H Σίρλεϊ Μπάσεϊ είναι Ουαλή τραγουδίστρια, γνωστή για την ερμηνεία της κυρίως σε soundtracks των ταινιών James Bond, όπως τα «Goldfinger» το 1964, «Diamonds are for ever» το 1971 και «Moonraker» το 1979. Είναι μάλιστα η μοναδική τραγουδίστρια που έχει τραγουδήσει τόσες φορές για ταινία Bond. Στην προσωπική της ζωή έκανε δύο γάμους κι απέκτησε δύο κόρες, χωρίς να αποκαλύψει ποτέ τα ονόματα των πατεράδων τους. Το 1985 η μικρή της κόρη πέθανε κάτω από περίεργες συνθήκες, κι αυτό την συγκλόνισε τόσο ώστε να χάσει προσωρινά την φωνή της. Επέστρεψε όμως συνεχίζοντας να εντυπωσιάζει το κοινό.
Τα παιδικά χρόνια και τα πρώτα καλλιτεχνικά βήματα
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ γεννήθηκε στην οδό Bute, στο Tiger Bay του Κάρντιφ της Ουαλίας στις 8 Ιανουαρίου 1937. Το πλήρες όνομά της είναι Σίρλεϊ Βερόνικα Μπάσεϊ και είναι κόρη του Νιγηριανού ναυτικού Χένρι Μπάσεϊ και της Αγγλίδας Ελίζα Τζέιν Στάρτ. Η μητέρα της είχε τέσσερα παιδιά από προηγούμενες σχέσεις, δύο από τα οποία ζούσαν μαζί με την οικογένεια Μπάσεϊ. Στο μητρώο των γάμων, στο γάμο της με τον Χένρι Μπάσεϊ, κατέγραψε ως πατέρα της τον πρώτο της σύζυγο, Άλφρεντ Μέτκαλφ. Έτσι κάποιοι την χαρακτήρισαν δίγαμη καθώς δεν υπήρχε διαζύγιο. Το δεύτερο παιδί τους πέθανε σε βρεφική ηλικία. Έτσι η Σίρλεϊ ήταν το έβδομο στην σειρά παιδί της μητέρας της. Όταν ήταν 2 ετών ο πατέρας της άφησε την οικογένεια κι έτσι δεν τον γνώρισε ποτέ.
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ μεγάλωσε στην κοινότητα του Splott. Δάσκαλοι και συμμαθητές στο Moorland Road School παρατήρησαν από νωρίς την δυνατή φωνή της αλλά την προέτρεπαν να κάνει πίσω. Από το σχολείο έφυγε σε ηλικία 14 ετών για να εργαστεί σε ένα εργοστάσιο για λουκάνικα. Τα βράδια και τα Σαββατοκύριακα τραγουδούσε σε τοπικές παμπ και κλαμπ.
Η αρχή της καριέρας
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έκανε το ντεμπούτο το 1951. Στις 17 Δεκεμβρίου 1953, υπέγραψε το πρώτο της συμβόλαιο με μισθό £10 για δύο παραστάσεις. Την ίδια χρονιά υπέγραψε για να τραγουδήσει στην περιοδεύουσα επιθεώρηση «Memories of Jolson», ένα μιούζικαλ βασισμένο στην ζωή του Al Jolson. Το 1955 στις περιοδείες την είδε ο μάνατζερ Τζακ Χάιλτον και την κάλεσε να συμμετέχει στην παράστασή του «Al Read’s Such Is Life» στο Adelphi Theatre στο West End του Λονδίνου.
Ο παραγωγός δίσκων της εταιρίας Philips, Τζόνι Φράντζ, είδε την Σίρλεϊ Μπάσεϊ στην τηλεόραση και εντυπωσιάστηκε τόσο που της πρότεινε μια ηχογράφηση. Ηχογράφησε το πρώτο της single σε ηλικία 19 ετών, με τίτλο «Burn My Candle», που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 1956. Το BBC όμως απαγόρευσε το τραγούδι λόγω των υποβλητικών του στίχων.
