Οι φάροι, αγέρωχοι και συνάμα ταπεινοί, εκπέμπουν ακούραστα το φως τους, οδηγώντας και προστατεύοντας τους θαλασσοπόρους στα ταξίδια τους, από τα χρόνια του Ομήρου ως τις μέρες μας. Πανέμορφοι πύργοι, αριστουργήματα αρχιτεκτονικής, στέκουν σε κάθε γωνιά του κόσμου, σε βράχους και ακρωτήρια, αναλάμποντας το φως της ελπίδας στους ναυτιλλομένους.
Μέσα «στην στίλβουσα σιωπή» τους, όπως έγραψε ο Ανδρέας Εμπειρίκος, κρύβουν ιστορίες γοητευτικές και φοβερές που συνέβησαν σε ώρες γαλήνης, μα και κινδύνου, και που μόνο οι φαροφύλακες τις ξέρουν. Οι φαροφύλακες του κόσμου, θέλησαν να ανοίξουν τα ημερολόγια τους, και τους φάρους όπου έζησαν μέσα τους, και να μας τις πουν. Έτσι, η Διεθνής Ένωση Φαροφυλάκων καθιέρωσε την «Παγκόσμια Ημέρα Φάρων» και μας προσκαλεί να ακούσουμε τις ιστορίες των φαροφυλάκων και να μάθουμε για τους φάρους, μέσα από τις δράσεις που διοργανώνουν κάθε χρόνο ανά τον κόσμο.
Παγκόσμια Ημέρα Φάρων
Η παγκόσμια Ημέρα Φάρων, εορτάζεται κάθε χρόνο, το τρίτο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου, από το 1998, οπότε και καθιερώθηκε.
Η ιδέα ξεκίνησε, την ίδια χρονιά, από δύο Σκωτσέζους ραδιοφωνικούς παραγωγούς, τους John Forsyth και Mike Dalrymple, οι οποίοι μέσω του ραδιοερασιτεχνικού ομίλου και σταθμού «Ayr», στη Σκωτία, όπου ήταν μέλη, σκέφτηκαν να ξεκινήσουν εκπομπές, επικοινωνώντας με περιοχές, στις οποίες υπάρχουν κοντά φάροι και παρότρυναν να κάνουν το ίδιο και άλλοι ραδιοφωνικοί σταθμοί, σε 95 χώρες, διεθνώς.
Παράλληλα με αυτή την δραστηριότητα, η Διεθνής Ένωση Φαροφυλάκων, κινητοποίησε αντίστοιχους φορείς, σε όλον τον κόσμο, και παρότρυνε τους φαροφύλακες και τους διαχειριστές των φάρων, να ανοίξουν τους φάρους στο κοινό για να γνωρίσει την ιστορία τους.
Έτσι, στόχος της εκδήλωσης είναι η προώθηση της ευαισθητοποίησης του κοινού για τους φάρους και τα φαρόπλοια, που κινδυνεύουν να χαθούν μέσα στην φθορά και στην αλματώδη τεχνολογική εξέλιξη, και η παρακίνηση για την ανάγκη της διατήρησης και αποκατάστασης τους. Επίσης, ταυτόχρονα, στόχος των εκδηλώσεων είναι η προώθηση του ερασιτεχνικού ραδιοφώνου και της διεθνούς καλής θέλησης.
Η μορφή των εκδηλώσεων βασίζεται στην λειτουργία τοπικών, ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών σταθμών μέσα ή κοντά σε κάποιον φάρο, ο οποίος θα εκπέμπει καθ’ όλη την διάρκεια, ή για κάποιες ώρες, του τρίτου Σαββατοκύριακου του Αυγούστου, και θα επικοινωνεί με αντίστοιχους σταθμούς σε φάρους άλλων τοποθεσιών. Το κοινό που επισκέπτεται καλείται να παρακολουθήσει τους χειριστές και ακόμη και να χρησιμοποιήσει τον εξοπλισμό, υπό επίβλεψη, κατά την επίσκεψή του στο φάρο.
Αυτή τη στιγμή οι εκδηλώσεις οργανώνονται από έναν ραδιοερασιτέχνη της Αυστραλίας, τον Kevin Mulcahy (VK2CE), ο οποίος συμμετέχει σε όλες τις αντίστοιχες δραστηριότητες από το 1998, και ο ίδιος κατέχει τον ιστότοπο της ILLW.
