Το παρόν άρθρο
Υπάρχουν νευροαναπτυξιακές ψυχολογικές εκβάσεις στα παιδιά από τα αντιεπιληπτικά φάρμακα στην εγκυμοσύνη; Τα αντιεπιληπτικά φάρμακα συνταγογραφούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για τη θεραπεία της επιληψίας και διάφορων άλλων καταστάσεων, όπως είναι, επί παραδείγματι, η χρόνια ημικρανία, ο νευροπαθητικός πόνος και οι ψυχιατρικές διαταραχές (Spina κ.ά., 2004).
Υπάρχει σχέση μεταξύ της χρήσης αντιεπιληπτικών φαρμάκων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και νευροαναπτυξιακών ψυχολογικών εκβάσεων στα παιδιά, όπως είναι, επί παραδείγματι, οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. η ΔΕΠΥ ή η διαταραχή διαγωγής), οι ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. η δυσλεξία ή η δυσαριθμησία) ή η νοητική καθυστέρηση;
Αν υπάρχει όντως η προαναφερόμενη σχέση, ποια αντιεπιληπτικά φάρμακα αφορά; Στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστούν τα ερευνητικά ευρήματα μίας πρόσφατης ερευνητικής μελέτης που εξέτασε, σε ένα δείγμα περισσότερων των 9,000 παιδιών, τη σχέση μεταξύ της χρήσης των αντιεπιληπτικών φαρμάκων και των νευροαναπτυξιακών ψυχολογικών εκβάσεων στα παιδιά. Η μελέτη του Blotière και των συνεργατών του (2020) διερεύνησε ένα ευρύ φάσμα αντιεπιληπτικών φαρμάκων για να εξάγει ερευνητικά συμπεράσματα για κάποια αντιεπιληπτικά φάρμακα για τα οποία υπάρχουν λίγες ή καθόλου διαθέσιμες πληροφορίες στη βιβλιογραφία.
Στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστούν επίσης τα ερευνητικά ευρήματα μίας άλλης πρόσφατης ερευνητικής μελέτης του Coste και των συνεργατών του (2020) που εξέτασε, σε ένα δείγμα 1,721,990 παιδιών, εκ των οποίων τα 8,848 παιδιά εκτέθηκαν ενδομήτρια σε κάποιο αντιεπιληπτικό φάρμακο, τη σχέση μεταξύ της ενδομήτριας έκθεσης αντιεπιληπτικών φαρμάκων και της εκδήλωσης νευροαναπτυξιακών διαταραχών ή διαταραχών της ψυχικής υγείας.
Μία πρόσφατη ερευνητική μελέτη
Ερευνητικός σκοπός
Ο Blotière και οι συνεργάτες του (2020) διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ της προγεννητικής έκθεσης στη θεραπεία με αντιεπιληπτικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται πιο συχνά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του κινδύνου διαφόρων νευροαναπτυξιακών ψυχολογικών εκβάσεων σε παιδιά που γεννήθηκαν μεταξύ του 2011-2014 και εκτέθηκαν προγεννητικά σε αντιεπιληπτικά φάρμακα. Το δείγμα της έρευνας αποτελούνταν από 9,034 παιδιά. Η ομάδα αναφοράς ήταν τα παιδιά που εκτέθηκαν προγεννητικά στη λαμοτριγίνη. Η μέγιστη διάρκεια παρακολούθησης των παιδιών ήταν τα 6 έτη της ζωής, επιτρέποντας στους ερευνητές να διερευνήσουν μόνο τις πρώιμες διαγνώσεις των νευροαναπτυξιακών διαταραχών.
Οι ερευνητές διερεύνησαν τις νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ορίζονται από τη 10η αναθεώρηση του ICD (World Health Organization, 1993) με κωδική ονομασία F70-79, F80-89, και F90-98, ήτοι, τις διανοητικές αναπηρίες, τις ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές (συμπεριλαμβάνεται η κατηγορία των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών) και τις συμπεριφορικές και συναισθηματικές διαταραχές με πρώιμη έναρξη συνήθως στην παιδική ηλικία και την εφηβεία, αντίστοιχα.
Επομένως, οι ερευνητές μελέτησαν τη σχέση μεταξύ διάφορων αντιεπιληπτικών φαρμάκων που έλαβαν οι μητέρες κατά την εγκυμοσύνη τους και των ακόλουθων διαταραχών στους απογόνους τους:
- Διανοητικές αναπηρίες
- Ήπια
- Μέτρια
- Σοβαρή
- Βαθιά
- Άλλες διανοητικές αναπηρίες
- Μη προσδιοριζόμενη διανοητική αναπηρία
- Ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές
- Ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές του λόγου και της ομιλίας
- Ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές των σχολικών δεξιοτήτων
- Ειδική αναπτυξιακή διαταραχή της κινητικής λειτουργίας
- Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές
- Άλλες διαταραχές της ψυχολογικής ανάπτυξης
- Μη προσδιοριζόμενη διαταραχή της ψυχολογικής ανάπτυξης
- Συμπεριφορικές και συναισθηματικές διαταραχές με πρώιμη έναρξη συνήθως στην παιδική ηλικία και την εφηβεία
- Διαταραχές ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας
- Διαταραχές συμπεριφοράς
- Συναισθηματικές διαταραχές με έναρξη στην παιδική ηλικία
- Διαταραχές της κοινωνικής λειτουργικότητας με έναρξη στην παιδική ηλικία και στην εφηβεία
- Διαταραχή τικ
- Άλλες συμπεριφορικές και συναισθηματικές διαταραχές με έναρξη συνήθως στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Οι διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (F84) και οι διανοητικές αναπηρίες (F70-F79) μελετήθηκαν ξεχωριστά. Ξεχωριστά μελετήθηκαν και οι επισκέψεις των παιδιών σε λογοθεραπευτή.
Ερευνητικά ευρήματα
Τα ερευνητικά ευρήματα έδειξαν ότι:
- Από το σύνολο των παιδιών:
- 2,916 παιδιά εκτέθηκαν προγεννητικά στη λαμοτριγίνη
- 1,627 παιδιά εκτέθηκαν στην πρεγκαμπαλίνη
- 1,246 στην κλοναζεπάμη
- 991 στο βαλπροϊκό
- 621 στη λεβετιρακετάμη
- 502 στην καρβαμαζεπίνη
- 477 στην τοπιραμάτη
- 378 στην γκαμπαπεντίνη &
- 143 στην οξυκαρβαζεπίνη.
- Κανένα από τα αντιεπιληπτικά φάρμακα, πέραν του βαλπροϊκού, δε συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης οποιασδήποτε από τις τέσσερες νευροαναπτυξιακές εκβάσεις που ερευνήθηκαν στα παιδιά του δείγματος.
- Η προγεννητική έκθεση στο βαλπροϊκό συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης νευροαναπτυξιακών διαταραχών, διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών, νοητικής καθυστέρησης και επισκέψεων σε λογοθεραπευτή στα παιδιά του δείγματος.
Συμπεράσματα
- Δεν παρατηρήθηκε αυξημένος κίνδυνος οποιασδήποτε από τις νευροαναπτυξιακές ψυχολογικές εκβάσεις που ερευνήθηκαν στη μελέτη του Blotière και των συνεργατών του (2020) σε ένα δείγμα 9,034 παιδιών (με την προγεννητική έκθεση στην πρεγκαμπαλίνη, στην κλοναζεπάμη, στη λεβετιρακετάμη, στην καρβαμαζεπίνη, στην τοπιραμάτη, στην γκαμπαπεντίνη και στην οξυκαρβαζεπίνη σε σύγκριση με τη λαμοτριγίνη).
- Ωστόσο, τα ερευνητικά ευρήματα επιβεβαιώνουν τη γνωστή συσχέτιση μεταξύ της μητρικής χρήσης του βαλπροϊκού οξέος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του κινδύνου νευροαναπτυξιακών διαταραχών στους απογόνους τους.
Η ερευνητική μελέτη του Coste και των συνεργατών του (2020)
Η προηγούμενη έρευνα συνέκρινε τις νευροαναπτυξιακές ψυχολογικές εκβάσεις στα παιδιά που είχαν ενδομήτρια εκτεθεί σε κάποιο αντιεπιληπτικό φάρμακο αφού συνέκρινε τα παιδιά αυτά με παιδιά που είχαν εκτεθεί σε ένα συγκεκριμένο αντιεπιληπτικό φάρμακο, τη λαμοτριγίνη. Όπως αναφέρθηκε, η ομάδα αναφοράς ήταν τα παιδιά που εκτέθηκαν προγεννητικά στη λαμοτριγίνη. Τα ευρήματα της ανωτέρω έρευνας έδειξαν ότι το βαλπροϊκό συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης νευροαναπτυξιακών διαταραχών, διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών, νοητικής καθυστέρησης και επισκέψεων σε λογοθεραπευτή στα παιδιά του δείγματος. Κανένα άλλο αντιεπιληπτικό φάρμακο που μελετήθηκε.
Η παρακάτω έρευνα, ωστόσο, διερεύνησε την εκδήλωση των νευροαναπτυξιακών διαταραχών σε παιδιά που είχαν ενδομήτρια εκτεθεί στο βαλπροϊκό ή σε κάποιο άλλο αντιεπιληπτικό φάρμακο, αλλά συνέκρινε αυτά τα παιδιά με παιδιά που δεν είχαν εκτεθεί σε κάποιο αντιεπιληπτικό φάρμακο στο περιβάλλον της μήτρας.
Ερευνητικός σκοπός
O Coste και οι συνεργάτες του (2020) διερεύνησαν τον κίνδυνο εκδήλωσης νευροαναπτυξιακών διαταραχών που σχετίζονται με την ενδομήτρια έκθεση στο βαλπροϊκό και σε άλλα αντιεπιληπτικά φάρμακα. Οι ερευνητές συνέκριναν παιδιά που εκτέθηκαν ενδομήτρια σε κάποιο αντιεπιληπτικό φάρμακο με παιδιά που δεν εκτέθηκαν ενδομήτρια σε κάποιο αντιεπιληπτικό φάρμακο.
Η μελέτη του Coste και των συνεργατών του (2020) συμπεριέλαβε 1,721,990 παιδιά, εκ των οποίων τα 8,848 παιδιά εκτέθηκαν ενδομήτρια σε κάποιο αντιεπιληπτικό φάρμακο. Οι ερευνητές παρακολούθησαν τα παιδιά κατά μέσο όρο για ένα διάστημα 3 ετών και 6 μηνών.
Ερευνητικά ευρήματα
Τα ευρήματα έδειξαν ότι:
- Κατά το μέσο διάστημα παρακολούθησης των παιδιών της έρευνας, 15,458 παιδιά είχαν λάβει τη διάγνωση κάποιας ψυχικής διαταραχής ή κάποιας διαταραχής της συμπεριφοράς.
- Η ενδομήτρια έκθεση στο βαλπροϊκό συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης νευροαναπτυξιακών διαταραχών στα παιδιά, ακόμα και μεταξύ των παιδιών που γεννήθηκαν από μητέρα που δεν είχε κάποια ψυχική διαταραχή.
- Υπήρχε μία σχέση μεταξύ της δόσης-απόκρισης και του κινδύνου εκδήλωσης νευροαναπτυξιακών διαταραχών, με τον κίνδυνο να είναι ιδιαίτερα αυξημένος όταν η ενδομήτρια έκθεση στο βαλπροϊκό έλαβε χώρα κατά το δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
- Μόνο η πρεγκαμπαλίνη συσχετίστηκε σταθερά με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης νευροαναπτυξιακών διαταραχών στα παιδιά που εκτέθηκαν ενδομήτρια στην πρεγκαμπαλίνη – κανένα άλλο αντιεπιληπτικό φάρμακο που μελετήθηκε στην έρευνα του Coste και των συνεργατών του (2020).
- Η έρευνα του Coste και των συνεργατών του (2020) επιβεβαιώνει έναν τετραπλάσιο έως πενταπλάσιο κίνδυνο πρώιμης εκδήλωσης νευροαναπτυξιακών διαταραχών (μέχρι την ηλικία των 3 ετών και 6 μηνών) που σχετίζονται με την έκθεση στο βαλπροϊκό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
- Η εκδήλωση νευροαναπτυξιακών διαταραχών που σχετίζεται με την ενδομήτρια έκθεση των παιδιών σε κάποιο άλλο αντιεπιληπτικό φάρμακο (πέραν του βαλπροϊκού), φάνηκε να είναι πολύ χαμηλότερη.
Βιβλιογραφία
Blotière, P-O., Miranda, S., Weill, A., Mikaeloff, Y., Peyre, H., Ramus, F., κ.ά. (2020). Risk of early neurodevelopmental outcomes associated with prenatal exposure to the antiepileptic drugs most commonly used during pregnancy: a French nationwide population-based cohort study. BMJ Οpen, 10(6), e034829. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2019
Coste, J., Blotiere, P. O., Miranda, S., Mikaeloff, Y., Peyre, H., Ramus, F., κ.ά. (2020). Risk of early neurodevelopmental disorders associated with in utero exposure to valproate and other antiepileptic drugs: Α nationwide cohort study in France. Scientific Reports, 10(1), 17362. https://doi.org/10.1038/s41598-020-74409-x
Spina, E., & Perugi, G. (2004). Antiepileptic drugs: Indications other than epilepsy. Epileptic Disorders: International Epilepsy Journal With Videotape, 6(2), 57-75.
World Health Organization. (1993). The ICD-10 classification of mental and behavioural disorders. Author.
