Τι είναι;
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι ένα σύνολο ψυχικών διαταραχών. Δεν περιορίζονται απλά σε αλόγιστη πρόσληψη τροφής ή περιορισμό του φαγητού στα πλαίσια μιας δίαιτας. Αποτελούν σοβαρότατες διαταραχές που πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη καθώς έχουν τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από όλες τις υπόλοιπες ψυχικές διαταραχές. Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι ένα σύγχρονο πρόβλημα, που εμφανίζει όχι μόνο ψυχικά και συναισθηματικά προβλήματα αλλά και οργανικά, καθώς μπορεί να επηρεάζει σχεδόν κάθε όργανο του σώματός μας. Οι κυριότερες σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-V) είναι:
- Ψυχογενής Ανορεξία: το άτομο ασχολείται υπερβολικά με το τι τρώει και το πόσες θερμίδες έχει, έχει διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος και δεν αντιλαμβάνεται τις επιπτώσεις του μειωμένου βάρους του.
- Ψυχογενής Βουλιμία: το άτομο τρώει ανεξέλεγκτα πολύ μεγάλες ποσότητες φαγητού και για να αποτρέψει την αύξηση βάρους χρησιμοποιεί τεχνικές όπως η πρόκληση εμέτου, η λήψη καθαρτικών, η υπερβολική άσκηση και η νηστεία.
- Επεισοδιακή Πολυφαγία: το άτομο βιώνει επεισόδια παρορμητικής πολυφαγίας, όμως δεν προκαλεί έμετο αλλά αρκετές φορές υπάρχουν διαστήματα επαναλαμβανόμενων διαίτων.
- Διαταραχή πρόσληψης τροφής μη προσδιοριζόμενη αλλιώς
Συχνά οι διαταραχές πρόσληψης τροφής γίνονται γνωστές ως ένα αποκλειστικά γυναικείο είδος διαταραχών. Η εικόνα των γυναικών, δυστυχώς, ακόμα και σήμερα παραμένει ένα χαρακτηριστικό μείζονος σημασίας για την ταυτότητας τους και συνεπώς είναι πιο συχνή η εμφάνιση αυτών των διαταραχών σε αυτή την ομάδα. Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής στους άνδρες είναι ένα πεδίο έρευνας που έχει παραμεληθεί, πρόσφατα όμως εμφανίζεται όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για αυτό το θέμα.
Όχι μόνο γυναικεία αλλά και ανδρικά πρότυπα ομορφιάς επιβάλλονται, με την πιο ισχυρή να παραμένει η εικόνα του μυώδη, γυμνασμένου άνδρα ως το ιδανικό πρότυπο αρρενωπότητας. Δεδομένα δείχνουν πως, οι άνδρες ανησυχούν εξίσου για την εικόνα τους με τις γυναίκες και σε αυτό συναινούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι πολιτισμικές αλλαγές αλλά και η άνοδος του body building. Οι άνδρες αποτελούν το 5-10% των περιπτώσεων ανορεξίας και κατά προσέγγιση το 10-15% των περιπτώσεων βουλιμίας.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για τους άνδρες:
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση διαταραχών πρόσληψης τροφής στον ανδρικό πληθυσμό. Ο αθλητικός ανταγωνισμός αλλά και τα αθλήματα που απαιτούν μεγάλη απώλεια βάρους είναι πιο πιθανόν να οδηγήσουν σε εμμονή με την άσκηση και διατροφικές διαταραχές.
Διαταραχές άγχους και η τελειομανία αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου τόσο στους άνδρες αλλά και στις γυναίκες. Διαταραχές ταυτότητας φύλου αυξάνουν την εμφάνιση τους και επιπλέον διαταραχές πρόσληψης τροφής διαγιγνώσκονται πιο συχνά σε ομοφυλόφιλους άνδρες. Άλλοι παράγοντες είναι ο αλκοολισμός και η κακοποίηση σε μικρή ηλικία. Τέλος, αρκετά συχνό είναι οι άνδρες που λαμβάνουν διάγνωση για αυτές τις διαταραχές να έχουν ιστορικό παχυσαρκίας και αρνητικής κριτικής για το βάρος τους στο παρελθόν.
Ένα χαρακτηριστικό των διαταραχών πρόσληψης τροφής στον ανδρικό πληθυσμό είναι η υπερβολική ενασχόληση με την άσκηση. Αυτή συμβάλει, είτε στο να αποτραπούν οι συνέπειες της υπερβολικής πρόσληψης τροφής, είτε να αποφευχθεί η αύξηση του βάρους. Διαφέρει από την υγιή ενασχόληση με την άσκηση, καθώς περιλαμβάνει υψηλά επίπεδα άγχους εάν το άτομο δεν μπορέσει να γυμναστεί μια μέρα και οδηγεί σε μειωμένη επαγγελματική/ακαδημαϊκή επίδοση και παραμέληση της κοινωνικής ζωής.
Ποια είναι η πορεία της νόσου στους άνδρες;
Το γεγονός ότι οι διαταραχές πρόσληψης τροφής θεωρούνται κατά κόρον γυναικείο φαινόμενο είναι το πιο συχνό εμπόδιο στο να αναζητήσουν οι άνδρες βοήθεια για αυτές. Το περιβάλλον του τόμου συνήθως αργεί να αντιληφθεί τη σοβαρότητα τις διαταραχής πριν φανούν ακραίες ενδείξεις, όπως η δραματική απώλεια βάρους και η κατάσταση είναι χειρότερη για τους άνδρες καθώς συγκριτικά με τις γυναίκες φαίνεται πως λαμβάνουν λιγότερη υποστήριξη από την οικογένεια τους, τους φίλους, τους προπονητές και τους συναδέλφους τους. Η θεραπεία περιλαμβάνει παρεμβάσεις στο διαιτολόγιο ώστε να λαμβάνονται όλα τα θρεπτικά συστατικά και σταδιακά να επανέλθει το βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλά και συμπεριφορική-γνωστική θεραπεία για να αντιμετωπιστούν οι διαστρεβλωμένες στάσεις διατροφής και εικόνας σώματος.
Οι άνδρες ανταποκρίνονται το ίδιο καλά με τις γυναίκες στη θεραπεία και έχουν τις ίδιες μακροπρόθεσμες προγνώσεις. Γενικά, η θεραπεία των διαταραχών πρόσληψης τροφής έχει αργή εξέλιξη και στα δύο φύλα και είναι πιο πιθανόν όχι μόνο οι άνδρες να δυσκολευτούν να ζητήσουν θεραπεία αλλά και να μείνουν λιγότερες μέρες στη θεραπεία από ότι οι γυναίκες. Το παν όπως και σε κάθε διαταραχή είναι η πρώιμη παρέμβαση και η άμεση διάγνωση και έρευνες δείχνουν πως οι άνδρες ωφελούνται ιδιαίτερα από αυτές.
Και το πιο σημαντικό: Ας μην αδιαφορούμε. Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής αποτελούν ψυχικές ασθένειες που μπορεί να αποβούν μοιραίες για άνδρες και γυναίκες. Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, να είμαστε ευαίσθητοι στα σήματα των γύρω μας και να μην αγνοούμε την ανάγκη τους για υποστήριξη και αποδοχή.