Οι «Δίκες της Μόσχας» στηρίχτηκαν στο «διάταγμα 447» και είχαν ως αποτέλεσμα τη μεγάλη εκκαθάριση των μπολσεβίκων κυρίως αλλά όχι μόνο. Είναι αυτό, που το 1937 οδηγεί στην δίωξη των αντισοβιετικών στοιχείων και όλων των φιλικά προσκείμενων προς αυτά. Οι τρόικες οι οποίες αποτελούνταν από έναν εκπρόσωπο της NKVD, έναν του κόμματος και έναν εκπρόσωπο της εισαγγελίας, ήταν αυτές που είχαν αναλάβει την ανάκριση. Οι «αντισοβιετικοί ύποπτοι» κατατάσσονταν σε δύο κατηγορίες: Στην 1η κατηγορία ανήκαν αυτοί που έπρεπε να συλληφθούν και να εκτελεστούν αμέσως. Στη 2η κατηγορία έμπαιναν αυτοί που ήταν λιγότερο επικίνδυνοι για το καθεστώς και προβλέπονταν εγκλεισμός σε ειδικά στρατόπεδα για 8 με 10 χρόνια. Δυστυχώς, το φρικαλέο «διάταγμα 447», είχε στόχο τη δίωξη συνολικά 258.950 χιλιάδων ψυχών. Προέβλεπε ρητά συγκεκριμένα νούμερα στις περιοχές της Μόσχας, του Λένινγκραντ κτλ.
«Σκεπτόμενος πάνω στο τι συμβαίνει γύρω μου… σχημάτισα μια τέτοια αντίληψη. Υπάρχει κάποια μεγάλη και θαρραλέα πολιτική σκέψη της Γενικής Εκκαθάρισης». – Νικολάι Μπουχάριν, μελλοθάνατος στη φυλακή το 1937
Οι δίκες της Μόσχας και ο Σταλινισμός
Οι «Δίκες της Μόσχας» ήταν αυτές που οδήγησαν στην εκτέλεση εκατοντάδων ατόμων, κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εκκαθάρισης. Μεταξύ αυτών και οι μπολσεβίκοι, οι ήρωες του εμφυλίου, στελέχη του Κομμουνιστικού κόμματος και ανώτεροι αξιωματικοί του στρατού. Στην δεκαετία του 1930 στη Σοβιετική Ένωση, ο «Σταλινισμός» ήταν μια εποχή τρόμου που είχε δώσει έμφαση στην κολεκτιβοποίηση, βάσει της οποίας η συσσώρευση του πλούτου στο κράτος «έσταζε αίμα» από όλους τους πόρους του. Επιπλέον, οποιαδήποτε πολιτική ομάδα υπέρ μιας δυτικότροπης Ρωσικής ανάπτυξης χαρακτηριζόταν ως αντισταλινική. Η κοινωνική δυσαρέσκεια μεγάλωνε και το 1928 είχε εμφανιστεί λιμός.
Η διαστρεύλωση του σοσιαλισμού
Οι εργάτες και οι αγρότες έστελναν επιστολές σε κρατικά και κομματικά στελέχη. Ζητούσαν μια καλυτέρευση του βιοτικού τους επιπέδου. Ενώ το 1936 το νέο σύνταγμα της ΕΣΣΔ έδινε για πρώτη φορά ίσα πολιτικά δικαιώματα σε όλους τους πολίτες, φτάνοντας στο 1937, είχαν καταργηθεί τα δελτία τροφίμων και η αγροτική παραγωγή σε βαμβάκι, λινάρι και ζαχαρότευτλα είχαν αυξηθεί στην τάξη του 30% με 40%.
Την ίδια εποχή που υποτίθεται εορταζόνταν ο θρίαμβος του σοσιαλισμού, ξέσπασε το κύμα μαζικών διώξεων στο κόμμα και στην κοινωνία. Αυτό έγινε γιατί το σύστημα που διαμορφώθηκε δεν είχε καμία σχέση με τον «ιδανικό σοσιαλισμό», αλλά με έναν κρατικό παραμορφωμένο σοσιαλισμό του στρατοπέδου. Επίσης το κρατικό μόρφωμα ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με το πρόσωπο του Στάλιν. Το ζήτημα των εκκαθαρίσεων είχε ήδη ξεκινήσει με τις εσωκομματικές διενέξεις των συνεργατών του Λένιν και είχαν οξυνθεί μετά τον θάνατο του, το 1924. Ο Στάλιν είχε καταφέρει να ελέγξει όλο το εσωτερικό του κομματικού μηχανισμού. Κάθε απόφαση του λόγω φόβου δεν αμφισβητούνταν από τα μέλη.
