
Σε προηγούμενο άρθρο είχε εξεταστεί η μεταβολή της θερμοκρασίας του ατμοσφαιρικού αέρα ως αποτέλεσμα ηφαιστειακών εκρήξεων. Η Μικρή Παγετώδης Εποχή (Little Ice Age – LIA) θα αποτελέσει το αντικείμενο αυτού του άρθρου και πιο συγκεκριμένα, θα διερευνηθεί κατά πόσο οι ηφαιστειακές εκρήξεις είναι υπεύθυνες για την Μικρή Παγετώδη Εποχή.
Ορίζοντας τη Μικρή Παγετώδη Εποχή
Η επιστήμη της παλαιοκλιματολογίας έχει ονομάσει την ασυνήθιστα ψυχρή περίοδο 1450 με 1850 μ.Χ., μικρή εποχή των παγετώνων. Τα βασικά χαρακτηριστικά ήταν η μεγάλη σε διάρκεια χειμώνες και τα σύντομα καλοκαίρια. Ουσιαστικά, δεν πρόκειται για εποχή των παγετώνων όπως αυτή που βίωσε ο πλανήτης πριν 12.000, αλλά για μίαν περίοδος ψύξης που συνέβη μετά τη Μεσαιωνική θερμή περίοδο (Medieval Warm Period).
Κατά την περίοδο αυτή, η μέση ετήσια θερμοκρασία πάνω από την Ευρώπη και τη Β. Αμερική μειώθηκε περίπου ένα βαθμό και αυξήθηκαν οι βροχοπτώσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να επηρεαστεί αρνητικά ο ρυθμός των αγροτικών εργασιών και οι σοδειές. Ενδεικτικό της δραματικής κατάστασης αποτελεί ο αφανισμός των αμπελώνων από την Αγγλία. Δυστυχώς, η κατάσταση αυτή προκάλεσε εκτεταμένους λιμούς.
Εκείνη την περίοδο ακόμη, ο πληθυσμός στην Ευρώπη μειώθηκε σημαντικά. Το αίτιο δεν αποτελούσε μόνο η πείνα, όπως προαναφέρθηκε, αλλά και οι σφοδρές θύελλες και οι πλημμύρες ως αποτέλεσμα της παγετώδους περιόδου. Παράδειγμα αποτελεί η θύελλα που χτύπησε την παγωμένη Ευρώπη το έτος 1570 στοιχίζοντας τη ζωή σε πάνω από 400.000 ανθρώπους. Η αποικία των Βίκινγκς, επίσης, στην Γροιλανδία αποκόπηκε από τον υπόλοιπο κόσμο και στη συνέχεια οδηγήθηκε στον αφανισμό.
Το αίτιο πρόκλησης της Μικρής Παγετώδους Εποχής
Η Μικρή Παγετώδης Εποχή έχει προβληματίσει τους επιστήμονες καθώς ο προσδιορισμός των αιτίων που την προκάλεσαν θεωρείται από τους ειδικούς ως ένα δύσκολο εγχείρημα. Τα βασικά αίτια στηρίζονται στις διακυμάνσεις της ποσότητας ενέργειας που δέχεται η Γη από τον Ήλιο και στις ηφαιστειακές εκρήξεις που εκείνη την περίοδο κατάντησαν αφύσικα συχνές. Την περίοδο 1645 – 1715, παρατηρήθηκε μία περίοδος χαμηλής ηλιακής δραστηριότητας, γνωστή ως το ελάχιστο του Μοντερ. Δεν έχει γίνει ακόμη όμως, πλήρως κατανοητός ο μηχανισμός που συνδέει τις ηλιακές κηλίδες με την ψύξη της γης.
Επιπλέον, μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν την άποψη ότι η Μικρή Παγετώδες Εποχή οφείλεται στην ταλάντωση του Β. Ατλαντικού και του El Nino. Φυσικά, η άποψη αυτή έχει περισσότερο βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα και λιγότερο μακροπρόθεσμα για μίαν τόσο μακράν περίοδο. Με άλλα λόγια, μολονότι τα φαινόμενα αυτά είναι ικανά να αλλάξουν τη ρότα της ατμοσφαιρικής κατάστασης, δεν μπορούν να γίνουν η αιτία μιας ψυχρής αλλαγή τόσο μεγάλης περιόδου.
Είναι διαπιστωμένο ότι τα αιωρούμενα σωματίδια λειτουργούν στην κατεύθυνση της ψύξης του πλανήτη. Έτσι λοιπόν, οι τεράστιες ποσότητες στάχτης, σκόνης και αερίων (πλούσια σε θείο) που εκτοξεύονται στην ατμόσφαιρα με τις εκρήξεις των ηφαιστείων επιδρούν στο κλίμα. Μελετώντας την ιστορία των ηφαιστειακών εκρήξεων, εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι η Μικρή Παγετώδης Εποχή ταυτίζεται με μπαράζ ηφαιστειακών εκρήξεων.
Μελέτη με επικεφαλής τον δρ. Γκίφορντ Μίλερ από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στις ΗΠΑ, συνδέει τη Μικρή Παγετώδη Εποχή με τέσσερις ηφαιστειακές εκρήξεις που πραγματοποιήθηκαν από το 1250 μέχρι το 1300 σε τροπικές περιοχές.
«Είναι η πρώτη φορά που καταφέραμε να προσδιορίσουμε ξεκάθαρα το ξεκίνημα της Μικρής Εποχής των Παγετώνων» εξηγεί ο δρ. Μίλερ. «Αναπτύξαμε ακόμα, ένα κατανοητό σύστημα ανάδρασης γύρω από τις κλιματικές συνθήκες, το οποίο εξηγεί πώς η συγκεκριμένη παγωμένη περίοδος θα μπορούσε να διαρκέσει για μεγάλο διάστημα» προσθέτει.
Στο διάγραμμα του σχήματος 1 καταγράφεται η πορεία της θερμοκρασία τα τελευταία 2.000 χρόνια. Παρατηρούμε την πτώση που παρουσιάζει από το 1400 περίπου, με κορύφωση μεταξύ 1650 και 1700.

Μια από τις πιο σημαντικές ηφαιστειακές εκρήξεις είναι η έκρηξη του ηφαιστείου Huanyputina στο Περού στις 16 Φεβρουαρίου 1600. Η ηφαιστειακή τέφρα εξαπλώθηκε σε μια έκταση 300.000 km2 και η πτώση της στο έδαφος διήρκεσε 10 μέρες. Το καλοκαίρι του 1601 ήταν το ψυχρότερο μετά το 1400 σε ολόκληρο το Β. Ημισφαίριο. Σε προηγούμενο σχετικό άρθρο γίνεται εκτενής αναφορά σε εκρήξεις εκείνης της περιόδου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Ζιακόπουλος Δ., (2009) Καιρός, Ο Γιός Του Ήλιου Και Της Γης, Τόμος ΙΙ – Η Πρόγνωση, Βιβλίο.
Κολυδάς Θ., (2014) Μετεωρολογική Περιπλάνηση, <Η Ιστορία μιας Πεταλούδας>, Βιβλίο.
Lyall Watson, (1984) Heaven’s Breath: A Natural History of the Wind, Bιβλίο.
David Kaniewski -«The Sea Peoples, from Cuneiform Tablets to Carbon Dating»
World Meteorological Organization (WMO)
colorado.edu
drroyspencer.com
Το Βήμα