Μια μικρή ομάδα εθελοντών βοηθά κάθε χρόνο στην διεξαγωγή των εκδηλώσεων. Σημαντικοί ερασιτεχνικοί ραδιοφωνικοί οργανισμοί όπως η Radio Society of Great Britain, η Amateur Radio Relay League of America και το Wireless Institute of Australia υποστηρίζουν και προωθούν την συγκεκριμένη δραστηριότητα, στην οποία συμμετέχουν πολλές χώρες ετησίως.
Η Ελλάδα συμμετέχει στις εκδηλώσεις με το άνοιγμα, συγκεκριμένων φάρων, στο κοινό, κάθε έτος, όπου μπορεί κανείς να ξεναγηθεί από τους ίδιους τους φαροφύλακες και να συνομιλήσει μαζί τους. Εφέτος, στην Ελλάδα, πιθανών λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών της πανδημίας, δεν έχει ανακοινωθεί η επίσημη λίστα με τους φάρους που ενδέχεται να συμμετέχουν σε αυτή την παγκόσμια εκδήλωση. Ωστόσο, μέσω των πληροφοριών που παρέχονται στην ιστοσελίδα του Πολεμικού Ναυτικού, μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να επικοινωνήσει για να μάθει τους τρόπους και ποιους φάρους μπορεί να επισκεφτεί στην χώρα μας.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Οι φάροι από τα χρόνια του Ομήρου
«Ως δ΄οτ΄αν έκ πόντοιο σέλας ναύτοισι φανείη καιομένου πυρός το δέ καίεται υψόθ όρεσφιν».
Advertising
Ομήρου Ιλιάδα, Τ ραψωδία, στίχος 375
Μετάφραση: Κι όπως στους ναύτες φαίνεται, μέσα στον πόντο η λάμψη από φωτιά που καίει ψηλά, σ’ ένα βουνό αναμμένη.
Οι παραπάνω στίχοι της Ιλιάδας του Ομήρου, θεωρείται πως είναι η πρώτη αναφορά σε φάρο. Έτσι γνωρίζουμε, πως κάποιο είδος φάρου, ίσως κάποιο φωτοβόλο ναυτιλιακό βοήθημα, υπήρχε στα χρόνια του Ομήρου.
Οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν σύστημα ναυτιλιακών βοηθημάτων, παρόμοιο με αυτό των φάρων και όμοιο με τις αρχαίες φρυκτωρίες, ήταν οι Φοίνικες και οι ναυτικοί της Λιβύης. Όπως πιστεύεται είχαν δημιουργήσει ένα πλήρως οργανωμένο φωτιστικό δίκτυο με πυρσούς, στις όχθες του Νείλου, για τις ανάγκες των ποταμόπλοιων. Οι κατασκευές έμοιαζαν με κυλινδρικούς πύργους και χτιζόταν σε κορυφές λόφων και κοντά στις ακτές των πόλεων. Αυτές τις κατασκευές τις ονόμαζαν στα λιβυκά Τιθ.
Ιστορικά, ο μεγαλύτερος και διασημότερος φάρος της αρχαιότητας, ήταν ο ξακουστός Φάρος της Αλεξάνδρειας, ο οποίος είχε κατασκευαστεί επάνω στην ομώνυμη νησίδα «Φάρος», απ’ όπου και πήραν όλοι οι φάροι την ονομασία τους.
Διαβάζουμε σχετικά στο Ομηρικό λεξικό:
Φάρος: η, μικρόν τι νησίδιον έμπροσθεν της γλώσσης εκείνης της Αιγύπτου εφ’ ης μετέπειτα ο μέγας Αλέξανδρος έκτισε την Αλεξάνδρειαν, 355 π.χ (Επί των υστέρων χρόνων η νήσος αυτή ηνώθη μετά της ηπείρου δια χώματος και έφερε τον περιβόητον φάρον, όστις εξ αυτής έλαβε και το όνομα, το οποίον μετέδωκεν ως προσηγορικόν είς πάντας τους φανούς τους προς φωτισμόν των ναυτιλλομένων εγειρομένους).