Οι Δίκες της Μόσχας
Η πρώτη δίκη (Δίκες της Μόσχας) ξεκίνησε στις 19 Αυγούστου 1936 και διήρκησε 6 ημέρες. Ήταν δημόσια και καλύφθηκε από τα ΜΜΕ. Κατά την διάρκεια της, ο Γκριγκόρι Ζινόβιεφ και ο Λεβ Κάμενεφ, ομολόγησαν ότι δρούσαν κατά του καθεστώτος. Εκτελέστηκαν την επομένη ημέρα. Η πρώτη δίκη ή «δίκη των 16» ήταν παράνομη αφού οι αντιεπαναστατικές και τρομοκρατικές δράσεις, εκδικάζονταν πίσω από κλειστές πόρτες. Σύμφωνα με την «απόφαση της 1ης Δεκεμβρίου 1934». Οι τελικές αποφάσεις ήταν προειλημμένες και δρομολογημένες πολιτικά. Απλά εκδικάζονταν για να τεκμηριωθεί και νομικά η ενοχή των κατηγορουμένων.
Η δεύτερη δίκη, πραγματοποιήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 1937 με διάρκεια 7 ημερών. Η τύχη των κατηγορουμένων ήταν πανομοιότυπη με των πρώτων. Από τα 17 στελέχη οι 13 εκτελέστηκαν και οι υπόλοιποι στάλθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, τα λεγόμενα γκουλάγκ. Τον Ιούνιο του ιδίου έτους και σε δίκη κεκλεισμένων των θυρών, δικάστηκαν 8 ανώτατοι αξιωματικοί, μεταξύ των οποίων ο Μιχαήλ Τουχατσέφσκι. Όλοι εκτελέστηκαν. Αρχές του 1938, σημαντικά στελέχη όπως ήταν ο Νικολάι Μπουχάριν, ο Αλεξέι Ρίκωφ και ο Γκένριχ Γιάγκοντα και άλλοι, εκτελέστηκαν.
Αποφάσεις προμελετημένες και προειλημμένες
Το προειλειμμένο απάνθρωπο του θέματος φάνηκε και από κάτι ακόμη. Στις 14 Αυγούστου 1936, ο Καγκάνοβιτς είχε ενημερώσει τον Στάλιν για τις αιτήσεις χάριτος των κατηγορουμένων. Η οδηγία ήταν απλή: Θα απορρίπτονταν πάραυτα και θα εκτελούνταν. Την επόμενη ημέρα και για την δημιουργία των εντυπώσεων, θα δημοσιεύονταν στον τύπο, η απόρριψη των αιτήσεων και οι καταδικαστικές αποφάσεις. Δεν υπήρχε δικαιοσύνη απλά καμουφλάρονταν οι αποφάσεις κάτω από ένα ψεύτικο πέπλο νομιμοποίησης. Αυτή η πλεκτάνη οδήγησε την κοινωνία στη συναίνεση των καταδικαστικών αποφάσεων.
Η απάνθρωπη Σταλινική γραμμή
Οι αγωνιστές του κουμμουνιστικού κινήματος είχαν παραδεχθεί την ενοχή τους, μετά από βασανιστήρια και ψυχολογικές πιέσεις σε βαθμό αναξιοπρέπειας. Αυτός ήταν ο σταλινικός δρόμος. Αυτό φάνηκε και από τις 49 επιστολές που είχε στείλει ο Νικολάι Μπουχάριν προς τον Στάλιν, τον Δεκέμβριο του 1937. Καμία από αυτές δεν απαντήθηκε.
«Σου ζητώ να με αφήσεις να αποχαιρετήσω την γυναίκα μου και τον γιο μου ( Γιούρι 2 ετών). Δεν χρειάζεται να πω αντίο στην κόρη μου Ζβετλάνα από τον πρώτο μου γάμο. Θα είναι επώδυνο γιαυτήν. Εαν η οικογένεια μου δει τι ομολόγησα μπορεί να αυτοκτονήσουν. Πρέπει να τους προετοιμάσω με κάποιο τρόπο γιαυτά».
Η ετυμηγορία ήταν πάντοτε η ίδια: θάνατος
Το στημένο σκηνικό για τις Δίκες της Μόσχας είχε ως εξής: Ο Πρόεδρος του δικαστηρίου ρωτούσε τους κατηγορούμενους αν γνώριζαν τις κατηγορίες. Η απάντηση που λάμβανε σε κάθε περίπτωση θα ήταν θετική. Τους ρωτούσαν αν ήθελαν συνήγορο και εκείνοι απαντούσαν αρνητικά. Εκτός από κάποιες λιγοστές εξαιρέσεις. Στη συνέχεια γινόταν ανάγνωση των κατηγοριών ενωπίω του ακροατηρίου, θέτοντας πονηρές ερωτήσεις κατά τους και λαμβάνοντας πάντα θέσεις αποδοχής της ενοχής. Το ύπουλο αυτό παιχνίδι το είχε αναλάβει ο εισαγγελέας Βισίνσκι. Στο τέλος της διαδικασίας η ποινή ήταν πάντοτε η ίδια: Η εσχάτη των ποινών.
