
Η Betty Friedan, της οποίας το πραγματικό όνομα ήταν Betty Naomi Goldstein, ήταν αμερικανίδα φεμινίστρια και πολιτική ακτιβίστρια και γεννήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου του 1921 στην Πεόρια του Ιλινόϊ. Υπήρξε ηγετική και εμβληματική μορφή του φεμινιστικού κύματος στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο, καταφέρνοντας μέσα από συνεχείς αγώνες να έρθει αντιμέτωπη με το πρόσωπο της ιστορίας. Αποτέλεσε ένα τέλειο παράδειγμα για τις γυναίκες, τις οποίες ενθάρρυνε να μην είναι ήσυχες και συμβατικές, αλλά να διεκδικούν και ,κυρίως, να αντιδρούν.
Η ζωή και η εκπαίδευση της Friedan
Ο πατέρας της, ο Harry Goldstein, ήταν Ρώσος μετανάστης που εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ δημιουργώντας μια πολύ πετυχημένη επιχείρηση με κοσμήματα. Η μητέρα της, η Miriam, που ήταν κόρη Εβραίων μεταναστών, ήθελε να σπουδάσει και να μορφωθεί αλλά της το απαγόρευσαν οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής, κι έτσι βοήθησε την κόρη της και την ενθάρρυνε πολύ στον τομέα της εκπαίδευσης. Η Betty σε ηλικία 21 ετών, αποφοίτησε από το κολέγιο Σμίθ της Μασαχουσέτης, έχοντας πάρει στα χέρια της το πτυχίο της ψυχολογίας. Αν και έλαβε υποτροφία για να συνεχίσει τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια( πήγε αλλά για ελάχιστο χρονικό διάστημα), προτίμησε να εργαστεί ως ρεπόρτερ στη Νέα Υόρκη, την οποία και λάτρεψε.
:max_bytes(150000):strip_icc()/Betty-Friedan-74118752x-56aa28923df78cf772acac14.jpg)
Εργάστηκε τελικά για κάποια περίοδο, όταν αργότερα, το 1947, παντρεύτηκε και λίγους μήνες μετά γέννησε το πρώτο από τα τρία της παιδιά. Συνέχισε να εργάζεται, αλλά έχασε τη δουλειά της καθώς έμεινε και πάλι έγκυος και έτσι άρχισε να δουλεύει από το σπίτι της ως ανεξάρτητη αρθρογράφος για γυναικεία περιοδικά. Η σχεδόν αποκλειστική οικογενειακή ζωή την έκανε να συνειδητοποιήσει πως μπορούσε παράλληλα να ακολουθήσει και το δρόμο της εργασίας και του δημόσιου βίου, χωρίς να μένει μονίμως στο σπίτι και να περιορίζεται στη φροντίδα των παιδιών. Μια τέτοια σκέψη από μία γυναίκα εκείνης της εποχής ήταν ίσως αδιανόητη αλλά σίγουρα ριζοσπαστική. Η ίδια μάλιστα βοήθησε να ιδρυθεί η Εθνική Οργάνωση Γυναικών το 1966, η οποία αναπτύχθηκε σε μια ισχυρή ομάδα πίεσης και στη μεγαλύτερη γυναικεία οργάνωση στον κόσμο. Η Friedan έγινε η πρώτη της πρόεδρος και ηγέτιδα.
Τα σημαντικότερα έργα της Betty Friedan
-Το φωτοστέφανο των γυναικών (1963)
Θεωρείται η <<μητέρα>> του κινήματος για την απελευθέρωση των γυναικών. Ο χαρακτηρισμός αυτός οφείλεται στο βιβλίο που έγραψε το 1963 με τίτλο << Το φωτοστέφανο των γυναικών>>, το οποίο προκάλεσε τη διέγερση του λεγόμενου <<δεύτερου κύματος>> του φεμινισμού και πούλησε περισσότερα από 3 εκατομμύρια αντίτυπα μέσα σε 3 χρόνια από τη δημοσίευσή του, ενώ μάλιστα χαρακτηρίσθηκε και ως ένα από τα κορυφαία βιβλία του εικοστού αιώνα. Η Friedan ισχυριζόταν ότι οι γυναίκες πρέπει να αποκτήσουν πολιτική φωνή και να έχουν το δικαίωμα να διαμορφώνουν και να πλάθουν τον κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό κόσμο, με τον ίδιο τρόπο που μπορούν και οι άνδρες, πάντα μέσα σε δημοκρατικά πρότυπα. Μέσω αυτού του συγγράμματος επιτέθηκε στους πολιτισμικούς μύθους που συντηρούσαν τη γυναικεία ζωή της νοικοκυράς. Στόχευε στην κατάργηση του μύθου που ήθελε τις γυναίκες να αναζητούν την ολοκλήρωσή τους στην οικιακή ζωή. Υποστήριζε πως η αιτία της δυστυχίας που περιέβαλλε το γυναικείο φύλλο είχε τις ρίζες στους συμβατικούς ρόλους της οικογενειακής ζωής, που έκλειναν το δρόμο στο ταξίδι της αναζήτησης της προσωπικότητας. Και σε αυτό το <<απαγορευμένο>> ταξίδι συνέβαλαν φυσικά και η ανισότητα των ευκαιριών και δικαιωμάτων στην εκπαίδευση. Οι οικονομικο-πολιτικές δυνάμεις ήθελαν τις γυναίκες περιορισμένες στον κλάδο της οικιακής φροντίδας. Δεν τις φέρονταν σαν να είναι ανθρώπινα όντα αλλά ούτε σαν μέλη της κοινωνίας που μπορούσαν να προσφέρουν κάτι.