Ο φάρος της Αλεξάνδρειας, ο οποίος θεωρήθηκε ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου, άρχισε να χτίζεται το 296 π.Χ. επί Πτολεμαίου του Σωτήρος. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 280 π.Χ., επί Πτολεμαίου του Φιλάδελφου και ο πύργος του είχε ύψος 137 ή, σύμφωνα με άλλες πηγές, 156,9 μέτρα, ενώ τον αποτελούσαν τρεις όροφοι. Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, δαπανήθηκαν 800 αργυρά τάλαντα για την οικοδόμησή του ή 35.000.000 μεταλλικά φράγκα.
Αυτό το αρχιτεκτονικό θαύμα, τελικώς, καταστράφηκε από τους σεισμούς. Πρώτα το 796 μ.Χ., κατόπιν το 1303, οπότε ένας ισχυρός σεισμός κατέστρεψε το επάνω τμήμα του, και αργότερα κατέρρευσε ολοκληρωτικά με τον ισχυρότατο σεισμό του 1323.
Ο κολοσσός της Ρόδου, επίσης, ένα ακόμη θαύμα της αρχαιότητας, λειτούργησε ως φάρος. Επρόκειτο για το χάλκινο άγαλμα του Λίνδιου γλύπτη Χάρη, που κατασκευάστηκε τον 3ο π.χ αιώνα. Το άγαλμα είχε ύψος 33 μέτρα, ήταν τοποθετημένο στην είσοδο του λιμανιού της πόλης και στο ένα του χέρι κρατούσε πυρσό.
Παράλληλα με τον φάρο της Αλεξάνδρειας και τον Κολοσσό της Ρόδου, στα ρωμαϊκά χρόνια, από πληροφορίες που υπάρχουν από διάφορους συγγραφείς, είναι γνωστό, ότι υπήρχε οργανωμένο φωτιστικό δίκτυο στα παράλια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και αντίστοιχα, στα Βυζαντινά χρόνια, υπάρχουν επιβεβαιωμένα στοιχεία για την ύπαρξη φάρων κατά την βασιλεία του αυτοκράτορα Αναστάσιου Α’ (491-518 μ.Χ.). Εκείνη την εποχή λειτουργούσαν δύο σημαντικοί φάροι. Ο ένας βρισκόταν στην ευρωπαϊκή ακτή του στομίου του Βοσπόρου, προς τον Εύξεινο Πόντο, απέναντι από τις αρχαίες Συμπληγάδες Πέτρες και περίπου στη σημερινή θέση «Φαναράκι», και ο δεύτερος φάρος, βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας του Φάρου. Τα ερείπιά του, μάλιστα, σώζονται μέχρι σήμερα.
Η ανάγκη φέρνει την εξέλιξη
Ως και τα τέλη του 18ου αιώνα, το σύστημα των πυρσών ήταν το μόνο που χρησιμοποιούνταν ως ναυτιλιακό βοήθημα, με την καύση ξύλου, κάρβουνου ή ρητίνης, κατά την διάρκεια της νύχτας, στα επιλεγμένα σημεία που βοηθούσαν και προστάτευαν τα πλοία.
Τα μειονεκτήματα αυτών των πυρσών, όμως, ήταν αρκετά και σύντομα αναζητήθηκαν νέοι τρόποι. Έτσι σταδιακά ήρθε η χρήση της λυχνίας με ανακλαστήρα. Η πιο παλιά αναφορά, που έχει καταγραφεί, για τέτοια λυχνία, αφορά τον φάρο Landsort της Σουηδίας περίπου το 1669 με 1677, ενώ ο τελευταίος φάρος που λειτούργησε με ανοιχτή φλόγα ως το 1858, ήταν ο νορβηγικός του Rundoy.
Οι ανάγκες αυξανόταν, ωστόσο, κι έτσι εφευρέθηκε ο λαμπτήρας, ο οποίος εξέπεμπε το φως του σε αρκετά μεγαλύτερη εμβέλεια. Επρόκειτο για τον λαμπτήρα Argand, περί το 1780, και το οπτικό σύστημα των κατόπτρων Fresnel, το 1822.
Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν ωρολογιακοί μηχανισμοί, όπως ο περιστροφικός μηχανισμός του Carcel, το 1800, οι οποίοι ενσωματώθηκαν στο σύστημα φωτισμού. Μετά το 1859 ακολούθησε η χρήση του πετρελαίου ως φωτιστικού καυσίμου των φάρων, και από το 1890 έκαναν την εμφάνισή τους οι αστραπιαίοι φάροι. Την πλήρη αυτοματοποίηση των φάρων έφερε ο Σουηδός Gustaf Dallen (Νόμπελ Φυσικής 1912), ιδρυτής της εταιρείας A.G.A., ο οποίος επινόησε την μέθοδο του αυτόματου ανάμματος με ηλιοβαλβίδα ασετιλίνης. Με την μέθοδο αυτή, που εφαρμόστηκε το 1905, οι φάροι άναβαν αυτόματα μετά τη δύση του ήλιου.
Με την σήμανση του κάθε φάρου να είναι μοναδική και να ταυτοποιεί την θέση του στη Γη, φτάσαμε σταδιακά στο σήμερα. Οι πυρσοί πετρελαίου και ασετιλίνης εξελίχθηκαν σε ηλεκτρικούς και κατόπιν ηλιακούς πυρσούς.
Το ελληνικό Φαρικό Σύστημα
Η πρώτη συστηματική μέριμνα του κράτους, για την οργάνωση του Ελληνικού τότε Φαρικού Δικτύου, έλαβε χώρα στις 16 Ιανουαρίου 1834 με το αντίστοιχο Βασιλικό Διάταγμα (ΦΕΚ 4/ «Περί Οργανισμού Λιμενίων Αρχών»). Σύμφωνα με το διάταγμα, υπεύθυνοι για τη παρακολούθηση και την σωστή λειτουργία των πυρσών αποφασίστηκε να είναι οι κατά τόπους Λιμενικές αρχές.
Ως το 1848, κατασκευάστηκαν και τέθηκαν σε λειτουργία τρεις πυρσοί επιπλέον. Οι δύο στον Πειραιά και ένας στο Γαιδουρονήσι της Σύρου (φάρος Γάιδαρος), ο οποίος διατηρείται μέχρι τις μέρες μας.
Αργότερα, και μέχρι το 1887, κατασκευάστηκαν και τέθηκαν σε λειτουργία 35 νέοι πυρσοί με πρώτους τους φάρους, στη Ψυτάλλεια, στη Φάσσα της Άνδρου και επί της νησίδας «Μανδήλι». Οι συγκεκριμένοι φάροι, ευτυχώς, διατηρούνται ως σήμερα.
Μέχρι το 1887 την ευθύνη για την Υπηρεσία Φάρων είχαν από κοινού το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο των Ναυτικών. Η κατάσταση αυτή, ωστόσο, όπως αποδείχθηκε εκ του αποτελέσματος, δεν βοηθούσε στον έλεγχο και την σωστή λειτουργία του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου. Για τον λόγο αυτό, με μέριμνα του Υπουργείου των Ναυτικών συστάθηκε ειδική επιτροπή, η οποία αποφάσισε να υπαχθεί εξ’ ολοκλήρου η Υπηρεσία Φάρων στο Υπουργείο Ναυτικών ως ανεξάρτητο τμήμα του. Έτσι, ιδρύθηκε με το νόμο ΑΥΠΒ’ το έτος 1887 (ΦΕΚ 140) η Υπηρεσία Φάρων. Η εξέλιξη αυτή, συνετέλεσε στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των πιέσεων από τις ευρωπαϊκές εταιρείες ναυσιπλοΐας για την βελτίωση του Ελληνικού φαρικού δικτύου, μιας και η ανάπτυξη του εμπορίου βασιζόταν κυρίως στη ναυτιλία. Ως αποτέλεσμα, την ίδια χρονιά, το Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο αριθμούσε 49 φάρους συνολικά και, επιπροσθέτως, ορίσθηκε Ελληνική Επιτροπή η οποία εκπόνησε μελέτη με τίτλο «Έκθεσις περί του Φωτισμού των Ελληνικών παραλιών». Οι μελετητές, όπου κρίθηκε απαραίτητο, ικανοποίησαν την απαίτηση για κατασκευή νέων πυρσών και με απόλυτη μεθοδικότητα καθορίσθηκαν, αποτελεσματικά, τα νέα σημεία αναπτύσσοντας το Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο με νέους πυρσούς.
