Ο προορισμός σήμερα από μόνος του είναι διαφορετικός. Θα ταξιδέψουμε μαζί στο Άγιο Όρος και συγκεκριμένα στην θεοφώτιστη Μονή Διονυσίου. Πριν δυο χρόνια δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες και είχα την τιμή να βρεθώ κοντά του. Το πλοίο για την Μονή Διονυσίου φεύγει από την Ουρανούπολη. Η πορεία παράλληλη με την ιερή ακτή και καθισμένος πάντα στην πλώρη με βλέμμα και λαχτάρα μικρού παιδιού, αντικρίζω για πρώτη φορά το πανέμορφο μοναστήρι. Η θέση του επιβλητική και δεν μπορούσες να ξεκολλήσεις τα μάτια σου από πάνω του. Ας ξεκινήσουμε όμως το ταξίδι, πηγαίνοντας μαζί πίσω στον χρόνο, για να μάθουμε παρέα την ταπεινή αλλά και τόσο σημαντική ιστορία του.
Η μονή Διονυσίου στέκει περήφανη στην δυτική ακτή της χερσονήσου σε έναν ογκώδη βράχο 60 μέτρων πάνω από την θάλασσα. Βρίσκεται ανάμεσα στην Μονή Αγίου Παύλου και Γρηγορίου. Είναι αφιερωμένο στην γέννηση του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή και εορτάζει στις 24 Ιουνίου. Κατέχει την 5η θέση στην ιεραρχία των μοναστηριών του Αγίου Όρους και στην ιδιοκτησία της έχει και εφτά κελιά στις Καρυές και διάφορα καθίσματα και ησυχαστήρια έξω από την Μονή. Σε μικρή απόσταση από τη μονή Διονυσίου, βρίσκεται το κάθισμα των Αγίων Αποστόλων, στο οποίο κατοικούσε ο μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης. Η ίδρυση του στα μισά με τέλη του 14ου αιώνα (1370-1374), και η ονομασία του οφείλονται από τον Έλληνα μοναχό Διονύσιο. Η καταγωγή του ήταν από την Κορησό της Καστοριάς. Από μικρός είχε κλίση να γίνει μοναχός και όταν έφτασε στην κατάλληλη ηλικία έφυγε για να ακολουθήσει την ασκητική και μοναστική ζωή δίπλα στον αδερφό του Θεοδόσιο. Η φήμη του, οδήγησε κοντά του πολλούς μαθητές και τον βοήθησαν να φτιάξει πρώτα ένα παρεκκλήσι, και ύστερα μια εκκλησία οπού τα αφιέρωσαν στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή.
Κάποιο βράδυ κατά την διάρκεια της προσευχής είδε σε μια προεξοχή του βράχου μια ακίνητη φλόγα πάνω από την θάλασσα. Στο σημείο εκείνο ξεκίνησε να κατασκευάζει το μοναστήρι και να του δίνει το όνομα Νέα Πέτρα. Την περίοδο εκείνη ο αδερφός του Θεοδόσιος έγινε Μητροπολίτης στην Τραπεζούντα από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Γ’ Μέγα Κομνηνό, που συνέβαλε στην κατασκευή και αποπεράτωση του μοναστηριού καθώς προχώρησε σε πολλές δωρεές και επιχορηγήσεις. Ο Αλέξιος Γ’ εξέδωσε το χρυσόβουλο ίδρυσης του μοναστηριού τον Σεπτέμβριο του 1374. Στο μοναστήρι τότε δόθηκε νέα ονομασία «Μεγάλος Κομνηνός» ως ευγνωμοσύνη για την βοήθεια του Αυτοκράτορα. Ο Διονύσιος πέθανε μεταξύ 1381 και 1389. Μέχρι την άλωση της πόλης το μοναστήρι ήταν κάτω από την προστασία των Παλαιολόγων. Μετά την άλωση (1453) ευεργέτησαν τη μονή πολλοί ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας στους οποίους οφείλεται η διεύρυνση και γενικά η σημερινή μορφή της μονής Διονυσίου.
Το έτος 1534 το μοναστήρι μετά από μεγάλη φωτιά κάηκε σχεδόν ολόκληρο. Ο τότε ηγούμενος της Ματθαίος ζήτησε βοήθεια από τον Ιωάννη Πέτρο Δ’ Ράρες βοεβόδα της Μολδαβίας και επισκεύασε με δικά του έξοδα την εκκλησία και την αριστερή πλευρά του μοναστηριού. Ο διάδοχος του Αλέξανδρος Δ’ Λαπουσνεάνου και αργότερα η σύζυγος του Ρωξάντρα Δόμνα χρηματοδοτήσαν την νέα καινούργια και περίεργη κατασκευή με τα μπαλκόνια να κρέμονται βλέποντας το κενό της θάλασσας και να κάνουν πιο εντυπωσιακό τον μοναστικό συγκρότημα. Το έτος 1805 το μοναστήρι ήρθε στο κοινοβιακό τρόπο ζωής. Ας επιστρέψουμε όμως στο παρόν και ας καταγράψουμε τα πανέμορφα οικήματα της μονής αλλά και τους θησαυρούς που κρύβει.
Όπως αναφέραμε στην αρχή το καθολικό της Μονής Διονυσίου είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε τον 16ο αιώνα. Ο χώρος του καθολικού είναι μικρός με ελάχιστα καθίσματα αλλά είναι πολύ ζεστός και αποπνέει μια απίστευτη γαληνή. Οι τοιχογραφίες του θα σας καθηλώσουν και είναι έργο του κρητικού αγιογράφου Τζώρτζη. Στο καθολικό και αριστερά της λιτής υπάρχει ένα θολωτό παρεκκλήσιο όπου φιλοξενεί ένα θαύμα, την Παναγία του Ακάθιστου ή αλλιώς η Παναγία των χαιρετισμών και δεν πρέπει να χάσει κανείς κατά την επίσκεψη του εκεί. Η δημιουργία της έγινε πριν πολλούς αιώνες και όταν την πρωτοαντικρίζεις καταλαβαίνεις την δύναμη της. Η εικόνα δημιουργήθηκε από τον ευαγγελιστή Λουκά και έχει γίνει με κηρομαστίχα. Η παράδοση αναφέρει ότι ο πατριάρχης Στέργιος κρατώντας την εικόνα, λιτάνευσε τα τείχη της Κωνσταντινούπολης, όταν η πόλη πολιορκήθηκε από του Αβάρους το 625. Μόλις πέρασε ο κίνδυνος ο Πατριάρχης από ευγνωμοσύνη προς την Πανάγια συνέθεσε τον Ακάθιστο Ύμνο και ονομάστηκε έτσι γιατί ψάλλεται σε όρθια στάση.
H μονή Διονυσίου έχει δεκατέσσερα παρεκκλήσια από τα οποία τα εφτά βρίσκονται στον περίβολο της και έξι έξω από αυτήν. Έξω στον περίβολο υπάρχει ένα καμπαναριό στολισμένο με ρολόι που δείχνει την βυζαντινή ώρα. Έξω από την τράπεζα υπάρχει στοά που είναι γεμάτη με υπέροχες τοιχογραφίες και θέμα τον κύκλο της αποκάλυψης του Ιωάννου. Σημείο του δαπέδου είναι διακοσμημένο με βότσαλα. Η τράπεζα του μοναστηριού ανοίγει δυο φορές την ημέρα και στο εσωτερικό της σώζονται πανέμορφες τοιχογραφίες με εντυπωσιακότερη την παράσταση της Κλίμακας του Αγίου Ιωάννη του Σιναΐτη. Οι τοιχογραφίες της τράπεζας έγιναν από τους ζωγράφους Μερκούριο και Δανιήλ. Έξω από την Μονή Διονυσίου υπάρχει το επιβλητικό ψηφιδωτό του Αγίου Ιωάννη, το κοιμητήριο της μονής όπου βρίσκεται και ο τάφος του Αγίου Νήφωνα Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, και το μαγαζάκι τους όπου μπορείς να προμηθευτείς εκκλησιαστικά κειμήλια καθώς και το φοβερό κρασί που βγάζουν από τους δικούς τους αμπελώνες.
Το μοναστήρι διαθέτει μια πλούσια βιβλιοθήκη με περίπου 1000 χειρόγραφα. Μέσα σε αυτά υπάρχουν πολλές και σπάνιες εκδόσεις της Αγίας Γραφής, έργα εκκλησιαστικών και κλασικών συγγραφέων, λεξικά και χειρόγραφα. Άλλα σημαντικά κειμήλια είναι η αναπαράσταση της Σταυρώσεως του 10ου αιώνα από πλάκα ελεφαντοστού, ο σταυρός της Ελένης Παλαιολογίνας, εκκλησιαστικά σκευή, εικόνες, ιερά άμφια και χρυσοκέντητα υφάσματα. Στις λειψανοθήκες του σώζονται ιερά λείψανα με ιδιαίτερη αναφορά στο δεξί χέρι του αγίου Ιωάννη του βαπτιστή, του Γρηγόριου του Ναζιανζηνού, της Αγίας Παρασκευής, και τμήματα από το Τίμιο ξύλο.
Στην Μονή Διονυσίου συρρέουν καθημερινά άνθρωποι που μόνο εκείνοι ξέρουν τι ζητούν. Το μόνο σίγουρο είναι, τι βρήκα εγώ όταν βρέθηκα κοντά της, και αυτό ήταν γαληνή, ηρεμία, χρόνο για τον εαυτό μου, και απέραντη αγάπη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τους γλυκομίλητους μονάχους της, που σου μιλούν, και βλέπουν κατευθείαν στην ψυχή σου, που σε φωτίζουν με τα λόγια τους, που σε προσέχουν σαν παιδί τους, και σε αγαπούν σαν να σε ξέρουν χρόνια. Φεύγοντας από την Μονή Διονυσίου, τρέχεις γρήγορα για να ανέβεις στην πρύμνη του καραβιού, και μένει το βλέμμα σου κολλημένο πάνω της μέχρι να χαθεί από τον ορίζοντα, γιατί πολύ απλά, τότε, δεν ήξερες αυτό που τώρα ξέρεις. Ότι η εικόνα της δεν σβήνει ποτέ.
Πηγές:
Βιβλιογραφία:
- Massimo Capuani –Maurizio Paparozzi, Το Άγιο Όρος Οι μοναστηριακές εγκαταστάσεις μια χιλιετία ορθοδοξίας πνευματικότητας και τέχνης, εκδόσεις Ι. ΚΑΡΑΚΩΤΣΟΓΛΟΥ(1999)
Δικτυογραφία:
- https://el.wikipedia.org
- https://el.orthodoxwiki.org
Σύνταξη κειμένου: Δημοσθένης Ζιούλας
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
