Μια ιδέα που γεννιέται και αποτυπώνεται, ένας προβληματισμός που υπάρχει και εκφράζεται, ένα τοπίο που γοητεύει και φωτογραφίζεται. Η Τέχνη πάντοτε έχει «κάτι να πει», με σκοπό να αφυπνίσει τους ανθρώπους μιας κοινωνίας, δημιουργώντας συναισθήματα και διαμορφώνοντας αντιλήψεις. Αν μια φορά επηρεαστείς από την Τέχνη, δεν είσαι ξανά ο ίδιος άνθρωπος.
”All arts should inspire and evoke emotion. Art should be something you can actually feel”.
Chris DeRubeis
Ο 20ος αιώνας – σημείο αφετηρίας του Μοντερνισμού
Η έναρξη του 20ου αιώνα ορίστηκε ως η εποχή ριζικών αλλαγών. Η εξέλιξη της Τεχνολογίας και η πρόοδος της οικονομίας έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη των ανθρώπων να ξεφύγουν από τις νόρμες και τα τετριμμένα του προηγούμενου αιώνα, με αποτέλεσμα να διαφαίνονται σημαντικές αντιθέσεις. Η ποιότητα ζωής αναβαθμίστηκε, οι συνθήκες εργασίας βελτιώνονταν και οι άνθρωποι ήταν περισσότερο ελεύθεροι να εκφράσουν με ειλικρίνεια κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Σημειωνόταν, λοιπόν, η αρχή της αποστασιοποίησης και αντίθεσης στους περισσότερους τομείς της καθημερινότητας, αλλάζοντας το politically correct της κοινωνίας.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η Τέχνη ήταν αδύνατον να μείνει ανεπηρέαστη. Οι καλλιτεχνικές δημιουργίες πλέον δεν είναι απλές εικόνες όπου σχεδιάζονται με βάση τη φαντασία ή την απλή σκέψη, αλλά αποτυπώνονται κοινωνικά ζητήματα και μια εικόνα ενέχει μια ιστορία την οποία εκφράζει ο δημιουργός. Το προφανές σταματά να υπάρχει και οι καλλιτέχνες είναι περισσότερο ελεύθεροι, ώστε να αποτυπώσουν τα δικά τους συναισθήματα, καθιστώντας τους ανθρώπους περισσότερο δεκτικούς σε αυτήν την αλλαγή, περισσότερο ανοιχτόμυαλους στην κατανόηση των ποικίλλων εννοιών που μπορεί να σημαίνει το εκάστοτε έργο.
Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης: Ιστορική αναδρομή
Στα τέλη περίπου του 1920, άρχισε να εδραιώνεται ο Μοντερνισμός και τρεις σημαντικές προσωπικότητες, που ασπάζονταν το συγκεκριμένο κίνημα, αποφάσισαν να δημιουργήσουν κάτι, που θα «φυλάξει» όλα όσα πρεσβεύει η μοντέρνα τέχνη. Ο λόγος για τις Lillie P. Bliss, τη Mary Quinn Sullivan και την Abby Aldrich Rockfeller, οι οποίες μαζί με τους A. Conger Goodyear, τον Paul Sachs, τον Frank Crowninshield και τη Josephine Boardman Crane, οι οποίοι ήταν και εκείνοι που αρχικά αποτελούσαν το διοικητικό τμήμα, ίδρυσαν το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (Museum of Modern Art – MoMA), Νοέμβριο του 1929, στο Manhattan. Η φιλοσοφία πίσω από την ιδέα ήταν η δημιουργία ενός χώρου, όπου θα στεγάζεται η Μοντέρνα Τέχνη, και οι άνθρωποι, κάθε ηλικίας και δίχως κάποιον περιορισμό, θα μπορούν να ψυχαγωγούνται και να ενημερώνονται για όλα τα δρώμενα που επιτάσσει η σύγχρονη Τέχνη.
Το καλλιτεχνικό περιεχόμενο του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης
Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) συλλέγει και διατηρεί τα στοιχεία της Τέχνης του 19ου, 20ου και 21ου αιώνα. Απώτερος σκοπός των δημιουργών και συντελεστών του MoMA ήταν η ένταξη καλλιτεχνικού υλικού (εικόνες φωτογράφων, πίνακες ζωγράφων κ.λπ.) που, αφενός θα δημιουργούσαν μια καλαίσθητη εντύπωση, αφετέρου θα βοηθούσαν στην κατανόηση της ιστορίας και της εξέλιξης της Τέχνης, μιας Τέχνης, όπου απεικονίζεται η πρόοδος της κοινωνίας και η εξέλιξη του διανοητικού/ πνευματικού επιπέδου των ανθρώπων. Όλη αυτή η ιστορία αναβιώνει μέσα από έργα καλλιτεχνών, οι οποίοι διαρκώς αποτυπώνουν τα επίκαιρα δρώμενα και τις αλλαγές του σύγχρονου κόσμου. Η διαδικασία επιλογής του καλλιτεχνικού περιεχομένου σύμφωνα με το μοτίβο της εξιστόρησης χρειάστηκε έρευνα και απόκτηση ερεθισμάτων, γεγονός που μπορούσε να γίνει με την εξερεύνηση νέων προορισμών και την εντατική μελέτη πάνω στο αντικείμενο της Τέχνης.