Ακολούθως, με τη προσάρτηση της Μακεδονίας, της Κρήτης και των νήσων του Αιγαίου, το 1913, προστέθηκαν στο Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο επιπλέον 18 φάροι.
Ως το 1917 λειτουργούσαν στο Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο, 214 πυρσοί και 38 σταθεροί φανοί. Στα χρόνια του μεσοπολέμου το φαρικό δίκτυο επεκτάθηκε και το 1934 αριθμούσε 331 πυρσούς, από τους οποίους οι 32 κατασκευάστηκαν από την Γαλλική εταιρία «Administration Générale des Phares de l’ Empire Ottoman».
Είναι σημαντικό να επισημανθεί, ότι από τα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνος, ο Υποναύαρχος Στυλιανός Λυκούδης, ο οποίος διετέλεσε επί σειρά ετών Διευθυντής της Υπηρεσίας Φάρων, ώθησε σε καθοριστικό βαθμό, με τις μελέτες του και το έργο του, την επέκταση του φαρικού δικτύου στην Ελλάδα και συνέβαλε τα μέγιστα στην μετέπειτα εξέλιξη.
Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά το Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο. Από τους 388 πυρσούς (206 φάροι και 182 φανοί), απέμειναν να λειτουργούν μόνο 28, το 1945, από τους οποίους οι 19 ήταν επιτηρούμενοι. Οι εργασίες αποκατάστασης του κατεστραμμένου Ελληνικού φαρικού δικτύου άρχισαν μετά την απελευθέρωση.
Το 1953, μετά από την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης του φαρικού δικτύου, υπήρχαν 445 πυρσοί, από τους οποίους επιτηρούμενοι ήταν οι 94 και, από το 1980 ως το 1998, η Υπηρεσία Φάρων άρχισε τη μελέτη και την σταδιακή αντικατάσταση των παλαιών φωτιστικών μηχανισμών με σύγχρονους ηλεκτρικούς ή ηλιακούς (φωτοβολταϊκά συστήματα).
Σήμερα, όλοι οι πυρσοί του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου λειτουργούν αποκλειστικά με ηλεκτρική ενέργεια, από το δίκτυο της ΔΕΗ, ή με ηλιακή ενέργεια μέσω της χρήσης αυτόματων φωτοβολταϊκών συστημάτων.
Το 2014 ψηφίστηκε και τέθηκε σε εφαρμογή ο νόμος 4278, που αφορά σε θέματα που άπτονται της οργάνωσης και λειτουργίας της Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού και του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου.
Η Υπηρεσία Φάρων, και σήμερα, είναι ο αρμόδιος κρατικός φορέας που έχει την αποκλειστική δικαιοδοσία για την εγκατάσταση και λειτουργία του συνόλου των φάρων του Δικτύου της Χώρας, στα πλαίσια ασφάλειας της ναυσιπλοΐας.
Όπως διαβάζουμε στην επίσημη ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Φάρων:
«Αποστολή της Υπηρεσίας είναι η εισήγηση για την ίδρυση, τροποποίηση ή κατάργηση πυρσών, η κατασκευή, ο εφοδιασμός, η επισκευή, η συντήρηση και η λειτουργία του συνόλου του φαρικού δικτύου του Ελλαδικού χώρου, η ενημέρωση της Υδρογραφικής Υπηρεσίας (ΥΥ) του ΠΝ, επί συναφών με τους πυρσούς θεμάτων για την έκδοση και δημοσίευση σχετικών αγγελιών προς τους ναυτιλλόμενους και η συνεργασία με αυτήν για τη σύνταξη και τη δημοσίευση του Φαροδείκτη Ελληνικών Ακτών, με σκοπό την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και την αξιοποίηση του φαρικού δικτύου στους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς του ΠΝ και γενικότερα της Εθνικής Άμυνας.
Το Ελληνικό φαρικό δίκτυο δεν έχει σταματήσει να επεκτείνεται, με αποτέλεσμα, σήμερα, να περιλαμβάνει περισσότερους από 1300 πυρσούς, από τους οποίους οι 120 είναι λιθόκτιστοι φάροι και από αυτούς οι 34 έχουν χαρακτηρισθεί ως Ιστορικά Διατηρητέα Μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.»
