Η συγχώρεση αποτελεί ένα δύσκολο και περίπλοκο θέμα, ειδικά από τη στιγμή που συνδέεται με έντονα συναισθήματα και ευαίσθητες πλευρές του ψυχισμού μας. Πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η συγχώρεση είναι κάτι που οφείλουμε να κάνουμε όταν κάποιος μας πληγώσει. Όμως, στην πραγματικότητα είναι μια υπόθεση πολύ πιο προσωπική.
Συγχώρεση δεν σημαίνει ξεχνώ
Συγχώρεση δεν σημαίνει να ξεχνάς ή να συγχωρείς τη ζημιά που σου προκάλεσε ή να τα βάζεις με το άτομο που προκάλεσε το πόνο. Η συγχώρεση φέρνει ένα είδος ειρήνης που μας βοηθά να συνεχίσουμε τη ζωή. Είναι η ανάγκη που υπάρχει προκειμένου να απαλλαγούμε από ένα φορτίο που μας βαραίνει και να κερδίσουμε ξανά την εσωτερική μας ηρεμία.
Γι’ αυτό και η διαδικασία της συγχώρεσης χρειάζεται χρόνο και μεγάλη προσπάθεια. Η συγχώρεση είναι πάντα δύσκολη όταν αντιμετωπίζουμε βαθιές αδικίες από τους άλλους. Έχω γνωρίσει ανθρώπους που αρνούνται να χρησιμοποιήσουν τη λέξη συγχώρεση γιατί τους θυμώνει. Δεν πειράζει – όλοι έχουμε τα δικά μας χρονοδιαγράμματα για το πότε θα νιώσουμε έτοιμοι να συγχωρήσουμε τους άλλους.
Το παράξενο της υπόθεσης, είναι ότι για τους ανθρώπους που έφυγαν απ’ τη ζωή μας και πλέον αποτελούν μια φευγαλέα θολή ανάμνηση, μόνο ευγνωμοσύνη αισθανόμαστε. Έχουμε την ανάγκη να συγχωρούμε κι ας μη χρειαζόμαστε καμία συγγνώμη από κανένα.
Η συγχώρεση μέσα στη ψυχολογία
Οι ψυχολόγοι ορίζουν τη συγχώρεση ως μια συνειδητή, σκόπιμη απόφαση να απελευθερώσουμε συναισθήματα δυσαρέσκειας ή εκδίκησης απέναντι σε ένα άτομο ή ομάδα που μας έχει βλάψει, ανεξάρτητα από το αν πραγματικά αξίζουν τη συγχώρεσή μας (Woodyatt, Wenzel & Griffin, 2017).
Η συγχώρεση αφορά την καλοσύνη, την επιείκεια σε όσους μας έχουν βλάψει, ακόμα κι αν δεν το “αξίζουν”. Δεν πρόκειται για εξεύρεση δικαιολογιών για τη συμπεριφορά του άλλου ατόμου ή για προσποίηση ότι δεν συνέβη. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, δεν υπάρχει μια γρήγορη φόρμουλα που μπορούμε να ακολουθήσουμε για το δρόμο προς τη συγχώρεση. Τα βήματα προς εκείνη μπορεί να είναι δύσκολα, αλλά αξίζει τον κόπο. Μελέτες έχουν δείξει ότι η συγχώρεση των άλλων παράγει ισχυρά ψυχολογικά οφέλη για εκείνον που συγχωρεί (Fernández-Capo, et al., 2017; Worthington, Griffin & Provencher, 2018).
Μπορεί να μας βοηθήσει να αυξήσουμε την αυτοεκτίμησή μας και να μας δώσει μια αίσθηση εσωτερικής δύναμης και ασφάλειας. Επιπλέον, η συγχώρεση μπορεί να μας θεραπεύσει και να μας επιτρέψει να προχωρήσουμε στη ζωή με νόημα και σκοπό.
Ποιος δεν έχει πληγωθεί από τις πράξεις ή τα λόγια ενός άλλου;
Η συγχώρεση σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Ακόμη και για εσένα που διαβάζεις αυτή τη στιγμή το κείμενο, στη λέξη της συγχώρεσης, αντιλαμβάνεσαι κάτι διαφορετικό. Ωστόσο, αν θέλουμε να ορίσουμε κάποιο κοινό σημείο, θα λέγαμε ότι περιλαμβάνει μια απόφαση να εγκαταλείψουμε την αγανάκτηση και τις σκέψεις εκδίκησης.
Η πράξη που σας πλήγωσε ή σας προσέβαλε μπορεί να είναι πάντα μαζί σας, αλλά η συγχώρεση μπορεί να σας βοηθήσει να απαλλαγείτε από τον έλεγχο του ατόμου που σας έβλαψε. Η συγχώρεση μπορεί ακόμη και να οδηγήσει σε συναισθήματα κατανόησης κι ενσυναίσθησης για εκείνον που σας πλήγωσε.
Σκεφτείτε τη συγχώρεση περισσότερο για το πώς μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας – φέρνοντας σας ειρήνη, ευτυχία και συναισθηματική θεραπεία. Η συγχώρεση μπορεί να αφαιρέσει τη δύναμη που το άλλο άτομο συνεχίζει να ασκεί στη ζωή σας. Ο ερευνητής και γιατρός του Χάρβαρντ Τζορτζ Βάιλαντ περιγράφει τη συγχώρεση ως ένα από τα οκτώ θετικά συναισθήματα που μας κρατούν συνδεδεμένους με τον βαθύτερο εαυτό μας και με τους άλλους (Wood & Johnson, 2016). Θεωρεί ότι αυτά τα θετικά συναισθήματα είναι βασικά συστατικά που μας δένουν στην ανθρωπιά μας και περιλαμβάνουν αγάπη, ελπίδα, χαρά, συμπόνια, πίστη, δέος και ευγνωμοσύνη (Summers & Jeste, 2018).
Είναι μια διαδικασία που μπορεί να μας ωριμάσει, να μας απελευθερώσει, να μας κάνει να επαναπροσδιορίσουμε θέσεις κι απόψεις, μεταμορφώνοντάς μας σε πιο δυνατά, υπεύθυνα και δημιουργικά άτομα.
«Αυτός που δεν προτίθεται να συγχωρέσει τους άλλους καταστρέφει τη γέφυρα που κάποια στιγμή ο ίδιος θα χρειασθεί να διαβεί». ~ Francis Bacon
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Fernández-Capo, M., Fernández, S. R., Sanfeliu, M. G., Benito, J. G., & Worthington Jr, E. L. (2017). Measuring forgiveness. European Psychologist. Doi: https://doi.org/10.1027/1016-9040/a000303
Summers, R. F., & Jeste, D. V. (Eds.). (2018). Positive Psychiatry: A Casebook. American Psychiatric Pub. E-book, Ανακτήθηκε 19Αυγούστου 2021
Wood, A. M., & Johnson, J. (Eds.). (2016). The Wiley handbook of positive clinical psychology. John Wiley & Sons. E-book, Ανακτήθηκε 18 Αυγούστου 2021
Woodyatt, L., Wenzel, M., & Griffin, B. J. (Eds.). (2017). Handbook of the psychology of self-forgiveness (pp. 2-28). Springer International Publishing. E-book, Ανακτήθηκε 15 Αυγούστου 2021
Worthington Jr, E. L., Griffin, B. J., & Provencher, C. (2018). Forgiveness. Routledge/Taylor & Francis Group. E-book, Ανακτήθηκε 18 Αυγούστου 2021
