
Ο ψυχισμός είναι ο τρόπος που δουλεύει το μυαλό μας – πώς σκεφτόμαστε, πώς νιώθουμε και πώς αντιδρούμε σε διάφορες καταστάσεις. Είναι αυτό που μας κάνει να είμαστε αυτοί που είμαστε, με όλα τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές μας. Ο ψυχισμός μας διαμορφώνεται από ποικίλους παράγοντες και εμπειρίες, που ξεκινούν από την παιδική μας ηλικία και συνεχίζουν να επηρεάζουν τη ζωή μας.
Ο ψυχισμός μπορεί να πηγάζει από:
1. Γενετικούς Παράγοντες: Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας. Τα γονίδια που κληρονομούμε από τους γονείς μας μπορούν να επηρεάσουν τις ψυχολογικές μας τάσεις και προδιαθέσεις.
2. Περιβάλλον: Το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουμε έχει τεράστια επίδραση στον ψυχισμό μας. Η οικογένεια, οι φίλοι, το σχολείο και η κοινωνία γενικότερα συμβάλλουν στη διαμόρφωση των αξιών, των πεποιθήσεων και των συμπεριφορών μας.
3. Εμπειρίες Ζωής: Οι προσωπικές μας εμπειρίες, είτε θετικές είτε αρνητικές, διαμορφώνουν τον ψυχισμό μας. Τραυματικές εμπειρίες, όπως η απώλεια αγαπημένων προσώπων ή η κακοποίηση, μπορούν να αφήσουν βαθιά σημάδια στην ψυχή μας.
4. Εκπαίδευση και Μάθηση: Η γνώση και η εκπαίδευση μας βοηθούν να κατανοούμε τον κόσμο γύρω μας και να διαμορφώνουμε τις αντιλήψεις μας. Η συνεχής μάθηση και η αυτοβελτίωση μπορούν να επηρεάσουν θετικά τον ψυχισμό μας.
5. Βιολογικές Διαδικασίες: Οι φυσιολογικές λειτουργίες του σώματός μας, όπως οι ορμόνες και οι νευροδιαβιβαστές, παίζουν επίσης ρόλο στον ψυχισμό μας. Για παράδειγμα, η ισορροπία των χημικών ουσιών στον εγκέφαλο μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή μας και την ψυχική μας υγεία.
Στον κινηματογράφο, το πώς παρουσιάζεται ο ψυχισμός των χαρακτήρων είναι πολύ σημαντικό. Οι σκηνοθέτες και οι σεναριογράφοι προσπαθούν να μας δείξουν τι συμβαίνει στο μυαλό των ηρώων, να μας κάνουν να καταλάβουμε τις εσωτερικές τους συγκρούσεις και τα κίνητρά τους. Αυτό βοηθά το κοινό να συνδεθεί με τους χαρακτήρες και να νιώσει πιο κοντά τους.
Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε πώς αποτυπώνεται ο ψυχισμός στον κινηματογράφο, εξετάζοντας παραδείγματα από διάφορους γνωστούς χαρακτήρες. Θα μιλήσουμε για τον Νόρμαν Μπέιτς από το “Ψυχώ“, τον Άλεξ από το “Κουρδιστό Πορτοκάλι“, τη Νόρμαν Ντέσμοντ από το “Sunset Boulevard” και τη Μπέιμπι Τζέιν από το “What Ever Happened to Baby Jane?“. Μέσα από αυτούς τους χαρακτήρες, θα δούμε πώς ο κινηματογράφος μπορεί να μας δείξει τον πολύπλοκο κόσμο του ανθρώπινου μυαλού.
Ο ψυχισμός του Νόρμαν Μπέιτς
Ο Νόρμαν Μπέιτς είναι ένας από τους πιο γνωστούς κινηματογραφικούς χαρακτήρες, κυρίως λόγω των ψυχολογικών προβλημάτων του. Η ταινία “Ψυχώ” (1960) του Άλφρεντ Χίτσκοκ μας δείχνει πώς λειτουργεί το μυαλό του Νόρμαν και πώς οι εμμονές του με τη μητέρα του επηρεάζουν τη ζωή του. Ο Νόρμαν πάσχει από διχασμένη προσωπικότητα, έχοντας δύο πλευρές στον χαρακτήρα του: τη δική του και τη μητέρα του. Αυτές οι δύο προσωπικότητες εναλλάσσονται και ελέγχουν τη συμπεριφορά του. Όταν γίνεται “η μητέρα“, αλλάζει εντελώς και συμπεριφέρεται διαφορετικά. Η εμμονή του με τη μητέρα του είναι κεντρική στον χαρακτήρα του. Η μητέρα του τον έλεγχε και τον καταπίεζε. Μετά τον θάνατό της, δεν μπορεί να αποδεχτεί την απώλειά της και φτιάχνει μια δεύτερη προσωπικότητα που είναι η μητέρα του. Κρατά το σώμα της στο σπίτι και ντύνεται με τα ρούχα της.