Επάγγελμα «Φαροφύλακας»
Από τα πιο εντυπωσιακά και μοναδικά, όσο και δύσκολα επαγγέλματα, είναι αυτό του φαροφύλακα. Είναι ένα επάγγελμα απόλυτα συνδεδεμένο με την μοναξιά, τη στέρηση και τον κίνδυνο και απαιτεί τεράστια ψυχικά αποθέματα.
Οι φαροφύλακες και οι τεχνίτες φάρων έχουν αμέτρητες ιστορίες να διηγηθούν. Μέσα σε αντίξοες, τις περισσότερες φορές, καιρικές συνθήκες έχουν την ευθύνη της σωστής λειτουργίας των φάρων, προβαίνοντας σε επισκευές όποτε χρειάζεται αλλά είναι, επιπλέον, αυτοί που συντηρούν με επιμέλεια και αγνό ενδιαφέρον και τα ίδια τα κτίσματα, μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς και εξαιρετικής σπουδαιότητας.
Σε καταστάσεις ακραίων καιρικών συνθηκών, αρκετές φορές, χωρίς ρεύμα και με ελάχιστες προμήθειες, μόνοι, έχοντας μακριά τους ό,τι άλλο αγαπούν, τις οικογένειές τους ή τις αγαπημένες του δραστηριότητες, βρίσκονται στο καθήκον, βράχοι, σαν τους βράχους των φάρων, αφού έμαθαν να τους μοιάζουν για να αντέχουν. Ατέλειωτες μέρες και εβδομάδες που μοιάζουν αιώνες, είναι εκεί, άγρυπνοι φρουροί, με την τεράστια αντοχή τους, αγέρωχοι, μέχρι να καλυτερέψουν οι συνθήκες και να έρθει ο αντικαταστάτης τους για να μπορέσουν να πάρουν μιαν ανάσα και να επιστρέψουν στα εγκόσμια. Ερημίτες της θάλασσας και σηματοδότες της ελπίδας, αφού ξέρουν μέσα τους, πως μια αναλαμπή του φάρου, για κάποιον συνάνθρωπό τους στην θάλασσα, σημαίνει επιστροφή, επιστροφή στα αγαπημένα, στην ζωή την ίδια. Αυτή η χαρά τους δυναμώνει.
Στο παρελθόν οι φαροφύλακες ήταν περισσότεροι. Σήμερα είναι μόλις 58 αλλά όλοι αγαπούν με την ψυχή τους το λειτούργημά τους. Εξάλλου, δεν θα γινόταν να βρίσκονται σε αυτές τις συνθήκες και σε αυτούς τους δυσπρόσιτους κι απομακρυσμένους τόπους, εάν δεν το αγαπούσαν.
Γυναίκες φαροφύλακες
Είναι το λιγότερο εντυπωσιακά τα στοιχεία που αναφέρουν την συμβολή των γυναικών στην Υπηρεσία Φάρων. Σε ένα επάγγελμα που θεωρείται και είναι ακόμα και σήμερα, ανδροκρατούμενο, κυρίως, και σε μια τόσο υπεύθυνη και απαιτητική εργασία, είναι αξιοσημείωτη και θαυμαστή η συμμετοχή των γυναικών, και μάλιστα σε εποχές και συνθήκες τρομερά δύσκολες.
Οι γυναίκες χρειάστηκαν, καθώς με το πέρας των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913) και την προσάρτηση των Νέων Χωρών, η Υπηρεσία Φάρων ανέλαβε και την διαχείριση των Φάρων και Φανών των νεοπροσαρτισθέντων περιοχών.
Στους συγκεκριμένους φάρους εργάζονταν υπάλληλοι της Γαλλικής Εταιρίας Οθωμανικών Φάρων, πολλοί από τους οποίους, αν και Έλληνες πολιτογραφημένοι, εξακολουθούσαν να ενημερώνουν συνεχώς τους Οθωμανούς για τις κινήσεις των συμμαχικών, προς την Ελλάδα, στόλων κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Ελληνική Κυβέρνηση, όπως ήταν επόμενο, έχοντας ιερό χρέος προς στο ελληνικό συμφέρον, αποφάσισε να απολύσει αυτούς τους υπαλλήλους. Όμως, όπως ήταν φυσικό, η απομάκρυνση των επίορκων υπαλλήλων, δημιούργησε μεγάλα κενά στην επάνδρωση των νεοπροσαρτισθέντων φάρων.
