Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης;
Σακχαρώδης διαβήτης κύησης είναι κάθε περίπτωση αύξησης του σακχάρου του αίματος πέρα από τα φυσιολογικά επίπεδα που εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το σάκχαρο του αίματος συνήθως επιστρέφει στα φυσιολογικά επίπεδα μετά τη γέννα. Ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης είναι η συνηθέστερη ασθένεια κατά την κύηση. Συγκεκριμένα, το 5- 18% των εγκύων γυναικών εμφανίζουν σακχαρώδη διαβήτη κύησης ανάλογα με τη φυλή, την εθνικότητα, την ηλικία, τη σύσταση σώματος και τα διαγνωστικά κριτήρια.
Η αιτιολογία της νόσου αφορά την ορμόνη ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που παράγει το πάγκρεας και έχει ως βασικό ρόλο να διατηρεί τo σάκχαρο του αίματος σε φυσιολογικά επίπεδα. Στην εγκυμοσύνη τα επίπεδα σακχάρου του αίματος φυσιολογικά ανεβαίνουν εξασφαλίζοντας επαρκή τροφή για το έμβρυο. Παράλληλα, η δράση ορισμένων ορμονών της εγκυμοσύνης (οιστρογόνα, κορτιζόλη, ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη) οδηγεί σε αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης. Αν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη για να εξισορροπήσει αυτή την κατάσταση τότε προκύπτει ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης.
Διάγνωση διαβήτη κύησης
Η διάγνωση γίνεται με τη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης η οποία πραγματοποιείται κατά κανόνα σε όλες τις εγκύους μεταξύ της 24ης και της 28ης εβδομάδας της κύησης ή νωρίτερα στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Στη δοκιμασία αυτή γίνεται μία αιμοληψία το πρωί μετά από τουλάχιστον οκτάωρη νηστεία για να μετρηθεί το σάκχαρο (γλυκόζη) νηστείας. Στη συνέχεια η έγκυος καταναλώνει ένα διάλυμα που περιέχει 75 γραμμάρια γλυκόζης και μετά πραγματοποιούνται άλλες δύο αιμοληψίες, 1 και 2 ώρες μετά την κατανάλωση του διαλύματος. Διάγνωση τίθεται όταν ισχύει οποιοδήποτε από τα παρακάτω:
- Γλυκόζη νηστείας > 92 mg/dl
- 1 ώρα: >180 mg/dl
- 2 ώρες: >153 mg/dl
Παράγοντες κινδύνου
Αυξημένες είναι οι πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη κύησης στις εξής περιπτώσεις:
- ηλικία εγκύου άνω των 40 ετών
- παχυσαρκία εγκύου (ΔΜΣ>30)
- προηγούμενη γέννηση νεογνού άνω των 4 κιλών
- εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη
- οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη (κυρίως σε συγγενείς πρώτου βαθμού)
Επιπλοκές διαβήτη κύησης
Αν ο διαβήτης κύησης δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές τόσο στην μητέρα όσο και στο έμβρυο. Συγκεκριμένα:
- μακροσωμία, δηλαδή μεγαλύτερη ανάπτυξη του εμβρύου που μπορεί να οδηγήσει δε δυσκολίες κατά τον τοκετό και ανάγκη για καισαρική τομή
- υδράμνιο, δηλαδή υπερβολική ποσότητα αμνιακού υγρού που μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες κατά τον τοκετό
- πρόωρος τοκετός, δηλαδή γέννηση πριν την 37η εβδομάδα της κύησης
- προεκλαμψία, μία κατάσταση που προκαλεί υψηλή αρτηριακή πίεση οδηγεί σε σοβαρές επιπλοκές χωρίς έγκαιρη αντιμετώπιση
- Περιγεννητικοί κίνδυνοι (θάνατος, δυστοκία των ώμων, κατάγματα, μαιευτικές παραλύσεις κ.ά.)
- ενδομήτριος θάνατος, αν και είναι σπάνιο
- αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 μελλοντικά τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο.