Ο Νόρμαν έχει, επίσης, καταπιεσμένη σεξουαλικότητα. Η μητέρα του τον είχε μεγαλώσει με αυστηρούς κανόνες, κάνοντάς τον να νιώθει ενοχές για οποιοδήποτε σεξουαλικό συναίσθημα. Αυτή η καταπίεση τον οδήγησε σε ψυχολογικά προβλήματα και βίαιες πράξεις. Επιπλέον, ο Νόρμαν ακούει τη φωνή της μητέρας του στο κεφάλι του και πιστεύει ότι είναι ακόμα ζωντανή. Αυτές οι ψευδαισθήσεις και η παράνοια τον κάνουν να συμπεριφέρεται με τρόπους που δεν είναι φυσιολογικοί. Η καταναγκαστική συμπεριφορά του Νόρμαν περιλαμβάνει πράγματα που τον βοηθούν να διατηρήσει την ψευδαίσθηση ότι η μητέρα του είναι ακόμα ζωντανή. Καθαρίζει το σπίτι, όπως θα το έκανε η μητέρα του, και φροντίζει να μην αλλάζει τίποτα. Ο Νόρμαν βλέπει τον εαυτό του σαν προέκταση της μητέρας του. Όταν νιώθει έλξη για μια γυναίκα, η “μητέρα” του μέσα του αντιδρά με ζήλια και θυμό. Αυτό τον οδηγεί σε βίαιες πράξεις για να προστατεύσει την ψευδαίσθηση της μητέρας του. Ντύνεται με τα ρούχα της μητέρας του και μιμείται τη φωνή της, κάτι που τον βοηθά να νιώθει ότι η μητέρα του είναι ακόμα ζωντανή και τον προστατεύει από τη μοναξιά και την απόρριψη.
Είναι ένας χαρακτήρας που μας δείχνει πόσο περίπλοκο και σκοτεινό μπορεί να είναι το ανθρώπινο μυαλό. Η σχέση του με τη μητέρα του και τα ψυχολογικά του προβλήματα είναι κεντρικά στοιχεία της ταινίας “Ψυχώ“. Μέσα από τον Νόρμαν, βλέπουμε πώς οι τραυματικές εμπειρίες και οι καταπιεσμένες επιθυμίες μπορούν να οδηγήσουν σε ακραίες συμπεριφορές.

Ο ψυχισμός του Άλεξ
Ο Αλέξ από το “Κουρδιστό Πορτοκάλι” (1971) του Άντονι Μπέρτζες, που έγινε και ταινία από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ, θεωρείται ένας από τους πιο βίαιους χαρακτήρες στον κινηματογράφο. Είναι ένας νεαρός που ζει σε έναν μελλοντικό, δυστοπικό κόσμο και ηγείται μιας συμμορίας που διαπράττει φρικτά εγκλήματα. Ο Αλέξ απολαμβάνει τη βία. Δεν τη χρησιμοποιεί απλώς για να πετύχει τους σκοπούς του, αλλά την απολαμβάνει σαν να είναι παιχνίδι. Η βία τον γεμίζει με χαρά και τον κάνει να νιώθει ζωντανός και δυνατός. Παρά τη βαρβαρότητά του, ο Αλέξ έχει μια βαθιά αγάπη για τη μουσική, ειδικά για τον Μπετόβεν. Αυτή η αντίθεση δείχνει ότι έχει και πιο ευαίσθητες πλευρές. Η μουσική είναι το μόνο πράγμα που τον αγγίζει πραγματικά. Η κυβέρνηση αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τον Αλέξ για μια νέα θεραπεία, τη Θεραπεία Λουντόβικο, που στοχεύει να τον κάνει να απεχθάνεται τη βία.
Μετά τη θεραπεία, ο Αλέξ δεν μπορεί να διαπράξει βία χωρίς να νιώθει έντονη ναυτία και πόνο. Αυτό τον κάνει ανίκανο να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να επιλέξει τις πράξεις του. Η ελεύθερη βούλησή του έχει κατασταλεί. Ο Αλέξ αρχίζει να αναρωτιέται αν η θεραπεία τον έχει πραγματικά “θεραπεύσει” ή αν τον έχει απλά μετατρέψει σε έναν άνθρωπο χωρίς επιλογές, σαν ένα “κουρδιστό πορτοκάλι”. Αυτή η σύγκρουση τον κάνει να σκέφτεται βαθύτερα για τον εαυτό του. Ο Αλέξ από το “Κουρδιστό Πορτοκάλι” μας δείχνει πώς η βία και η εξουσία μπορούν να επηρεάσουν την ανθρώπινη ψυχή. Η ιστορία του προκαλεί ερωτήματα για τη φύση της ελεύθερης βούλησης και την ηθική της καταστολής της. Ο χαρακτήρας του Αλέξ είναι πολύπλοκος και αντιφατικός. Από τη μια πλευρά, είναι βίαιος και αδίστακτος, από την άλλη, έχει μια ευαισθησία και καλλιτεχνική πλευρά που εκφράζεται μέσα από τη μουσική.