Ο Νόμος 635 του 1915 επέτρεπε στην Υπηρεσία Φάρων να μετατεθούν επιστάτες και φύλακες από την Παλαιά Ελλάδα στους φάρους των νέων περιοχών, καθώς και την πρόσληψη προσωρινών φαροφυλάκων για την κάλυψη των κενών θέσεων.
Όμως οι προσωρινοί φαροφύλακες προσλαμβάνονταν χωρίς να πληρούν κάποια ιδιαίτερα κριτήρια και μάλιστα με δίμηνη σύμβαση, η οποία ανανεώνονταν σύμφωνα με τις ανάγκες της Υπηρεσίας.
Το πρόβλημα δεν άργησε να φανεί κι έτσι, το 1920 ο Νόμος 1833, που περιέχει τροπολογίες του νόμου 635 του 1915, στο άρθρο 26 αναφέρει τα εξής:
«Δύναται να προσληφθή ως προσωρινός φύλαξ και θύλη μέλος εν φάρω οικούσης οικογενείας φαροφύλακος, ηλικίας, εξ όψεως εκτιμωμένης ως μείζονος των 17 ετών και ελάσσονος των 60, της μηνιαίας αυτού αποζημιώσεως οριζομένης εις δραχ. πεντήκοντα, αλλ’ ανευ αντιτίμου τροφοδοτικής μερίδος».
Μετά από έρευνα που πραγματοποίησαν σύγχρονοι φαροφύλακες στα Μητρώα της Υπηρεσίας, προκύπτει ότι από το 1920 έως το 1935 υπηρέτησαν 50 γυναίκες ως προσωρινοί φαροφύλακες.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί, ότι αρκετοί φάροι και φανοί είναι χαρακτηρισμένοι ως «Διατηρητέα Ιστορικά Νεώτερα Μνημεία». Ενδεικτικά αναφέρονται οι φάροι: Κακή Κεφαλή (Χαλκίδας), Φάρος Αλεξανδρούπολης, Κατάκολο (Ηλείας), Ταίναρο (Λακωνίας), Τρίκερι (Μαγνησίας), Αργυρόνησος (Β. Ευβοϊκού), Άγιος Ηλίας (Αμοργού), Μονεμβασιά (Λακωνίας), Κόγχη (Σαλαμίνας).
Στο παρακάτω σύντομο βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε τις αξιόλογες προσπάθειες της Υπηρεσίας Φάρων και να μάθετε περισσότερα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
International Lighthouse and Lightship Weekend – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: en.wikipedia.org – Τελευταία πρόσβαση: 13/8/2021
International Lighthouse Lightship Weekend – ILLW – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: illw.net – Τελευταία πρόσβαση: 13/8/2021
Association of Lighthouse Keepers – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: alk.org.uk – Τελευταία πρόσβαση: 13/8/2021
Υπηρεσία Φάρων – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: yf.hellenicnavy.gr – Τελευταία πρόσβαση: 13/8/2021
Φάροι της Ελλάδας – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.faroi.com – Τελευταία πρόσβαση: 13/8/2021
Λεξικόν Ομηρικόν περιέχον πάσσας τας ευρισκομένας λέξεις παρ Ομήρω και τοις Ομηρίδαις – Υπό Κρουσίου – Υπό Ε.Ε. Σεϊλερ – Υπό Ι. Πανταζίδου / Εκδόσεις Ανέστη Κωνσταντινίδου / εν Αθήναις / 1888
Φάρος της Αλεξάνδρειας – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: el.wikipedia.org – Τελευταία πρόσβαση: 13/8/2021
Ομήρου Ιλιάδα – Δημήτριος Σιατόπουλος – Εκδόσεις Ενάλιος – Νοέμβριος 2014
Κολοσσός της Ρόδου – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: el.wikipedia.org – Τελευταία πρόσβαση: 13/8/2021
Οι φάροι της Ελλάδας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα – 18 Δεκεμβρίου 2019 – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: cretablog.gr – Τελευταία πρόσβαση: 13/8/2021
