1 στις 4 γυναίκες και 1 στους 7 άνδρες παγκοσμίως θα βιώσουν σωματική κακοποίηση κατά τη διάρκεια της ζωής τους, μια μάστιγα που στερεί τη ζωή 50.000 γυναικών ετησίως ανά τον κόσμο. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση της ψυχολογικής κακοποίησης (mental abuse); Γιατί εξακολουθούμε να την αγνοούμε ενώ διαρκώς παρατηρούμε πως οι συνέπειές της φέρουν εξίσου ή και «χειρότερες» επιπτώσεις από ότι η σωματική; Είναι απλώς το bullying; Ή μήπως πρέπει να ανατρέξουμε ξανά στον ορισμό;
Όταν δεν υπάρχουν εμφανείς μώλωπες, κάποιο μαυρισμένο μάτι, ένα σπασμένο ή τραυματισμένο άκρο ως αποδεικτικό στοιχείο βίαιης επίθεσης, τότε η κακοποίηση είναι δύσκολο να ληφθεί σοβαρά υπόψιν. Στην περίπτωση της σωματικής βίας, έχουμε την χρήση της μυϊκής δύναμης του θύτη εις βάρος του θύματος. Ο πόνος είναι τόσο στιγμιαίος όσο και μακροπρόθεσμος.
Τι συμβαίνει όμως με αυτό που ονομάζουμε ψυχολογική κακοποίηση; Πως το εντοπίζουμε; Και το πιο κρίσιμο ερώτημα όλων, γιατί το υποτιμούμε;
Σε πολλές περιπτώσεις, η ψυχολογική κακοποίηση λειτουργεί ως πρόδρομος της σωματικής ή σεξουαλικής αλλά και προσθετικά. Δεν χρειάζεται τόσο τη μυϊκή δύναμη του “θύτη” όσο εκείνη της χειριστικής νοητικά δύναμης, του αποπροσανατολισμού, της πειθούς ως μέσο εξαπάτησης και διαστρέβλωσης της αντίληψης και δράσης του θύματος. Από τη μεριά του, το “θύμα” εμφανίζει μειωμένες αναστολές εξαιτίας ενός «κοκτέιλ» αιτιών: Μειωμένη ή όχι αρκετά καλλιεργημένη αυτοεκτίμηση, μια ευάλωτη περίοδος στη ζωή του όπου επιτρέπει στον “θύτη” να εκμεταλλευτεί την αδυναμία του για καθαρή κρίση ή απλούστερα, η άτυπη εκχώρηση εμπιστοσύνης στη οποία αυτονόητα προχωρούμε κατά τη σύναψη μιας ανθρώπινης σχέσης.
The Basics
48.4% των γυναικών και 48.8% των ανδρών σε παγκόσμια κλίμακα βίωναν επιθετικές συμπεριφορές από τους συντρόφους τους που δεν άφησαν ποτέ σημάδια στο σώμα τους αλλά τους οδήγησαν στην αναζήτηση ψυχολογικής υποστήριξης. 18.7% των γυναικών ήρθαν αντιμέτωπες με απειλή σωματικής βίας από τον/τη σύντροφο τους ενώ μια γυναίκα που κερδίζει το 65% του συνολικού οικιακού εισοδήματος είναι πιθανότερο να βιώσει εμπειρίες ψυχικής κακοποίησης από κάποια που φέρνει λιγότερο από 65%.
4 στους 10 επίσης βίωσαν κάποιου είδους περιοριστικού ελέγχου από τον σύντροφο τους όπως η συστηματική απαγόρευση μετακίνησης, επαφής με φίλους και οικογένεια, ενδυματολογικών επιλογών ή απλώς επιβάλλοντας τι “μπορεί” να κάνει και τι όχι. Σχεδόν 18% των γυναικών σε σχέσεις βιώσαν εμπειρίες κατά τις οποίες ο σύντροφος τους προσπάθησε να τις απομακρύνει από φίλους και οικογένεια.
Η ψυχολογική κακοποίηση περιλαμβάνει τον «εξευτελισμό» ή την υποβάθμιση του συντρόφου τόσο ιδιωτικά όσο και κατά την παρουσία άλλων, επιτηδευμένες πράξεις που θα φέρουν τον σύντροφο σε κατώτερη ή ντροπιαστική θέση, συστηματική παρακολούθηση τόσο φυσική όσο και σε social media, κατακερματισμό της αυτοπεποίθησης του θύματος με σχόλια και υποδείξεις τόσο προφανή όσο και «κάτω από το χαλί». Όπως επίσης και η προσπάθεια του “θύτη” να πείσει το “θύμα” ότι είναι «τρελό» προσπαθώντας να το πείσει πως τάχα άκουσε κάτι λάθος, έχει λανθασμένη αντίληψη για κάποιο θέμα, δεν είδε σωστά κάτι το οποίο αποδεδειγμένα πολλές φορές δεν ισχύει, μόνο και μόνο για να κατακερματίσει τη λογική του καθιστώντας το υποχείριο στην χειραγώγηση του. (Gaslighting)
Η ψυχολογική βία είναι ικανή να διαβρώσει μακροπρόθεσμα την ψυχική υγεία όποιου την υφίσταται καθιστώντας τον/την πολύ πιθανότερο θύμα σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης, ειδικά εάν αυτό έχει προηγουμένως ξανασυμβεί. Η ψυχολογική κακοποίηση μπορεί να επιφέρει τις ίδιες, αν όχι χειρότερες, συνέπειες με εκείνες της σωματικής βίας όπως PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder), κατάθλιψη, στρες, χρόνιους σωματικούς πόνους και χρόνια κόπωση, εξαιρετικά χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοκτονικές τάσεις και όλες τις πιθανές συνέπειες που με τη σειρά του επιφέρει το καθένα από αυτά. Να σημειωθεί πως σήμερα, 7 στις 10 γυναίκες που έχουν υποστεί μόνο ψυχική κακοποίηση εμφανίζουν συμπτώματα PTSD και καταθλιπτικών επεισοδίων.
The Truth
Δε χρειαζόμαστε μια μέρα τον χρόνο για να υπενθυμίζουμε στους διαδικτυακούς μας φίλους πόσο σημαντική είναι η εξάλειψη της κακοποίησης είτε φέρει εμφανή σημάδια είτε δεν τα συλλαμβάνει κανείς με γυμνό μάτι. Χρειαζόμαστε υγιείς σχέσεις, πρότυπα και θάρρος. Αγκαλιάστε τη φίλη σας που απομακρυνθήκατε επειδή εάν δεν το έκανε, ο σύντροφος της θα την καταδίκαζε σε ένα μαρτύριο ηθικού εξευτελισμού και πείτε της πως την συγχωρείτε και χαίρεστε που έμαθε τι είναι σωστό και τι λάθος, ακόμη κι αν έπρεπε να γίνει έτσι. Δείξτε κατανόηση στην κοπέλα που σας αρέσει και της αρέσετε όταν πεισμώνει ή θέλει να εγκαταλείψει, ο φόβος και το κατάλοιπο της ηττοπάθειας μετά από μια κακοποιητική σχέση θέλει πολλή δουλειά και χρόνο για να επουλωθεί.
Όλοι αξίζουν μια εργασιακή σχέση, φιλία ή ερωτική σχέση οποιουδήποτε καθεστώτος με υγιές πρόσημο. Ας μην ξεχνάμε όμως πως δεχόμαστε το είδος της αγάπης που αξίζουμε και όσους ανθρώπους κι αν έχουμε γύρω μας που μας αγαπούν, εάν εμείς οι ίδιοι δεν κατανοήσουμε πόσο ευεργετική μπορεί να αποφανθεί τελικά η αγάπη πάνω μας, δεν θα διώξουμε ποτέτον φόβο.
Όποιος κακοποιεί, ίσως προηγουμένως να κακοποιήθηκε ή απλώς δεν έχει γνωρίσει τίποτε άλλο πέρα από κάποιο συναισθηματικό μοτίβο εκτός από αυτό της βίας σε οποιαδήποτε μορφή της.
Όσο κι αν θέλουμε να εξυγιάνουμε τον θύτη, προς μεγάλη απογοήτευση όλων, ο θύτης πάντα θα υπάρχει και θα ξέρει πολύ καλύτερα από τον καθένα πως να αξιοποιήσει την δύναμη του μιας που είναι το μόνο που του δίνει υπόσταση. Και σε αντίθεση με την φύση των περισσότερων ζώων, δεν θέλει απλώς την επιβίωση. Θα πατήσει στη δική σου αδυναμία για να αισθανθεί πως έχει δύναμη και θα θεωρήσει τον εαυτό του έξυπνο, ικανό και πετυχημένο μόνο όταν σε στρέψει εναντίον του εαυτού σου θέτοντας σε στη μέση ενός δωματίου σαν δικαστής ζητώντας να του αποδείξεις με απολύτως λογικά επιχειρήματα ότι δεν είσαι ελέφαντας.
Όπως θα βάζατε πάγο στο μάτι κάποιου που έφαγε ξύλο, κάντε το ίδιο με κάποιον που ένιωσε το ίδιο συναίσθημα με εκείνον αλλά δεν είδε όμως ποτέ πραγματικό χέρι να σηκώνεται κατά πάνω του. Ή μπορεί και να είδε, κανείς δεν ξέρει.
Make love not war? Make love, don’t abuse.
Οι μάζες πάντα καθοδηγούνται και στην προκειμένη περίπτωση, η πλειοψηφία εντοπίζεται στα βλέμματα των «θυμάτων». Στο όνομα μιας πολιτισμένης κοινωνίας, σταματήσαμε να σηκώνουμε το χέρι βρίσκοντας άλλους, πιο διαστροφικά ευρηματικούς τρόπους για κακοποίηση. Αφού λοιπόν οι μάζες θα κάνουν τη διαφορά, υπενθυμίστε τους πως όλοι αξίζουν την καλύτερη δυνατή μορφή αγάπης που μπορούν να πάρουν τερματίζοντας την επιρροή που έχει ασκηθεί πάνω τους.
Δεν οφείλει κανείς να εξυγιάνει τον άλλον. Μιλώντας ρεαλιστικά όμως, το να δίνεις αγάπη επειδή θέλεις είναι ίσως το καλύτερο που μπορεί να τύχει σε κάποιον που έχει βιώσει κάποιου είδους κακοποίηση κι έχει τολμήσει με άπειρο φόβο να αφήσει τον εαυτό του να εκτεθεί. Αλλά και σε κάθε άνθρωπο.
Ας μην υποτιμούμε άλλο την επίδραση της ψυχολογικής κακοποίησης επειδή δεν φέρει εμφανείς μώλωπες. Ας σκεφτούμε απλώς ότι στο όνομα μιας σοβαροφάνειας, γίναμε πιο εφευρετικοί στο πως να εκφράζουμε την κακία μας ξεσπώντας τα δικά μας τοξικά συμπλέγματα σε άλλους. Κι εκείνοι σε άλλους δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ηθικού κατακερματισμού.
Θέλεις να έρθει η αλλαγή; Μην κοιτάς μόνο μέσα σου. Κοίτα πίσω σου, γύρω και δίπλα σου. Μην περιμένεις μια μέρα τον χρόνο για να διαβάσεις για να ευαισθητοποιηθείς ως προς το τι είναι η κακοποίηση, ψάξε γύρω σου. Και αν το κουβαλάς μέσα σου, κούνα μαντίλι στον φόβο που σε κρατάει από το να διεκδικήσεις αυτό που σου αξίζει. Η αυτολύπηση είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση που θα έδινες στον θύτη.
Και η ζωή είναι πολύ μικρή για φόβους, αυτολύπηση και θύτες.