Η αντίθετη φύση του Αλέξ τον καθιστά έναν από τους πιο ενδιαφέροντες και αμφιλεγόμενους χαρακτήρες στον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία. Μετά τη θεραπεία, ο Αλέξ δεν είναι πια ο ίδιος. Χάνει την ικανότητά του να επιλέγει και να εκφράζει τη βούλησή του. Αυτό τον κάνει να νιώθει σαν ένας μηχανικός άνθρωπος, ένα “κουρδιστό πορτοκάλι”. Η εσωτερική του σύγκρουση και η απώλεια της ελευθερίας του θέτουν βαθιά ηθικά ερωτήματα για την κοινωνία και την ανθρώπινη φύση.

O ψυχισμός της Νόρμα Ντέσμοντ
Η Νόρμα Ντέσμοντ, από την ταινία “Sunset Boulevard” (1950), είναι ένας χαρακτήρας με έντονα ψυχολογικά στοιχεία. Η ψυχή της είναι γεμάτη από την αποτυχημένη προσπάθειά της να παραμείνει στο φως της δημοσιότητας και να αποδεχτεί την πτώση της καριέρας της με την έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου. Η απομόνωση της στο τεράστιο, παραμελημένο αρχοντικό της, την έχει αποκόψει από την πραγματικότητα. Ζει σε έναν κόσμο φαντασιώσεων, όπου εξακολουθεί να πιστεύει ότι είναι μια μεγάλη σταρ, αναμένοντας την επιστροφή της στη μεγάλη οθόνη. Η Νόρμα δείχνει σαφή σημάδια ναρκισσιστικής διαταραχής. Η ανάγκη της για επιβεβαίωση και θαυμασμό είναι τόσο μεγάλη, που δεν μπορεί να αποδεχτεί την ιδέα ότι η καριέρα της έχει τελειώσει. Αυτό την οδηγεί σε μια σειρά από καταστροφικές συμπεριφορές, όπως η προσπάθειά της να επαναφέρει την καριέρα της μέσω ενός αμετανόητου σεναρίου και η χειραγώγηση του Τζο Γκίλις, του νεαρού σεναριογράφου, ο οποίος καταλήγει παγιδευμένος στον κόσμο της.
Η σχέση της με τον Μαξ, τον πιστό της μπάτλερ και πρώην σύζυγο, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την κατανόηση της ψυχής της. Ο Μαξ συνεχίζει να την υπηρετεί και να την υποστηρίζει, ενισχύοντας τις αυταπάτες της. Η αφοσίωση του Μαξ δείχνει την ανάγκη της Νόρμα για συνεχή υποστήριξη και αναγνώριση, καθώς και την αδυναμία της να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα μόνη της. Η Νόρμα καταρρέει ψυχολογικά, όταν συνειδητοποιεί ότι δεν θα επιστρέψει ποτέ στη δόξα που είχε κάποτε. Η απόρριψη από τον Τζο Γκίλις την οδηγεί σε μια τελική πράξη απόγνωσης, που καταλήγει στη δολοφονία του. Στο τέλος της ταινίας, η Νόρμα βυθίζεται πλήρως στις αυταπάτες της, πιστεύοντας ότι είναι έτοιμη για το μεγάλο της “comeback“, ενώ στην πραγματικότητα οδηγείται στη φυλακή.
Ο ψυχισμός της Νόρμα Ντέσμοντ, είναι ένα περίπλοκο μείγμα ναρκισσισμού, απομόνωσης, νοσταλγίας και ψυχικής αστάθειας. Η προσωπικότητά της αντικατοπτρίζει τις καταστροφικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η απώλεια της δόξας και η αδυναμία να αποδεχτεί την πραγματικότητα. Η Νόρμα παραμένει ένας διαχρονικός χαρακτήρας που συνεχίζει να σαγηνεύει και να προκαλεί σκέψεις για την ανθρώπινη φύση και την ψυχολογία της διασημότητας.

