Ας αναλογιστούμε μια ευτυχισμένη μας στιγμή, από την οποία κάποιος φρόντισε να ρουφήξει όλη μας τη χαρά. Μια στιγμή που κάποιος αποφάσισε να χαλάσει αναίτια το ωραίο κλίμα της παρέας με τις ιδιορρυθμίες του ή την άσχημη συμπεριφορά του. Τις φορές που κάποιος μας έκανε να αισθανθούμε ενοχές που δεν τον καλέσαμε κάπου, που δεν τον ενημερώσαμε για κάτι ή και ακόμα επειδή περνούσαμε απλώς καλά. Οι μύθοι μας έχουν διδάξει πως οι βρικόλακες ήταν πλάσματα, τα οποία για να διατηρηθούν στη ζωή, θα έπρεπε κυριολεκτικά να στραγγίσουν τη ζωή από τους άλλους. Στον κόσμο της ψυχολογίας όμως, γίνεται λόγος για «συναισθηματικούς βρικόλακες». Πώς μεταφράζεται αυτός ο όρος και πώς επηρεάζει, αν άτομα του περιβάλλοντος μας εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία;
Πώς ορίζονται οι συναισθηματικοί βρικόλακες:
Ο όρος επινοήθηκε από τον κλινικό ψυχολόγο, Άλμπερτ Μπερνστάιν. Χρησιμοποίησε τη φράση αυτή για να χαρακτηρίσει τα άτομα που απομυζούν τους ανθρώπους γύρω τους. Στο βιβλίο του «Συναισθηματικά βαμπίρ: Αντιμετωπίζοντας άτομα που σας αποστραγγίζουν», τα περιέγραψε ως άτομα που είναι εξαιρετικά επικριτικά, ελεγκτικά, ναρκισσιστικά ή γενικά πολύ αρνητικά και χειραγωγητικά. Θα μπορούσαμε, επομένως, να πούμε πως πρόκειται για έναν όρο, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάποιον που συντηρεί συναισθηματικά τον εαυτό του μέσω της ενέργειας που ‘κλέβει’ από τους άλλους. Για αυτούς, δεν έχει σημασία αν τα συναισθήματα των άλλων, από τα οποία τρέφονται, είναι θετικά ή αρνητικά. Δεν κάνουν διακρίσεις.
Κλινικά μιλώντας, οι συναισθηματικοί βρικόλακες, είναι αυτοί που στερούνται της εσωτερικευμένης και αναπτυξιακής δύναμης του εγώ, ώστε να μπορούν να σκιαγραφούν τα ψυχολογικά τους όρια. Και παράλληλα, δε σέβονται και καταπατούν τα ψυχολογικά όρια των άλλων.
Το προφίλ του συναισθηματικού βρικόλακα:
Συναισθηματικό βαμπίρ μπορεί να θεωρηθεί ο οποιοσδήποτε από τον περίγυρο μας, με τον οποίο εμπλεκόμαστε σε οποιαδήποτε μορφή σχέσης (εργασιακή, φιλική, ερωτική, συγγενική). Δεν υπάρχει διάκριση στο φύλο, στην ηλικία, στη μόρφωση όσον αφορά αυτό τον τύπο ανθρώπων. Ο οποιοσδήποτε, που προσπαθεί συστηματικά μέσα από την στάση του και την συμπεριφορά του να δημιουργήσει συνειδητά ή ασυνείδητα ένα τοξικό περιβάλλον στη σχέση του με τα άτομα που εμπλέκεται εμπίπτει στη συγκεκριμένη κατηγορία (Bernstein, 2001).
Στην πραγματικότητα, τα άτομα αυτά αποσκοπούν στη μείωση της αυτοεκτίμησης των άλλων και στην καλλιέργεια αρνητικών συναισθημάτων στους γύρω τους, όπως είναι ο φόβος, ο θυμός, το άγχος. Αυτό συμβαίνει καθώς στη δική τους ζωή κυριαρχεί το αίσθημα του ανικανοποίητου. Με το να ρουφάνε την ψυχική ενέργεια και τη θετική διάθεση των υπολοίπων, επιδιώκουν να καλύψουν τα προσωπικά τους συναισθήματα ανεπάρκειας (Βαρβόγλη, 2018). Είναι πολύ πιθανόν τα άτομα αυτά, να έχουν πληγωθεί βαθιά στο παρελθόν. Να έχουν σχηματίσει αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους και να μην είναι ικανοποιημένοι από την ποιότητα της δικής τους ζωής. Για αυτό και να επιλέγουν να ζουν ως αρπακτικά παράσιτα, εις βάρος των υπολοίπων.
Ουσιαστικά, η τοξική τους συμπεριφορά οφείλεται σε δικά τους αρνητικά βιώματα, που προσπαθούν να ξεπεράσουν, δημιουργώντας αρνητικά συναισθήματα σε άλλους ανθρώπους. Πρακτικά, η στάση τους συνιστά μια συναισθηματική παγίδα, στην οποία έχουν εμπλακεί και δε γνωρίζουν πώς να ξεφύγουν.
Πώς αναγνωρίζουμε τους συναισθηματικούς βρικόλακες:
Ένας συναισθηματικός βρικόλακας συνηθίζει να είναι εγωκεντρικός και να αδιαφορεί για τις ανάγκες των γύρω του. Κατέχει έντονα ναρκισσιστικά στοιχεία, καθώς έχει την τάση να υποτιμά τους υπόλοιπους και να υπερεκτιμά τον εαυτό του, επιδιώκοντας πάση θυσία τον θαυμασμό και την επιβεβαίωση. Έχει παράλληλα στοιχεία δραματικά, καθώς αρέσκεται στις υπερβολικές αντιδράσεις, με σκοπό να εξασφαλίσει με κάθε τρόπο την προσοχή του περίγυρου του. Τείνει να θυματοποιείται και να καλλιεργεί τύψεις για τα προβλήματά του στα κοντινά του πρόσωπα. Εμπλέκεται συχνά σε ίντριγκες και φασαρίες, παρουσιάζοντας έντονη κυκλοθυμία και δημιουργώντας συναισθηματική σύγχυση στους άλλους.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο, όταν ένα συναισθηματικός βρικόλακας «ρουφάει» την ενέργεια μας:
Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει όταν χρειάζεται να αλληλεπιδράσουμε με τους συναισθηματικούς βρικόλακες, κρίνεται απαραίτητα μια αναδρομή στο παρελθόν. Ο εγκέφαλός μας, λόγω της φυσικής επιλογής, είναι προγραμματισμένος να βλέπει την κοινωνικότητα και την επαφή με τους συνανθρώπους μας, όχι μόνο ως κάτι θετικό αλλά και απαραίτητο. Έτσι, αυτό που έκαναν οι πρόγονοί μας για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους ήταν να σχηματίσουν μικρές ομάδες. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε τους άλλους ανθρώπους για να νιώσουμε καλά, να συνδεθούμε και να δημιουργήσουμε σημαντικούς δεσμούς. Όταν συμβαίνει, ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει την ουσία οξυτοκίνη, γνωστή και ως ορμόνη της αγάπης. Όταν όμως δεν καταφέρουμε να ταιριάξουμε με κάποιον άλλο, αισθανόμαστε εχθρότητα ή υποψία, ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει κορτιζόλη, την ορμόνη του στρες. Ο εγκέφαλος μας τότε θεωρεί πως βρισκόμαστε σε κατάσταση απειλής.
Τι μπορούμε να κάνουμε αν κάποιος στη ζωή σας συμπεριφέρεται σαν «συναισθηματικός βρικόλακας»:
Η αξία των ορίων κατέχει δεσπόζουσα θέση όσον αφορά την αντιμετώπιση αυτών των ανθρώπων. Οι περισσότεροι άνθρωποι δε γνωρίζουν σε ποιον βαθμό επηρεάζουν τους γύρω τους. Επομένως, εάν κάποιος συμπεριφέρεται επανειλημμένα με τρόπο που υπερβαίνει τα όρια σας, ίσως χρειαστεί να γίνετε αρκετά σαφείς σχετικά με πράγματα τα οποία ανέχεστε και εκείνα που όχι.
Ο καθρεφτισμός, έπειτα, συμπορεύεται με την διαδικασία καθορισμού των ορίων. Μερικές φορές οι άνθρωποι απλά δε συνειδητοποιούν πώς εμφανίζονται στους γύρω τους και πώς μεταφράζεται η εκάστοτε στάση τους. Έτσι λοιπόν, αν είμαστε διατεθειμένοι να πάρουμε το ρίσκο, το πιο ωφέλιμο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για αυτούς και για τον εαυτό μας, είναι να τους ενημερώσουμε με ευγενικό τρόπο, για τον αντίκτυπο που έχουν πάνω μας. Η αναγνώριση ενός προβλήματος συνιστά το πρώτο βήμα για την επίλυση του.
Από τα παραπάνω προκύπτει πως το υποστηρικτικό δίκτυο του εκάστοτε ατόμου θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό. Η επαφή με ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν και παρουσιάζουν θετική ενέργεια δύναται να λειτουργήσει ως αντίδοτο στην αρνητικότητα. Σε πιο ακραίες βέβαια περιπτώσεις, ίσως η αδιαφορία και η συναισθηματική απομάκρυνση κριθούν αναγκαία μέτρα. Η συναισθηματική μας ευημερία είναι υπόθεση προσωπική. Εμείς είμαστε υπόλογοι για την ενέργεια που βγάζουμε προς τα έξω, αλλά και για αυτήν που επιτρέπουμε να διεισδύσει σε εμάς. Ας είμαστε επομένως, πιο προσεκτικοί σχετικά με τα διόδια του εσωτερικού μας κόσμου. Το τι επιτρέπουμε, καθορίζει και τι θέλουμε να λαμβάνουμε.
Επομένως πρόσεχε τι ανέχεσαι, γιατί δείχνει στους άλλους πώς θέλεις να σου συμπεριφέρονται.
ΠΗΓΕΣ:
- The Emotional Vampire: Science Confirms It, Some People Consume Our Energy. Ανακτήθηκε από www.exploringyourmind.com. (Tελευταία πρόσβαση στις 25/9/2020)
- How to Recognize and Escape Emotional Vampires (It’s Easier than You Think). Ανακτήθηκε από www.anniewright.com. (Tελευταία πρόσβαση στις 25/9/2020)
- Συναισθηματικά βαμπίρ: Oταν ο περίγυρος θρέφεται από την ψυχή σου. Ανακτήθηκε από www.especial.gr (Tελευταία πρόσβαση στις 25/9/2020)