Τον Φεβρουάριο του 1957 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έκανε την πρώτη της μεγάλη επιτυχία με το τραγούδι «The Banana Boat Song», που έφτασε στην 8η θέση του UK Singles Chart. Την ίδια χρονιά, υπό τη διεύθυνση του Αμερικανού παραγωγού Μίτς Μίλερ στη Νέα Υόρκη και για λογαριασμό της εταιρίας Columbia Records, κυκλοφόρησε το single «If I Had a Needle and Thread». Στην συνέχεια ξεκίνησε εμφανίσεις στο Λας Βέγκας στο «El Rancho Vegas». Ήταν η πρώτη φορά που έφευγε από την πατρίδα της.
Το 1958 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ κυκλοφόρησε δυο τραγούδια, κλασικά με το πέρασμα του χρόνου. Το «As I Love You» αρχικά κυκλοφόρησε ως η B-side της μπαλάντας «Hands Across the Sea». Τον Ιανουάριο του 1959 το «As I Love You» έφτασε στο Νο 1 των Βρετανικών Charts κι έμεινε για τέσσερις εβδομάδες. Ήταν η πρώτη φορά που Ουαλός καλλιτέχνης γίνεται Νο 1.
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ στην Αμερική
Στις 13 Νοεμβρίου 1960 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ εμφανίστηκε στο «The Ed Sullivan Show» κάνοντας το ντεμπούτο της στη αμερικανική τηλεόραση. Στις 15 Φεβρουαρίου 1964 εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Carnegie Hall. Η συναυλία ηχογραφήθηκε αλλά η πλήρης ηχογράφηση κυκλοφόρησε με την συλλογή της EMU «The EMU/UA Years 1959–1979».
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ τραγουδάει για τον James Bond
Το 1965 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ τραγούδησε το τραγούδι των τίτλων της ταινίας του James Bond «Goldfinger», σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Το single κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 1965 κι έφτασε μέχρι το Νο 8 ενώ το αρχικό άλμπουμ της ταινίας έγινε Νο 1. Και στην επόμενη ταινία του Bond, το «Thunderball», το 1965, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ ηχογράφησε το τραγούδι «Mr Kiss Kiss Bang Bang». Δεν χρησιμοποιήθηκε όμως στην ταινία, παρόλο που η μουσική της ταινίας ακολουθεί το μελωδικό θέμα του τραγουδιού. Το τραγούδι γράφτηκε από τους Τζον Μπάρι και Λέσλι Μπρικούσε. Στην ταινία δεν μπήκε γιατί οι παραγωγοί ήθελαν το τραγούδι των τίτλων να περιέχει και τον τίτλο της ταινίας. Ακολούθησε άλλη μια ταινία James Bond, όπου η Σίρλεϊ Μπάσεϊ τραγούδησε το τραγούδι των τίτλων. Ήταν το «Goldfinger», ένα τραγούδι που την ακολούθησε σε όλη της την καριέρα.
Η ζωή της Σίρλεϊ Μπάσεϊ μακριά από την Βρετανία και η επιστροφή
Το 1968 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έφυγε από την Βρετανία για φορολογικούς λόγους και δεν μπόρεσε να εργαστεί εκεί για περίπου 2 χρόνια. Το 1970 επέστρεψε στην Βρετανία και ξεκίνησε μια από τις πιο επιτυχημένες περιόδους της καριέρας της. Η χρονιά ξεκίνησε με ένα «Special» στο BBC. Τότε κυκλοφόρησε και το άλμπουμ «Something», παρουσιάζοντας μια αλλαγή από την παραδοσιακή ποπ σε πιο σύγχρονα τραγούδια και διασκευές. Το ομώνυμο single υπήρξε το πιο επιτυχημένο στα βρετανικά charts μετά την αρχική ηχογράφηση από τους Beatles.