Ο Alfred H. Barr και η επιρροή του Walter Gropius
Ο Alfred H. Barr, ως founding director του MoMA, πραγματοποίησε το 1927 αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη (επισκέφθηκε μεταξύ άλλων, Λονδίνο, Ρότερνταμ, Βερολίνο, Χάγη, Άμστερνταμ, Βιέννη κ.λπ.), ενώ από όλα τα ταξίδια του γοητεύτηκε ιδιαίτερα από τη γερμανική πόλη, Dessau, όπου τότε ήταν η έδρα της Σχολής ‘’Bauhaus’’. Η ίδρυση του Bauhaus έγινε το 1919, από τον Walter Gropius, αρχιτέκτονα στο επάγγελμα, και επρόκειτο για μία καινοτόμα σχολή, η οποία αποσκοπούσε στην ενδελεχή διδασκαλία των όλων τεχνών (ζωγραφική, φωτογραφία, κλωστοϋφαντουργία κ.λπ.). Ο Walter Gropius επέλεξε ορισμένους από τους προοδευτικούς καλλιτέχνες της σύγχρονης εποχής, προκειμένου να μεταδώσουν τις γνώσεις τους στους μαθητές της σχολής (όπως Oskar Schlemmer, Hannes Meyer, Johannes Itten) τα έργα των οποίων ενσωματώθηκαν τελικά και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Ο σημαντικότερος άξονας που επιθυμούσε να ενσωματώσει στο MoMA ήταν εκείνος που το όριζε ως ένα μαθησιακό περιβάλλον, εστιάζοντας κυρίως στους εν ζωή καλλιτέχνες. Αυτές οι δύο έννοιες χάρισαν στο μουσείο την αίσθηση του πρώτου «μοντέρνου» μουσείου της Βόρειας Αμερικής, καθότι συμπεριλήφθηκε κάθε σύγχρονη έννοια και τάση, παραγκωνίζοντας οτιδήποτε παραδοσιακό και ξεπερασμένο. Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του το MoMA διέθετε τους τομείς της Γλυπτικής, της Ζωγραφικής, του σχεδίου, της Αρχιτεκτονικής, της Φωτογραφίας και του Κινηματογράφου, ενώ αργότερα προστέθηκαν τα Illustrated Βιβλία, τα Media και το Performance Art.
Η πρωτοπορία του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στον ευρύτερο χώρο της Τέχνης
Ήδη από την ίδρυσή του, η ιδιαιτερότητα του MoMA στηριζόταν στην ένταξη και προβολή πρωτοποριακών έργων τέχνης, τα οποία κέντρισαν το ενδιαφέρον του κοινού. Σε αυτό συνέβαλε η εξασφάλιση οικονομικών πόρων από τις Lillie P. Bliss, τη Mary Quinn Sullivan και την Abby Aldrich Rockfeller, οι οποίες οραματίζονταν να γίνει το MoMA ένα μουσείο που θα φημίζεται για τη χλιδή του, ενώ παράλληλα θα λειτουργεί και ως μέσο ενημέρωσης των ανθρώπων για οτιδήποτε νεότερο υπάρχει στον χώρο της Μοντέρνας Τέχνης. Η απήχηση και ο θετικός αντίκτυπος του μουσείου υπήρξε σήμα κατατεθέν για τη δημιουργία λοιπών μουσείων στην υπόλοιπη Αμερική και Ευρώπη, όπου αξιοποιούσαν την ευρεσιτεχνία του MoMA για τη συγκρότησή τους. Σε μια ριζοσπαστική εποχή, όπως εκείνη του 20ου αιώνα, όπου τα δεδομένα της κοινωνίας μεταλλάσσονται, προσπαθώντας να αποδιώξουν τις συντηρητικές αντιλήψεις που υπήρχαν, ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακό πώς οι πρωτεργάτες του MoMA πίστεψαν σε αυτήν την αλλαγή και αντιλήφθηκαν την ανάγκη των ανθρώπων για εξέλιξη, δημιουργώντας έναν μικρόκοσμο μια νέας κοινωνίας, που ονομάζεται «Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης».