Η Betty Friedan πυροδότησε την αφύπνιση της φεμινιστικής σκέψης και έβαλε ξανά μπρός στα γρανάζια του φεμινιστικού κινήματος. Στόχευε σε μια επαναστατική διαδικασία κοινωνικής αλλαγής, όχι μόνο μέσω της πολιτικής χειραφέτησης αλλά και μέσω της <<απελευθέρωσης>>, της απελευθέρωσης προς το κοινωνικό σύνολο, της απελευθέρωσης από τις πατριαρχικές αλυσίδες και τη πατριαρχική σφαίρα. Εκείνη την εποχή δεν ρωτούσε κανείς ένα μικρό κοριτσάκι τι δουλειά ήθελε να κάνει όταν μεγαλώσει, διότι ήταν δεδομένο πως για μια γυναίκα δεν υπήρχε το δικαίωμα της επιλογής, παρά μόνο εκείνο της νοικοκυράς. Ένα μικρό κοριτσάκι δεν είχε τη νομική αξίωση να υλοποιήσει το όνειρο να γίνει γιατρός, δικηγόρος ή πολιτικός ή οτιδήποτε άλλο. Θα δικαιούταν μόνο να φτιάχνει σάντουϊτς, να βάζει πλυντήριο και να πλένει τα πιάτα.

-Δεύτερο στάδιο (1981)
Στο έργο της με τίτλο << Δεύτερο Στάδιο>> το 1981, η Friedan επέστησε την προσοχή στον κίνδυνο πως το κυνήγι της προσωπικότητας θα μπορούσε να ενθαρρύνει τις γυναίκες να αρνηθούν τη σημασία των παιδιών, της οικίας και της οικογένειας. Η έκφρασή της για τη διαρκή και κεντρική σημασία της οικογένειας στη ζωή των γυναικών έχει επικριθεί από τις περισσότερες ριζοσπάστριες φεμινίστριες πως συνεισφέρει στη <<γοητεία της μητρότητας>> .
Το διαζύγιο και η διαμάχη με τον πρώην σύζυγό της
Στην αυτοβιογραφία της η Friedan αναφέρει πως ο πρώην σύζυγός της, μετά την επιτυχία και την αναγνωρισιμότητα της που είχε από τον κόσμο, την ζήλευε και έγινε αλκοολικός, ενώ πολλές φορές – όπως υποστηρίζει η Friedan πάντα- την βαρούσε. Ο ίδιος ισχυρίστηκε πως όλα αυτά ήταν μυθοπλασίες και ότι η πρώην γυναίκα του απλώς προσπαθούσε να αιτιολογήσει την αποτυχία του γάμου της και να ρίξει το φταίξιμο σε αυτόν. Ο ίδιος τόνισε πως αυτή ήταν η κακιά της υπόθεσης κι όχι αυτός. Ο κύριος Friedan ομολόγησε πως μετά από έναν έντονο καβγά την έσπρωξε με δύναμη στον τοίχο, αφού πρώτα όμως εκείνη του είχε επιτεθεί με κουζινομάχαιρο. Πήρανε διαζύγιο το 1969 και η διαμάχη τους συνεχίστηκε για χρόνια.
Η προσφορά της Betty Friedan στην φεμινιστική σκέψη με απλά λόγια και ο θάνατός της
Ο φεμινισμός του << πρώτου κύματος>> είχε λήξει με την κατάκτηση του δικαιώματος ψήφου για τις γυναίκες και πολλές ακτιβίστριες πίστεψαν με αφέλεια πως κερδίζοντας αυτό το δικαίωμα οι γυναίκες είχαν πετύχει την πλήρη χειραφέτηση. Έτσι, η φεμινιστική σκέψη αναπαύτηκε μέχρι τη στιγμή που η Friedan ήρθε στο προσκήνιο να αποτελέσει μια από τις κορυφαίες φιγούρες του φεμινισμού από τη δεκαετία του ’60 και μετά. 37 χρόνια αργότερα, το 2000, η ίδια δήλωσε πως ο αγώνας των γυναικών κατάφερε να αλλάξει το πρόσωπο της ιστορίας και ότι οι γυναίκες κατάφεραν να αποκτήσουν μια αυθεντική προσωπική ταυτότητα χωρίς να είναι πια οι σιωπηλές και αόρατες νοικοκυρές του σπιτιού. Ωστόσο, επεσήμανε πως η δουλειά δεν έχει ολοκληρωθεί και ότι ακόμη όλα διοικούνται και ορίζονται από τους άντρες. Η Friedan πέθανε την ημέρα των γενεθλίων της το 2006 σε ηλικία 85 ετών από καρδιακή ανεπάρκεια .
Το παρακάτω βίντεο περιέχει μια συνέντευξη της Friedan το 1977, όπου μιλάει για τη ζωή και την καριέρα της:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο :
- ANDREW HEYWOOD – ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ(2007) 425-446
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2920964/
- https://www.biography.com/activist/betty-friedan
- https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/northamerica/usa/1348841/Feminist-writer-Betty-Friedan-brought-terror-to-marriage.html