Αυτή η επιτυχία έφερε κι άλλες στην εταιρεία United Artists. Το 1971 ήταν το «Something Else», το 1972 το «And I Love You So» και το «I Capricorn». Το τραγούδι «Never Never Never» το 1973, ήταν η αγγλική έκδοση του ιταλικού «Grande grande grande», που έφτασε στο top 10 στο Adult Contemporary chart των ΗΠΑ, στο top 10 του Ηνωμένου Βασιλείου και στο Νο 1 σε Αυστραλία και Νότια Αφρική. Το 1975 κυκλοφόρησε το «Καλό, Κακό αλλά Όμορφο», το 1976 το «Love, Life and Feelings», το 1977 το «You Take My Heart Away» και το 1978 το «Yesterdays».
Δύο από τα προηγούμενα άλμπουμ της μπήκαν επίσης στα charts του 1970, το «And We Were Lovers» το 1967, που επανεκδόθηκε ως «Big Spender» και το «Let’s Face the Music» το 1962, που επανεκδόθηκε ως «What Now My Love». Τα άλμπουμ του 1975 «The Shirley Bassey Singles Album» και του 1978 το «25th Anniversary Album» μπήκαν στις 3 πρώτες θέσεις των βρετανικών charts. Το «The Shirley Bassey Singles Album» έφτασε στο Νο 2 και έγινε χρυσό και το «25th Anniversary Album» έγινε πλατινένιο.
Η δεκαετία 1970 – 1979 και η επιστροφή στον James Bond
Σε αυτή την περίοδο η Σίρλεϊ Μπάσεϊ είχε 18 επιτυχημένα άλμπουμ στο UK Albums Chart. Το 1971 τραγούδησε και πάλι για ταινία James Bond το «Diamonds Are Forever». Τα Χριστούγεννα της ίδιας χρονιάς εμφανίστηκε στο «Morecambe and Wise Christmas Show». Το 1973 έγινε η ηχογράφηση των sold-out συναυλιών στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης και κυκλοφόρησε ως σετ των δύο LP με τίτλο «Shirley Bassey: Live at Carnegie Hall». Το 1979 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ ηχογράφησε ακόμη ένα τραγούδι για ταινία του James Bond, το «Moonraker».
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ στην τηλεόραση
Το 1976 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ πρωταγωνίστησε στα 6 επεισόδια του «The Shirley Bassey Show». Ακολούθησε μια δεύτερη σειρά 6 επεισοδίων το 1979. Η τελευταία σειρά του πρώτου κύκλου ήταν υποψήφια το 1977 για το Χρυσό Τριαντάφυλλο του Μοντρέ. Η σειρά παρουσίαζε την Σίρλεϊ Μπάσεϊ σε διάφορες τοποθεσίες ανά τον κόσμο αλλά και στο τηλεοπτικό στούντιο.
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ τις δεκαετίες 1980 και 1990
Το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1980 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έκανε φιλανθρωπικό έργο και περιστασιακές περιοδείες συναυλιών στην Ευρώπη, την Αυστραλία και τις ΗΠΑ. Το 1982 ηχογράφησε το άλμπουμ «All by Myself». Το 1983 ηχογράφησε το ντουέτο «Thought I’d Ring You» με τον Γάλλο ηθοποιό Αλέν Ντελόν. Το 1984 ηχογραφήθηκε το «I Am What I Am», ένα άλμπουμ με τα πιο διάσημα τραγούδια της, με την Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου υπό τη διεύθυνση του Καρλ Ντέιβις. Το 1986, για την υποστήριξη του London Tourist Board, ακολούθησε το single και το video «There’s No Place Like London» των Λίνσεϊ ντε Πολ και Ζεράρ Κένι.
Το 1987 η Σίρλεϊ Μπάσεϊ ηχογράφησε το «The Bond Collection», ένα άλμπουμ με θέματα από τον James Bond. Αρνήθηκε όμως να το κυκλοφορήσει γιατί δυσαρεστήθηκε με το αποτέλεσμα. Πέντε χρόνια αργότερα η εταιρία το κυκλοφόρησε, η Μπάσεϊ έκανε μήνυση και όλα τα απούλητα αντίγραφα αποσύρθηκαν. Το 1987 έκανε φωνητικά στους Ελβετούς καλλιτέχνες Yello στο «The Rhythm Divine», που έγραψε ο Σκωτσέζος τραγουδιστής Μπίλι ΜακΚένζι.
