίζονται σε ουαλικά και γαελικά. Οι Κέλτες θεωρούνται ένας προϊστορικός λαός που έφτασε από την Ασία στην Ευρώπη 3000 χρόνια πριν. Η γλώσσα και ο πολιτισμός τους έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα. Μία από τις σημαντικότερες χώρες που θεωρείται ως απόρροια του προϊστορικού κέλτικου πολιτισμού είναι η Ιρλανδία.
Η ιρλανδική γλώσσα ανήκει στην κέλτικη ομάδα των γλωσσών. Διδάσκεται στα σχολεία όμως η καθημερινή της χρήση περιορίζεται στις ιρλανδόφωνες περιοχές, οι οποίες υπάρχουν στα δυτικά της Ιρλανδίας.
Άλλες ομάδες γλωσσών που ανήκουν στις υοποικογένειες ή αλλιώς στα υποστρώματα των γλωσσών είναι:
- η γερμανική ομάδα
- η ιταλική ή λατινική
- η σλαβόνικη
- η βαλτική ομάδα
Συμπερασματικά, για να χαρακτηριστεί μια γλώσσα ως νεότερη ή παλιότερη εξαρτάται από το σύστημα γραφής της. Το πιο παλιό σύστημα γραφής ήταν τα πικτογράμματα, τα οποία συμπληρώθηκαν από τα ιδεογράμματα. Φυσικά ο πιο σύγχρονος τρόπος γραφής είναι τα φωνητικά συστήματα, τα οποία χρησιμοποιούν σύμβολα που αναπαριστούν ήχους.
Αυτό συναπάγεται τα γεγονός ότι ίσως πολλές Παλαιοευρωπαϊκές γλώσσες, οι οποίες ξεκίνησαν να υπάρχουν με τα πικτογράμματα να μετατράπηκαν με την βοήθεια των ιδεογραμμάτων σε πρωτο-ινδο-ευρωπαϊκές. Ενώ μετά με την ανακάλυψη του φωνητικού συστήματος γραφής να μετατράπηκαν σταδιακά σε ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, οι οποίες γέννησαν με τη σειρά τους τις σύγχρονες γλώσσες.
Πηγή
Συλλογικό έργο. (2008). Larousse μεγάλη θεματική εγκυκλοπαίδεια, Ενότητα II: Επιστήμες της γης και Αστρονομία: Τόμος I, II: Γεωγραφία. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη
