Εμπάθεια και συμπόνια:
Εάν επιχειρήσουμε να μεταφέρουμε στα ελληνικά τις λέξεις ’empathy’ και ‘sympathy’, θα προκύψουν οι λέξεις εμπάθεια και συμπόνια. Ωστόσο, η αγγλική έννοια empathy δεν παραπέμπει στην ελληνική λέξη εμπάθεια, η οποία αρχικά χαρακτήριζε το έντομο πάθος και μετέπειτα ένα ιδιαίτερα αρνητικό συναίσθημα που μπορούσε να φτάσει μέχρι και στην εχθρότητα απέναντι σε κάποιον. Η λέξη ’empathy’ λοιπόν, αντιστοιχεί περισσότερο με την έννοια της ενσυναίσθησης (συν+αισθάνομαι). Ο όρος ενσυναίσθηση είναι αρκετά πρόσφατος στην ελληνική κοινωνιοψυχολογική ορολογία, ούτως ώστε ο καθηγητής Γεώργιος Μπαμπινιώτης να μην τη συμπεριλάβει στο λεξικό της νέα ελληνικής γλώσσας. Τα συστατικά της λέξης αποτελούνται από την πρόθεση συν και τη λέξη αίσθηση, υποδηλώνοντας την επέκταση της αίσθησης του ατόμου πέρα από τον εαυτό του.
Ενσυναίσθηση:
Η ενσυναίσθηση στην καθημερινή ζωή μεταφράζεται ως η τέχνη του να αναγνωρίζουμε το συναίσθημα του άλλου και να το νιώσουμε μαζί του. Σημαίνει ότι αφήνουμε για λίγο τον δικό μας κόσμο και εισερχόμαστε στα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων, βλέποντας μέσα από τα δικά τους μάτια. Μας βοηθά να δομήσουμε σχέσεις με τους άλλους και να αποκτήσουμε μια συλλογική συνείδηση, πέρα από την προσωπική μας οπτική. Ταυτόχρονα όμως, είναι αναγκαίο να επισημανθεί πως η ενσυναίσθηση δε συνεπάγεται και ταύτιση συναισθημάτων, όπως πολλές φορές υποστηρίζεται λανθασμένα. Έγκειται περισσότερο σε μια βαθιά επικοινωνιακή διαδικασία, μέσα από την οποία προσπαθούμε να ακούσουμε πραγματικά τον άλλον. Να αισθανθούμε τι πραγματικά θέλει να μας πει και να κατανοήσουμε γιατί συμπεριφέρεται με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο.
Συμπόνια:
Η συμπόνια, από την άλλη πλευρά, είναι μια λέξη που φανερώνει μια σύμπραξη στον πόνο του άλλου. Είναι η έκφραση της λύπησης, του οίκτου άλλα και της ενδότερης ευχής μας να μη βρεθούμε στη θέση αυτού που στέκεται απέναντι μας. Πολλές φορές αποκρυσταλλώνεται σε φράσεις όπως “Θα βγεις πιο δυνατός από αυτό που περνάς”, “Λυπάμαι που το έπαθες αυτό”, “Μη στεναχωριέσαι”, “Όλα θα πάνε καλά” κ.ά. Τέτοιες εκφράσεις το πιο πιθανό είναι πως έχουν σκοπό να παρηγορήσουν. Ωστόσο, καταλήγουν να δημιουργήσουν μια συναισθηματική απόσταση μεταξύ δύο ανθρώπων. Το άτομο που βιώνει την εκάστοτε οδυνηρή κατάσταση αισθάνεται πως οι γύρω του δεν μπορούν να κατανοήσουν την περίπτωση σου και τα συναισθήματα του. Μπορεί να ερμηνεύσει αυτά τα παρηγορητικά λόγια ως προσπάθεια του άλλου να αποτινάξει το συναισθηματικό βάρος από πάνω του και λιγότερο να καταλάβει αυτό που περνάει ο ίδιος.
Όπως άλλωστε επισημαίνει και η ψυχολόγος Nancy Eisenberg: “Ενσυναίσθηση είναι να μπορείς να ακούς τον άλλον, να του δείχνεις ότι καταλαβαίνεις τον πόνο του, τη δυσκολία του, το συναίσθημα του γιατί κάποια στιγμή, κάπου, κάποτε, με διαφορετικές συνθήκες ίσως βρέθηκες κι εσύ σε μία αντίστοιχη θέση. Μπορεί ωστόσο να μη βρέθηκες και ποτέ και η αποκάλυψη αυτής της θέσης είναι τουλάχιστον ειλικρινής. Το αποτέλεσμα είναι μια εις βάθος και εγκάρδια επικοινωνία που μπορεί να αποτελεί αντίδοτο όχι μόνο για αυτόν που το χρειάζεται αλλά και για αυτόν που το παρέχει. Το αντίθετο συμβαίνει όταν δείχνουμε ότι συμπονάμε κάποιον. Συνήθως προσπαθούμε να δείξουμε εμφανώς τη λύπη μας ή προσπαθούμε να χρυσώσουμε το χάπι σε κάποιον καταλήγοντας σε ένα αβίαστο ‘Όλα θα πάνε καλά”. Έτσι προκύπτει μια αποσύνδεση.
Πολλές φορές αυτό που χρειαζόμαστε είναι κατανόηση και όχι φρούδες ελπίδες
Πηγές:
- Ενσυναίσθηση: ερμηνεία του όρου και επιστημονική προσέγγιση της έννοιας. Ανακτήθηκε από pemptousia.gr
- Τι είναι η ενσυναίσθηση και ποια η δύναμη της. Ανακτήθηκε απο gametree.gr
- Συμπόνια ή ενσυναίσθηση; Τι χρειάζεται πραγματικά κανείς όταν νιώθει ψυχικά ευάλωτος; Ανακτήθηκε από Psycology.gr
- Nancy Eisenberg ‘Εmpathy and Sympathy’ κεφ. 43