Το 1989 κυκλοφόρησε το «La Mujer», ένα άλμπουμ που τραγουδήθηκε εξ ολοκλήρου στα ισπανικά. Προς το τέλος της δεκαετίας του 1980 είχε αρχίσει να συνεργάζεται με έναν προπονητή φωνητικών, πρώην τραγουδιστή όπερας. Αποτέλεσμα ήταν το άλμπουμ του 1991 «Keep the Music Playing». Εκεί φαίνεται ένα σπουδαίο οπερατικό στυλ σε πολλά τραγούδια.
Η Μπάσεϊ συνεργάστηκε με τον Κρις Ρέα στην ταινία του 1996 «La Passione». Εμφανίστηκε και η ίδια στην ταινία. Το 1997 οι Propellerheads της έγραψαν στην Σίρλεϊ Μπάσεϊ το «History Repeating», Νο 1 του UK Dance Chart και Νο 10 στο US Dance Chart. Εκείνη την χρονιά η Σίρλεϊ Μπάσεϊ γιόρτασε τα 60 της χρόνια με δυο υπαίθριες συναυλίες, στο Castle Howard και στο Althorp Park και με μια ειδική τηλεοπτική εκπομπή. Το άλμπουμ που προέκυψε με τίτλο «The Birthday Concert» ήταν υποψήφιο για Grammy για την Καλύτερη Παραδοσιακή Ποπ Φωνητική Απόδοση.
Στις 7 Οκτωβρίου 1998 εμφανίστηκε σε συναυλία στην Αίγυπτο κοντά στην Σφίγγα και τη Μεγάλη Πυραμίδα. Την ίδια χρονιά μήνυσε την πρώην προσωπική της βοηθό για παραβίαση συμβολαίου. Εκείνη κατηγόρησε την Μπάσεϊ ότι την χτύπησε. Το δικαστήριο δικαίωσε την Μπάσεϊ. Το 1999 ερμήνευσε το επίσημο τραγούδι για το Παγκόσμιο Κύπελλο ράγκμπι, το «World in Union», με τον Μπράιν Τερφέλ στην τελετή έναρξης στο The Millennium Stadium, στο Κάρντιφ.
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ την νέα χιλιετία
Μερικές από τις σπουδαίες εμφανίσεις της Σίρλεϊ Μπάσεϊ μετά το 2000 είναι:
-Το 2001 ήταν η βασική καλλιτέχνης στον εορτασμό των 80ων γενεθλίων του Δούκα του Εδιμβούργου. Στις 3 Ιουνίου 2002 ήταν μεταξύ των καλλιτεχνών που εμφανίστηκαν στον εορτασμό του 50ου Ιωβηλαίου της βασίλισσας στο παλάτι του Μπάκιγχαμ.
-Το 2003 γιόρτασε τα 50 χρόνια καριέρας με την κυκλοφορία του CD «Thank You for the Years».
-Το 2006 ήταν το πρόσωπο της Χριστουγεννιάτικης διαφήμισης των Marks & Spencer, η οποία ήταν σε στυλ James Bond.
-Στις 23 Απριλίου 2007 κυκλοφόρησε το single «The Living Tree», που αρχικά ηχογραφήθηκε από το συγκρότημα Never the Bride, γιορτάζοντας την 50η επέτειο της Μπάσεϊ στο UK Singles Chart.
-Τον Μάιο του 2008 επρόκειτο να συμμετέχει στην συναυλία του Nelson Mandela 90th Birthday Tribute. Όμως στις 23 Μαΐου 2008 μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο στο Μονακό, όπου υποβλήθηκε σε επείγουσα επέμβαση στο στομάχι μετά από έντονους κι έτσι αποσύρθηκε από την συναυλία. Την ίδια χρονιά δημοσιεύτηκε μια βιογραφία της με τίτλο «Diamond Diva».
-Στις 30 Μαρτίου 2011 εμφανίστηκε στην γιορτή των 80ων γενεθλίων του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Την ίδια χρονιά τραγούδησε ζωντανά το «Goldfinger» στα Classical Brit Awards ως φόρο τιμής John Barry.
-Στις 4 Ιουνίου 2012 ήταν μεταξύ των καλλιτεχνών που εμφανίστηκαν στο 60ο Ιωβηλαίο της βασίλισσας στο παλάτι του Μπάκιγχαμ, όπου τραγούδησε το «Diamonds Are Forever».
-Στην απονομή των Βραβείων Όσκαρ στις 24 Φεβρουαρίου 2013 γιορτάστηκε η 50η επέτειος των ταινιών του James Bond και φυσικά τραγούδησε η Σίρλεϊ Μπάσεϊ. Ήταν η πρώτη της εμφάνιση σε τελετή Όσκαρ ως ερμηνεύτρια και τραγούδησε το «Goldfinger» με το κοινό να την χειροκροτεί όρθιο.
-Στις 13 Νοεμβρίου 2014 τραγούδησε ακόμα μια φορά για την βρετανική βασιλική οικογένεια. Ερμήνευσε τα «I’m Still Here» και «The Lady Is A Tramp» στο Royal Variety Performance παρουσία του Δούκα και της Δούκισσας του Κέιμπριτζ.
-Το τελευταίο άλμπουμ της Σίρλεϊ Μπάσεϊ κυκλοφόρησε το 2020 με τίτλο «I Owe It All To You». Με αυτό έγινε η πρώτη γυναίκα καλλιτέχνης που έχει ένα άλμπουμ στο top 40 του UK Albums Chart σε 7 συνεχόμενες δεκαετίες.
Η έντονη προσωπική ζωή της Σίρλεϊ Μπάσεϊ
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έκανε δυο γάμους κι απέκτησε δύο κόρες. Η πρώτη της κόρη, η Σάρον, γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1954, χωρίς να γίνει γνωστός ο πατέρας, και μέχρι τα εννιά της χρόνια μεγάλωνε με την αδερφή της Σίρλεϊ Μπάσεϊ.
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έκανε τον πρώτο της γάμο τον Ιούνιο του 1961 με τον Κένεθ Χιουμ. Η δεύτερη κόρη της, η Σαμάνθα, γεννήθηκε το 1963. Ο Κένεθ Χιουμ όμως, που ήταν ανοιχτά ομοφυλόφιλος, αρνήθηκε να γίνει πατέρας αυτού του παιδιού, που δεν ήταν βιολογικό παιδί του, αλλά και οποιουδήποτε άλλου παιδιού μπορεί να γεννιόταν μέσα στο γάμο τους. Το ζευγάρι χώρισε επίσημα στις 25 Φεβρουαρίου 1965 στον απόηχο της φημολογούμενης σχέσης της Μπάσεϊ με τον ηθοποιό Πίτερ Φιντς. Ο Κένεθ Χιουμ υποστήριξε ότι η Σαμάνθα ήταν καρπός αυτής της σχέσης.
Μετά το διαζύγιο η Σίρλεϊ Μπάσεϊ ανακοίνωσε ότι προτιμούσε να μείνει ελεύθερη αυτή την περίοδο. Ένα χρόνο αργότερα ο Κένεθ Χιουμ μήνυσε τους Πίτερ Φιντς και John McAuliffe ως υπαίτιους για το διαζύγιό του με την Μπάσεϊ. Από την πλευρά της η Σίρλεϊ Μπάσεϊ το 1965 μηνύθηκε από την σύζυγο του Πίτερ Φιντς, την Νοτιοαφρικανή ηθοποιό Yolande Turner, όταν εκείνη χώρισε με τον ηθοποιό.
Στις 12 Αυγούστου 1968 έγινε ο δεύτερος γάμος της Σίρλεϊ Μπάσεϊ με τον Σέρτζιο Νόβακ. Ο Νόβακ υιοθέτησε τις κόρες της Μπάσεϊ και μαζί υιοθέτησαν το 1971 τον Μαρκ, γιο μιας ανιψιάς της. Οι σχέσεις της Μπάσεϊ με τον Μαρκ κλονίστηκαν όταν εκείνος εξέδωσε ένα βιβλίο σχετικά με την ερωτική της ζωή. Το 1977 έληξε και ο γάμος της με τον Νόβακ. Σε συνέντευξή της το 2009 δήλωσε ότι έχει συμφιλιωθεί με τον Μαρκ.
Το 1985 η μικρότερη κόρη της, η Σαμάνθα, μόλις 21 ετών, βρέθηκε νεκρή στον ποταμό Avon, αφού έπεσε από την κρεμαστή γέφυρα Clifton στο Μπρίστολ. Ως επίσημη αιτία θανάτου αναφέρεται η αυτοκτονία. Στις 24 Μαρτίου 2010 η αστυνομία του Somerset επιβεβαίωσε νέες έρευνες και ισχυρισμούς ότι εμπλέκεται ο καταδικασμένος δολοφόνος Michael Moffat. Ωστόσο, τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς ανακοίνωσαν ότι δεν βρέθηκαν στοιχεία που να δείχνουν εγκληματική ενέργεια. Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ όμως μέχρι σήμερα δεν πιστεύει την εκδοχή της αυτοκτονίας. Ο θάνατος της κόρης της την οδήγησε σε προσωρινή απώλεια της φωνή. Συνολικά η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έχει 4 εγγόνια από την κόρη της Σάρον και το 2018 ανάφερε ότι έχει μια δισέγγονη. Τα τελευταία χρόνια μένει μόνιμα στο Μόντε Κάρλο.
Βραβεία και διακρίσεις για την Σίρλεϊ Μπάσεϊ
Η Σίρλεϊ Μπάσεϊ έλαβε πολλές διακρίσεις κατά την διάρκεια της μεγάλης καριέρας της.
-Το 1977 κέρδισε το Βραβείο Brit για την Καλύτερη Βρετανίδα Σόλο Καλλιτέχνη.
-Στις 31 Δεκεμβρίου 1999 η Βασίλισσα Ελισάβετ Β’ την έχρισε Διοικητή του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για τις υπηρεσίες στις τέχνες και την ψυχαγωγία.
-Το 2003 της απονεμήθηκε η κορυφαία γαλλική διάκριση, το Legion d’Honneur, για δηλώσει την σημασία της για τον πολιτισμό της Γαλλίας.
-Τον Νοέμβριο του 2016 το Royal Welsh College of Music and Drama ανακοίνωσε την ονομασία του Shirley Bassey Studio για να γιορτάσουν την μακροχρόνια υποστήριξη της Μπάσεϊ στους νέους Ουαλούς τραγουδιστές που σπουδάζουν στο Κολέγιο. Την ίδια χρονιά ονομάστηκε μια από τους 50 κορυφαίους Ουαλούς όλων των εποχών.
-H Σίρλεϊ Μπάσεϊ στις 17 Μαΐου 2019, σε μια τελετή στο Δημαρχείο, τιμήθηκε και στην πόλη της, το Κάρντιφ.
Ακολουθεί video με την ζωή της Σίρλεϊ Μπάσεϊ σε ένα ντοκιμαντέρ του 2001 με τίτλο «The Real Shirley».
Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από:
- Σίρλεϊ Μπάσεϊ, Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/, Τελευταία πρόσβαση: 19/12/21
- ΝΤΟΥΜΠΑ, Π. (2020). Shirley Bassey-Η Φωνή Διαμάντι. Ανακτήθηκε από: https://nrgmusic.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/12/21
- Shirley Bassey, Ανακτήθηκε από: https://en.wikipedia.org/ Τελευταία πρόσβαση: 19/12/21
- Shirley Bassey, Ανακτήθηκε από: https://www.imdb.com/ Τελευταία πρόσβαση: 19/12/21
- Shirley Bassey, Ανακτήθηκε από: https://www.npg.org.uk/ Τελευταία πρόσβαση: 19/12/21
- Shirley Bassey – Biography. (2014). Ανακτήθηκε από: https://www.hellomagazine.com/ Τελευταία πρόσβαση: 19/12/21
- Σίρλεϊ Μπάσεϊ ! Κλείνει την καριέρα της, με ένα τελευταίο άλμπουμ. (2020). Ανακτήθηκε από: https://www.yellowbox.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/12/21