Ο ψυχισμός της Μπέιμπι Τζέιν
Η Μπέιμπι Τζέιν Χάντσον, από την ταινία “What Ever Happened to Baby Jane?” (1962), είναι ένας χαρακτήρας γεμάτος ψυχολογικές αντιφάσεις και σκοτεινές πτυχές. Υποδυόμενη από την Μπέτι Ντέιβις, η Μπέιμπι Τζέιν είναι μια πρώην παιδική σταρ που ζει με την παράλυτη αδελφή της, Μπλανς, την οποία υποδύεται η Τζόαν Κρόφορντ. Η σχέση τους είναι γεμάτη ένταση, ζήλια και καταπιεσμένα συναισθήματα. Η Μπέιμπι Τζέιν ξεκίνησε την καριέρα της ως παιδί-θαύμα, απολαμβάνοντας την αγάπη και τον θαυμασμό του κοινού. Ωστόσο, καθώς μεγάλωνε, η λάμψη της άρχισε να σβήνει και η αδελφή της, Μπλανς, ανέλαβε τον ρόλο της επιτυχημένης ηθοποιού. Αυτή η αλλαγή στις ισορροπίες δημιούργησε βαθιά αισθήματα ζήλιας και πικρίας στην Τζέιν, που ποτέ δεν μπόρεσε να αποδεχτεί την πτώση της καριέρας της.
Η ψυχολογία της Μπέιμπι Τζέιν χαρακτηρίζεται από ναρκισσισμό και παρανοϊκές τάσεις. Η αδυναμία της να αποδεχτεί την πραγματικότητα την οδηγεί σε συμπεριφορές που θυμίζουν ψυχική αστάθεια. Η Τζέιν ζει σε έναν φανταστικό κόσμο, όπου συνεχίζει να πιστεύει ότι είναι η αγαπημένη παιδική σταρ που ήταν κάποτε. Αυτή η αυταπάτη την οδηγεί σε καταστροφικές πράξεις, όπως η κακοποίηση της αδελφής της και η προσπάθεια να αναβιώσει την καριέρα της μέσα από φανταστικά σχέδια. Η σχέση της με την Μπλανς είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Η Τζέιν φροντίζει την παράλυτη αδελφή της, αλλά ταυτόχρονα την κακομεταχειρίζεται και την καταπιέζει. Η ζήλια της για την επιτυχία της Μπλανς και η αίσθηση του αδικημένου την οδηγούν σε σαδιστικές συμπεριφορές. Η Μπέιμπι Τζέιν απολαμβάνει να έχει εξουσία πάνω στην αδελφή της, χρησιμοποιώντας την αδυναμία της Μπλανς ως μέσο εκδίκησης για τα χαμένα χρόνια της δόξας της.
Η Τζέιν φαίνεται να παλεύει με βαθιά συναισθηματικά τραύματα και αίσθημα ανασφάλειας. Η ανάγκη της για αναγνώριση και θαυμασμό την καθιστά ανίκανη να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα της αποτυχίας της. Η ψυχολογική της κατάρρευση είναι εμφανής σε πολλές σκηνές της ταινίας, όπου η συμπεριφορά της κυμαίνεται από παιδικά καπρίτσια μέχρι βίαια ξεσπάσματα. Στο τέλος της ταινίας, η Μπέιμπι Τζέιν αποκαλύπτεται ότι μπορεί να έχει υποστεί και αυτή ψυχική κακοποίηση από τη Μπλανς, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο κακοποίησης και εκδίκησης. Η τελική σκηνή, όπου η Τζέιν χορεύει στην παραλία, πιστεύοντας ότι το κοινό της την αποθεώνει, αντικατοπτρίζει την πλήρη αποσύνδεσή της από την πραγματικότητα και τον τραγικό ψυχισμό της.
Η Μπέιμπι Τζέιν Χάντσον είναι ένας χαρακτήρας που ενσαρκώνει τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ψυχής, γεμάτη ζήλια, πικρία, και ψυχική αστάθεια. Η ιστορία της είναι μια τραγική απεικόνιση των επιπτώσεων της αποτυχίας, της απώλειας της δόξας και της αδυναμίας να αποδεχτεί κανείς την πραγματικότητα.

Τελικες σκέψεις
Μέσα από αυτές τις κλασικές ταινίες, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις περίπλοκες πτυχές της ανθρώπινης ψυχής και πώς οι εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις μπορούν να διαμορφώσουν τη συμπεριφορά μας. Ο ψυχισμός στον κινηματογράφο μέσα από την ανάλυση αυτών των χαρακτήρων μάς προσφέρει μια πιο βαθιά κατανόηση των ανθρώπινων συναισθημάτων και συγκρούσεων, και μάς βοηθά να εκτιμήσουμε τον τρόπο με τον οποίο το σινεμά απεικονίζει τον πολύπλοκο κόσμο του ανθρώπινου μυαλού.