Ο παραλογισμός του κατηγορητηρίου
Αυτό που παρακολουθούσε το ακροατήριο ήταν πράγματι τρελό. Οι κατηγορούμενοι ομολογούσαν πως διέπραξαν τρομοκρατία και πράξεις σαμποτάζ ή πως δούλευαν για τον Χίτλερ. Ο εισαγγελέας των δικών της Μόσχας Βισίνσκι, δήλωνε: «Αυτά τα τρελά σκυλιά του καπιταλισμού, προσπάθησαν να κατασπραράξουν τους καλύτερους ανθρώπους της σοβιετικής γης».
«Ποιος θα πιστέψει έστω και μια λέξη απ’ όσα λέμε; Ποιος θα πιστέψει ότι εμείς γίναμε αντεπαναστατικοί συμμορίτες, σύμμαχοι του φασισμού και της Γκεστάπο; Πραγματικά ποιος θα μπορούσε να πιστέψει τέτοιες ομολογίες»; – Δίκες της Μόσχας 1937, κατηγορούμενος Εβντοκίμωφ
Οι σκοπιμότητες που κρύβονταν πίσω από τις Δίκες της Μόσχας
Οι σκοπιμότητες που κρύβονταν πίσω από τις «Δίκες της Μόσχας» απασχόλησαν και τον υπόλοιπο κόσμο του πλανήτη. Για παράδειγμα ο πρώην πρέσβης της Αμερικής Γιόσεφ Α. Ντέιβις έγραφε στο βιβλίο του, με τίτλο «Σαν πρέσβης των ΗΠΑ στη Μόσχα»: «Την προηγούμενη βδομάδα παρακολουθούσα καθημερινά τις συνεδριάσεις της δίκης Μπουχάριν. Ασφαλώς την έχεις παρακολουθήσει στον Τύπο. Είναι κάτι το τρομερό. Βρήκα ένα πνευματικό ενδιαφέρον σε αυτήν, γιατί αφύπνισε πάλι μέσα μου τις παλιές κριτικές ικανότητες, που τις χρειάζεται κανείς για να εκτιμήσει σωστά την αξιοπιστία των μαρτύρων και να χωρίσει την ήρα από το σιτάρι – με άλλα λόγια, να διακρίνει το αληθινό από το ψεύτικο – πράγμα που εγώ το άσκησα επί πολλά χρόνια στη διεξαγωγή δικών… Αποκαλύπτεται η σιλουέτα μιας συνωμοσίας, που, με στόχο να πραγματοποιήσει την ανατροπή της τωρινής κυβέρνησης, παρ’ ολίγο να είχε επιτυχία».
Ο Ντέιβις ύστερα από προσωπική επαφή που είχε με τον Στάλιν έγραφε στην κόρη του, στις 9 Ιουνίου 1938: «Αν μπορείς να φανταστείς μια προσωπικότητα που σε όλα τα σημεία είναι το εντελώς αντίθετο από αυτό που θα μπορούσε να επινοήσει και ο μανιωδέστερος αντίπαλος του Στάλιν, τότε έχεις την εικόνα αυτού του ανδρός. Οι συνθήκες που γνωρίζω ότι κυριαρχούν εδώ και αυτή η προσωπικότητα απέχουν τόσο πολύ μεταξύ τους όπως δύο πόλοι. Η εξήγηση γι’ αυτό βρίσκεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι για τη θρησκεία τους ή για ένα «ζήτημα» είναι πρόθυμοι να κάνουν κάτι που χωρίς αυτό ουδέποτε θα το έπρατταν» (σελίδα βιβλίου 276).
Ακολουθεί βίντεο σχετικά με τις Δίκες της Μόσχας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Δάγκας Α. , Μαργαρίτης Γ. , Λεοντιάδης Γ. , Σκαλιδάκης Γ. (2011).Οι μεγάλες δίκες – οι δίκες της Μόσχας. Ανακτήθηκε από http://users.auth.gr/. Τελευταία πρόσβαση στις 26/7/2021.
Και ο πρέσβης των ΗΠΑ Γιόσεφ Α. Ντέιβις για τις δίκες. Ανακτήθηκε από https://www.rizospastis.gr/. Τελευταία πρόσβαση στις 26/7/2021.
Δίκες της Μόσχας. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/. Τελευταία πρόσβαση στις 26/7/2021.
