Reality show και ανθρώπινη ψυχολογία

reality show
πηγή εικόνας: nbc.net

 

H reality TV έχει κάνει την εμφάνιση της στην ελληνική τηλεόραση εδώ και δύο δεκαετίες, με το Big Brother του 2001 να είναι το πρώτο reality show που παρακολούθησαν οι Έλληνες τηλεθεατές. Από τότε και μετά η ελληνική τηλεόραση έχει φιλοξενήσει πολλά ακόμα reality show μερικά εκ των οποίων είναι το fame story, η φάρμα, το survivor,το pop idol, gntm και η λίστα συνεχίζεται. Παρόλο που για ένα χρονικό διάστημα η παρουσία των συγκεκριμένων εκπομπών δεν ήταν τόσο έντονη, δεν υπάρχει αμφιβολία πως στην φετινή τηλεοπτική σεζόν έχουν επιστρέψει για τα καλά στις οθόνες μας. Μάλιστα, είναι προγραμματισμένα έτσι, που την μια εβδομάδα τελειώνει το ένα και ήδη διαφημίζεται η πρεμιέρα του επόμενου.

reality show
Πηγή εικόνας: abc.net.au

Ωστόσο, η έντονη προβολή των reality show και η υψηλή απήχηση τους δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο . Τα νέα σενάρια διαδέχονται το ένα το άλλο και όσο ελαφρά και αν φαίνονται (ή είναι) οι τηλεθεατές φαίνεται να τα αγαπούν όλο και περισσότερο. Γιατί τελικά μας αρέσουν τα reality; Τι είναι αυτό που μας κάνει να παρακολουθούμε κάτι που ακόμα και εμείς οι ίδιοι θεωρούμε «ποιοτικά κακό»; ποιοι ψυχολογικοί παράγοντες εμπλέκονται; 

Η οπτική γωνία της «κλειδαρότρυπας»

Η οπτική γωνία της κλειδαρότρυπας δίνει στον τηλεθεατή την ευκαιρία να παρακολουθήσει ένα θέαμα ή ένα γεγονός το οποίο υπό κανονικές συνθήκες δεν θα μπορούσε. Έτσι, μέσω των reality έχει πρόσβαση σε προσωπικές , ακατάλληλες ή και εξευτελιστικές στιγμές των παικτών. Η διαδικασία αυτή, συνδέεται άμεσα με το φαινόμενο της ηδονοβλεψίας (voyeurism) κατά την οποία οι άνθρωποι ικανοποιούν τις ηδονοβλεπτικές τους επιθυμίες , εισβάλοντας δηλαδή κατά κάποιον τρόπο στις ζωές των συμμετεχόντων του show και παρακολουθώντας τους σε ιδιωτικές και ενοχλητικές περιστάσεις.

Διαβάστε επίσης  Σουηδία: τηλεόραση για όσους... αντέχουν!
reality show
πηγή εικόνας; clozette.co

Επιπρόσθετα, μέσα από την οπτική γωνία της κλειδαρότρυπας μας δίνεται η ευκαιρία να βιώσουμε έμμεσα ριψοκίνδυνες  εμπειρίες, από την ασφάλεια και την άνεση του ίδιου μας του καναπέ. Συνεπώς, δεν θυσιάζουμε στην πραγματικότητα ούτε την σωματική μας ακεραιότητα ούτε την φήμη μας σε αντίθεση με τους συμμετέχοντες των reality που παρακολουθούμε. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά λοιπόν, είναι μερικά από αυτά που καθιστούν τα reality εθιστικά με αποτέλεσμα να έχουν τόσο μεγάλη απήχηση.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Ταύτιση και εμπάθεια 

Ακόμα ένας λόγος που ο κόσμος επιλέγει να παρακολουθήσει ένα relaity show είναι και η «ταύτιση» που πιθανώς να αισθανθεί με κάποιον από τους χαρακτήρες. Άλλωστε, ο άνθρωπος από την φύση του έχει την ανάγκη της αίσθησης του «ανήκειν» σε μία ομάδα και έτσι πολύ εύκολα μπορεί να συγκρίνει τον εαυτό μου με κάποιον από τους παίκτες ή και να παραλληλίζει τις εμπειρίες του με κάποιον άλλον, κάνοντας τον έτσι να αισθάνεται πως συμμετέχει και ο ίδιος . Επιπλέον, με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την πολυάσχολη καθημερινότητα όλων δεν υπάρχει αμφιβολία πως η κοινωνία έχει γίνει πιο απόμακρη και πολλοί άνθρωποι έχουν χάσει ή μειώσει επαφές με τους αγαπημένους τους. Συνεπώς, μέσα από την παρακολούθηση των συγκεκριμένων show νιώθουμε πως συνδεόμαστε με ορισμένους ανθρώπους έστω και μέσα από την τηλεόραση και αυτό μας κάνει να περιμένουμε καρτερικά το επόμενο επεισόδιο. Το παραπάνω γίνεται ακόμα πιο εύκολα αντιληπτό, αν λάβουμε υπόψιν την κατάσταση που βιώνουμε η οποία πρωτίστως απαγορεύει κοινωνικές συναναστροφές , γεγονός που ενισχύει την ανάγκη των ανθρώπων για κάποιου είδους συντροφιά.

