Ήταν μια χειμωνιάτικη βραδιά και καθόμασταν σε ένα απ’ τα παγκάκια του Πάρκου Πικιόνι, στη Φιλοθέη. Ακούγαμε απ’ το ηχείο του κινητού κάποιες κλασσικές επιτυχίες της Ελληνικής Ροκ σκηνής και συζητάγαμε. Σύντομα, παρατηρήσαμε, μια παρέα αγοριών να μας πλησιάζει. Μαυροντυμένοι σχεδόν όλοι τους. Φαινόντουσαν γυμνασμένοι και σχετικά άγριοι στις διαθέσεις τους. Το τυπικό μείγμα τεστοστερόνης, ανδρισμού και μιας κρυφής ανασφάλειας από ένα τραύμα καλά θαμμένο. Αρκεστήκαμε να ανταλλάξουμε τις βασικές πληροφορίες για να επικοινωνήσουμε ουσιαστικότερα – όνομα, χρόνια, σπουδές κλπ. – και σιγά σιγά η συζήτηση μας οδηγήθηκε στη μουσική που αιωρούνταν στην ατμόσφαιρα τριγύρω. Οι προτιμήσεις μας δεν εφάπτονταν. Εμείς λάτρες παλαιότερων κομματιών, με ένταση και μελωδίες, εκείνοι σύγχρονοι, με κοφτές ρίμες και πιασάρικα μπιτάκια. Τους εκμυστηρευτήκαμε ότι μας αρέσει να παίζουμε μουσική για καλοπέραση, είδαν άλλωστε και την θήκη μιας κιθάρας που στηριζόταν στις πλάτες του φίλου μου, μας εκμυστηρευτήκαν ότι ένας από κείνους έγραφε τραγούδια, με ψευδώνυμο και τα όλα του. Τα βλέμματα στράφηκαν πάνω του. Ήταν στην ηλικία μας. Κοντό μαλλί γουλί. Κουνιόταν με στιβαρότητα, αφήνοντας μπόλικο χώρο ανάμεσα στα πλευρά και τα χέρια του. Η φωνή του εφηβική, αλλά βαριά. Το φρύδια του σχεδόν πάντα σκυφτά. Άρχισε να μας λέει για την ενασχόληση του αυτή: Πόσο καιρό αφιερώνει, τις συνεργασίες του, την διαδικασία της δημιουργίας, και άλλα. Στο τέλος του ζητήσαμε να μας βάλει κάτι δικό του. Έστησε ένα ηχιάκι ανάμεσα μας και κάναμε ησυχία. Όπως είπα, οι προτιμήσεις μας δεν εφάπτονταν αλλά η δουλειά ήτανε αξιόλογη. Το συναρπαστικό ωστόσο ήταν εκείνος. Από το πρώτο δευτερόλεπτο που μοιράστηκε την μουσική του μαζί μας, όλο το οικοδόμημα του γκρεμίστηκε με μιας. Απογυμνώθηκε. Ξαφνικά, καθόταν με τα μάτια ορθάνοιχτα και μας κοίταζε προσεκτικά, καταγράφοντας κάθε αντίδραση μας. Οι ανδρικοί μύες του χαλάρωσαν. Τα χέρια του άρχισαν να αλληλοχαιδέυονται από αμηχανία. Έγινε ένας τελείως διαφορετικός άνθρωπος. Από σκληρός και άγριος, φαινόταν πλέον ευάλωτος, γλυκός και ανασφαλής. Μπροστά στην έκθεση της δημιουργίας του, λύθηκαν οι άμυνες και σταμάτησαν τα θεατρικά σόου του μάτσο και του βαρύ. Πριν προλάβει καν να ολοκληρωθεί το κομμάτι του μας ρώτησε πώς μας φαίνεται…
Γράφω λοιπόν αυτή την πραγματική ιστορία γιατί πιστεύω πως το μήνυμα της είναι επίκαιρο και μεγάλης σημασίας. Ζούμε σε δύσκολες εποχές. Προτιμάω να μην μπω σε παράθεση γεγονότων, ο καθένας ξέρει τις στιγμές που τον ταλαιπωρούν. Είναι ο εγκλεισμός και η μοναξιά; Η ανεργία και το αίσθημα της αποτυχίας; Είναι η απουσία της ψυχαγωγίας και της διασκέδασης στην καθημερινότητα; Χίλια δυο άλλα; Πάντως αισθάνομαι πως όλοι είμαστε λίγο περισσότερο χαμένοι. Αναζητούμε εμμονικά μια αλλαγή που πιστεύουμε ότι θα μας λυτρώσει από την κακομοιριά, αλλά μένουμε στην αναζήτηση.
Έχουνε γραφθεί τόσα χιλιάδες κείμενα, τόσα μανιφέστο και τόσες προκηρύξεις. Κάθε ένα αναλύει το «όλον» με τη δική του οπτική, το υπάγει στους δικούς του κανόνες και το παροτρύνει να ασπαστεί τη δική του, μοναδική και απόλυτη λύση. Η αλήθεια ωστόσο δεν είναι μια. Η ιστορία δεν είναι μια γραμμική πορεία προς την πρόοδο. Ούτε ο κόσμος είναι χωρισμένος σε ξεκάθαρα λευκά και μαύρα τμήματα. Τα αφηγήματα του «ένδοξου τέλους» (τέλος με την έννοια σκοπού), οι αναγκαστικές διαμάχες του «εμείς και εσείς», η ιδέα ότι είμαστε ένα υποκείμενο, ένα πιόνι για μια «ιστορική πραγμάτωση», μοιάζουν σήμερα παραμύθια παρωχημένα και γραφικά. Λίγα πράγματα μιλάνε στον χαοτικό, τεμαχισμένο σε κοινωνικά, οικονομικά, βιολογικά, χημικά, ψυχολογικά κομμάτια, σύγχρονο άνθρωπο. Γι’ αυτό κι μέσα από τις αναζητήσεις μας για απαντήσεις και λύσεις καταντάμε είτε τυφλά φανατικοί, είτε θανατηφόρα και νιχιλιστικά, απελπισμένοι.
Κι εδώ είναι που έρχεται η τέχνη και κυρίως η δημιουργία. Η δημιουργία μας ωθεί να γνωρίσουμε και να δούμε τον εαυτό μας ως μια μονάδα. Καθένας που ενδιαφέρεται πραγματικά και ασχολείται με πάθος με την τέχνη του, είτε είναι μουσικός – καλή ώρα, χορευτής, ζωγράφος, γλύπτης, συγγραφέας, ή οτιδήποτε άλλο, αναστατώνεται και αγωνιά για την τελειοποίηση της υποκειμενικής του έκφρασης. Στην προσπάθεια να δημιουργήσει κάτι που θα αρέσει πρωτίστως στον εαυτό του και ύστερα σε αυτούς που θα το μοιραστεί, αναγκάζεται να αναθεωρήσει όλα όσα πίστευε δεδομένα για τον εαυτό του. Προσπαθεί διαρκώς να καταρρίψει τα κοινωνικά καλούπια, να τα ξεπεράσει και να καινοτομήσει. Μπροστά στην ανασφάλεια που του προκαλεί η έκθεση της δημιουργίας του, μαθαίνει να σέβεται τις δημιουργίες των άλλων. Συνειδητοποιεί ότι ο καλύτερος τρόπος να εμπνευστεί και να συλλάβει την ιδέα γύρω από τη δημιουργία του, είναι να αισθάνεται ανοιχτά και ελεύθερα και να συναισθάνεται τα αισθήματα των άλλων γύρω του. Η τέχνη που κατεξοχήν είναι σχεδόν αδύνατον να οριστεί, του εξηγεί ότι στην πραγματικότητα κανόνες δεν υπάρχουν, όλα είναι αναθεωρήσιμα, όλα αμφισβητήσιμα, όλα μεταβλητά.
Ποιος ξέρει γιατί ο μουσικός που γνώρισα στου Πικιόνι, θέλει να γράψει μουσική; Είναι ο υλισμός, η φήμη, το σεξ; Σίγουρα όλα αυτά παίζουν τον ρόλο τους σε οτιδήποτε κι αν κάνουμε. Αλλά μέσα από την προσπάθεια του να δημιουργήσει κάτι δικό του θα αναγκάστηκε να τα διερωτηθεί όλα αυτά. Τι τον κινεί; Πώς θα γίνει καλύτερος; Πώς θα πετύχει τους στόχους του; Σε κάθε τέτοιο στάδιο θα ανακαλύπτει και κάτι παραπάνω για τον εσωτερικό του κόσμο. Και όταν έρχεται η ώρα της έκθεσης και θα αποκαλύπτει τη δημιουργία του, το προϊόν του κόπου του στον κόσμο, θα γίνεται άνθρωπος. Γιατί θα αφήνει τους γύρω του να δουν μια κρυφή και απομακρυσμένη πτυχή του εαυτό του που βγήκε από τα μέσα του. Όσοι γνωρίσουν αυτήν την ευάλωτη φυσιογνωμία, θα νιώσουν μια σύνδεση μαζί της. Και θα μάθουν να ακούνε αν θέλουν να ακουστούν. Να σέβονται αν θέλουν να τους σεβαστούν.
Αυτή είναι η δύναμη της τέχνης. Η δημιουργία αλλάζει τον άνθρωπο και τον κάνει πιο άνθρωπο. Μιλάει στον καθένα μας προσωπικά και κατ’ αυτό τον τρόπο μας ενώνει. Όποιος την βάζει στη ζωή του για αγνούς σκοπούς, ας είναι έτοιμος να αποδομηθούν μέσα του όλες οι στερεές κολώνες του μοντερνισμού. Μονάχα έτσι ωστόσο θα είναι κι εκείνος ύστερα έτοιμος να αποδομήσει όλα αυτά που τριγύρω του τον πληγώνουν και τον φυλακίζουν.
Οφείλουμε λοιπόν να υπερασπιστούμε την τέχνη και την δημιουργία την δική μας, των άλλων και των αντιπάλων. Αφιερώνω το κλείσιμο στους καταπιεσμένους καταπιεστές που από την αποτυχία τους να δημιουργήσουν, κλέβουν και «μπαζώνουν» τις δημιουργίες των άλλων. Ο πολιτισμός δεν ανήκει σε αυτούς που δεν τόλμησαν να δημιουργήσουν και φοβήθηκαν να εκτεθούν. Εμπρός λοιπόν, ας μην διστάσουμε να τα βάλουμε πρώτα και κύρια με τον εαυτό μας, για να μην καταντήσουμε κι εμείς σαν αυτά τα λυπητερά και λυπημένα όντα.