Αντιμετώπιση διαβήτη κύησης
Στόχος είναι η διατήρηση των επιπέδων σακχάρου του αίματος σε φυσιολογικά επίπεδα. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η συχνή παρακολούθηση του σακχάρου από την έγκυο με χρήση μετρητή γλυκόζης. Η θεραπεία σε πρώτη φάση περιλαμβάνει τροποποίηση της δίαιτας της εγκύου και τροποποίηση της σωματικής της δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, προτείνεται δίαιτα επαρκής σε ενέργεια και πρωτεΐνη για την ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου, πλούσια σε φυτικές ίνες και φτωχή σε σάκχαρα και κορεσμένα λιπαρά οξέα. Ταυτόχρονα, είναι σημαντική η απώλεια βάρους στις παχύσαρκες εγκύους με προσεκτική καθοδήγηση ώστε να εξασφαλιστεί η επαρκής ανάπτυξη του εμβρύου. Αντίστοιχα, η υπερβολική πρόσληψη βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης επιβαρύνει τον μεταβολισμό. Επιπλέον, είναι προτιμότερη η κατανάλωση μικρών συχνών γευμάτων παρά μεγάλων ποσοτήτων. Όσον αφορά τη σωματική δραστηριότητα, οι ειδικοί την ενθαρρύνουν (για παράδειγμα 10 λεπτά περπάτημα μετά τα τρία κύρια γεύματα), εφόσον δεν υπάρχει μαιευτική αντένδειξη. .
Η αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη κύησης μέσω της δίαιτας και της άσκησης είναι επαρκής στο 70-80% των περιπτώσεων. Στις περιπτώσεις που δεν μειώσει επαρκώς το σάκχαρο του αίματος τότε απαιτείται χορήγηση ινσουλίνης μέσω υποδόριας ένεσης. Δεν υπάρχουν δεδομένα για την προτίμηση συγκεκριμένου σχήματος ινσουλινοθεραπείας, αλλά αυτό το καθορίζει ο γιατρός ανάλογα με τα επίπεδα γλυκόζης στον αυτοέλεγχο. Η ινσουλίνη είναι ένα ασφαλές φάρμακο κατά την εγκυμοσύνη σε αντίθεση με τα υπόλοιπα αντιδιαβητικά φάρμακα που τυπικά χορηγούνται στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Μετά τον τοκετό
Μετά τον τοκετό είναι απαραίτητη η παρακολούθηση του σακχάρου για τις πρώτες 3 ημέρες με ελεύθερη δίαιτα. Αν είναι φυσιολογικό, σταματά ο καθημερινός έλεγχος σακχάρου και η διαβητική διατροφή. Σε 2 με 3 μήνες μετά τον τοκετό η μητέρα πρέπει να επαναλάβει την καμπύλη σακχάρου. Αν το τεστ είναι φυσιολογικό τότε επαναλαμβάνεται ο έλεγχος των επιπέδων σακχάρου στους 6 μήνες και κάθε χρόνο μετά, καθώς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 .
Βιβλιογραφία
Ελληνική Διαβητολογική Εταιρία. (2022). Κατευθυντήριες Οδηγίες για τον Σακχαρώδη Διαβήτη. https://www.ede.gr/
Kim, H. Y., Kim, J., Noh, E., Ahn, K. H., Cho, G. J., Hong, S. C., Oh, M. J., & Kim, H. J. (2021). Prepregnancy hemoglobin levels and gestational diabetes mellitus in pregnancy. Diabetes Research and Clinical Practice, 171, 108608. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2020.108608
NHS website. (2022, December 12). Gestational diabetes. nhs.uk.“ https://www.nhs.uk/conditions/gestational-diabetes/
Plows, J., Stanley, J., Baker, P., Reynolds, C., & Vickers, M. (2018). The Pathophysiology of Gestational Diabetes Mellitus. International Journal of Molecular Sciences, 19(11), 3342. https://doi.org/10.3390/ijms19113342