Διαβάστε επίσης  Προσεχώς στην ελληνική τηλεόραση
reality show
πηγή εικόνας: eleftherostypos.gr

Αυτό λοιπόν που «τροφοδοτεί» τους τηλεθεατές, είναι η εμπάθεια που νιώθουν για τους παίκτες των διαφόρων show καθώς τους δημιουργείται η ψευδαίσθηση πως γνωρίζουν τα πρόσωπα που παρακολουθούν και επομένως νιώθουν πως «συμμετέχουν» στις ζωές τους είτε συναισθηματικά (χαρά, λύπη, αγωνία, θαυμασμός) είτε πρακτικά (π.χ. με ψήφο για να παραμείνουν στο παιχνίδι). Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε πως όλη αυτή η μορφή «επικοινωνίας» των reality, απαιτεί πολύ λιγότερο χρόνο και προσπάθεια, καθώς πρόκειται για παθητική διαδικασία σε αντίθεση με το χτίσιμο μιας ουσιαστικής σχέσης/επικοινωνίας, όπως την γνωρίζουμε με φυσικά πρόσωπα, κάτι που απαιτεί την ενεργή συμμετοχή των προσώπων.

Ελαφρότητα περιεχομένου και ψυχολογική διαφυγή

Δεν θα ήταν άτοπο να πούμε πως τα reality show αποκτούν οπαδικό χαρακτήρα καθώς οι τηλεθεατές θα επιλέξουν το καλό και τον κακό της εκάστοτε ιστορίας (ανάλογα το σενάριο) και αντίστοιχα θα ταχθούν υπέρ ή κατά του . Κατά συνέπεια, δημιουργούνται σχέσεις με άλλους τηλεθεατές καθώς αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους για να υποστηρίξουν-ή και όχι-τους παίκτες των αγαπημένων τους show.  Υπό αυτήν την έννοια λοιπόν, θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν έναν αγώνα ποδοσφαίρου αν για παράδειγμα σκεφτούμε το survivor, όπου δύο ομάδες διαγωνίζονται για ένα έπαθλο.

reality show
πηγή εικόνας: stevenringlermd.com

 

Τόσο η παρακολούθηση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα όσο και αυτή ενός reality show προσφέρουν ψυχαγωγία και χαλάρωση στον τηλεθεατή και για τον λόγο αυτό δεν χρειάζεται να έχει οποιουδήποτε είδους «ποιότητα», καθώς το περιεχόμενο δεν είναι ούτε εκπαιδευτικό ούτε απευθύνεται σε κοινωνικές ομάδες υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Αντιθέτως, το reality show είναι ένα τηλεοπτικό προϊόν άριστα σχεδιασμένο για να διασκεδάζει και να ηρεμεί τους τηλεθεατές όλων των ηλικιακών και κοινωνικών ομάδων. Λαμβάνοντας υπόψιν όσο προαναφέρθηκαν για τους ψυχολογικούς παράγοντες που εμπλέκονται στην διαδικασία παρακολούθησης των συγκεκριμένων show, αντιλαμβανόμαστε πως πρόκειται για μια «πραγματικότητα εκτός πραγματικότητας» ,η οποία απέχει πολύ από τα καθημερινά μας προβλήματα και για αυτόν ακριβώς τον λόγο την επιλέγουμε.

Διαβάστε επίσης  Καρτούν, μελωδίες και τα απολύτως απαραίτητα
Advertising

 

Πηγή εικόνας: medium.com

 

Συμπερασματικά λοιπόν, γίνεται αντιληπτό πως μόνο τυχαία δεν είναι η επιτυχία των reality, καθώς αποτελούν καλομελετημένα τηλεοπτικά προϊόντα βασισμένα στην ανθρώπινη ψυχολογία, προσαρμοσμένα στην εκάστοτε εποχή.

Είμαι απόφοιτος του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Α.Π.Θ. Πέρα από το αντικείμενο που έχω σπουδάσει, με συναρπάζουν οι ξένες γλώσσες , τα ταξίδια και το τένις. Ειδικότερα το τελευταίο με κάνει αρκετές φορές πολύ ανταγωνιστική :)

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Σημασιολογική ευχέρεια στη διάγνωση ψυχιατρικών διαταραχών

Ήξερες ότι η σημασιολογική ευχέρεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη διάγνωση
“Oh, Canada” , Rusell Banks

“Oh, Canada” του Rusell Banks: Ζωή και θάνατος σε ζωντανή μετάδοση

Λίγο πριν την έλευση του 2025, κυκλοφόρησε στα ελληνικά από