Η ιστορία του Μοντερνισμού εκτυλίσσεται στο MoMA: η πορεία προς τον 21ο αιώνα
Οι τρεις ιδρύτριες του Μουσείου, Lillie P Bliss, Mary Quinn Sullivan και Abby Aldrich Rockfeller, επιθυμούσαν τη διαρκή εξέλιξη του περιεχομένου που φιλοξενούσε αυτόν τον χώρο και επέμεναν να φιλοξενούνται έργα τέχνης με τρόπο που θα είναι εμφανής η ιστορία, αλλά κυρίως, η πορεία του μοντερνισμού. Με πιο απλά λόγια, τα έργα θα έπρεπε να εξιστορούν τη μετάβαση από την απλοϊκή και συντηρητική εποχή, στη σύγχρονη και απελευθερωμένη. Έτσι λοιπό, έπειτα από τη λειτουργία μερικών χρόνων, φτάνει το 1936, όπου πλέον έχουν ενσωματωθεί έργα με πιο σουρεάλ περιεχόμενο. Το MoMA μέχρι τότε διένεμε και σχετικά φυλλάδια, ώσπου το 1939, κάνει ένα βήμα παραπέρα: τυπώνει και εκδίδει βιβλία με θεματικές ενότητες τη μοντέρνα τέχνη, διαθέτοντας και επισήμως τον δικό του εκδοτικό τμήμα. Παράλληλα, αξιόλογοι καλλιτέχνες συνέχιζαν να διαθέτουν τα έργα τους στο μουσείο, συνεισφέροντας ώστε να οικοδομηθεί με ευαισθησία η ιστορία του μοντερνισμού. Συγκεκριμένα, ο D.W Griffith διέθεσε ταινίες του που δημιουργήθηκαν μερικές χρονολογίες πριν, και ταξινομήθηκαν στο τμήμα του Κινηματογράφου. Μέχρι και το 2004, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης τα έργα που φιλοξενεί μετρούν ως εξής:
- Παραπάνω από 6.000 έργα ζωγράφων
- 50.000 έργα Prints & Illustrated Books
- 25.000 έργα φωτογράφων
- 3.200 έργα γλυπτών
- 24.000 έργα αρχιτεκτόνων
- 20.000 έργα που σχετίζονται με τον κινηματογράφο και τα μέσα ενημέρωσης
Το περιεχόμενο εξακολουθεί από τότε να εμπλουτίζεται και να ανανεώνεται.
Την ίδια χρονική περίοδο, το MoMA μεταφέρθηκε στην τοποθεσία που παραμένει μέχρι σήμερα, στην 11th Ave and West 53 Street, με περισσότερους χώρους, όπου θα πραγματοποιούνταν παραστάσεις, προβολές ταινιών και εκθέσεις ζωγραφικής. Η Alanna Heiss ίδρυσε το 1971 το ‘’MoMA PS1’’, και έγινε προσβάσιμο για το κοινό το 1976. Σε αυτόν τον χώρο, κλήθηκαν 78 καταξιωμένοι καλλιτέχνες να εκθέσουν τα έργα τους και οι περισσότεροι από αυτούς ήταν από τη Νέα Υόρκη. Στη συγκεκριμένη έκθεση, οι καλλιτέχνες παρουσίασαν έργα που σχετίζονταν με τη σύγχρονη τέχνη.
Αργότερα, το 2005, το MoMA ενδιαφέρθηκε να συνεργαστεί με το Queens, δημιουργώντας το PS1 Contemporary Art Center, λειτουργώντας ως μεγάλη έκθεση, κατά την οποία παρουσιάζονταν έργα, από κάθε μορφής μοντέρνας Τέχνης. Το PS1 Contemporary Art Center θυμίζει θεσμό, που ασπάζεται τη φιλοσοφία των ιδρυτριών του MoMA, για ποικιλία και σύγχρονη αισθητική.
Εν Κατακλείδι
Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης εξακολουθεί να αποτελεί σήμα κατατεθέν για τη σύγχρονη εποχή, καθώς εκεί ανακαλύπτει κανείς την πορεία του Μοντερνισμού, η οποία σημειώνει ιστορία αιώνων. Ο καλλιτεχνικός αυτός κόσμος παρουσιάζει ενδελεχώς την πορεία για έναν πιο σύγχρονο κόσμο, με διαφορετικές απόψεις, περισσότερο χρώμα και αρκετούς προβληματισμούς.
Η 7η Νοεμβρίου αποτελεί την επέτειο, από την έναρξη λειτουργίας του MoMA και μαζί γιορτάζεται και η είσοδος σε έναν νέο κόσμο!
ΠΗΓΕΣ:
History of New York City: blogs.shu.edu
MoMa: www.moma.org
Museum of Modern Art: www.britannica.com
Museum of Modern Art: www.britannica.com
Ο μοντερνισμός στην αυγή του 20ου αιώνα: www.artmag.gr
