This Is Spinal Tap (1984)
Η χρονιά 1984 αποδείχθηκε γόνιμη για το σινεμά και με μεγάλη ποικιλία στους καρπούς της. Μετά τη μνεία μας στο Blood Simple την προηγούμενη εβδομάδα, θα παραμείνουμε στο ίδιο έτος για να δούμε τι άλλο καλό ζωντάνεψε πάνω στο πανί, που να αξίζει να το γευτούμε, αν δεν το ‘χουμε κάνει ως τώρα…
Κυρίες, δεσποινίδες και κύριοι, μουσικόφιλοι, ντοκυμαντερόφιλοι, φίλοι της παρωδίας, του λεπτού χιούμορ, του χοντρού χιούμορ, του χιούμορ κάθε πάχους τέλος πάντων, λάτρεις του αυτοσαρκασμού και του διασυρμού, ό,τι ώρα κι αν τυγχάνει να διαβάζετε τούτες τις γραμμές, προτεινόμενο συνοδευτικό απεριτίφ για την ανάγνωση είναι κρύα μπύρα και για υπόκρουση βρωμιάρα ηλεκτρική κιθάρα της κολάσεως. Κυρίες, δεσποινίδες και κύριοι, This Is Spinal Tap!
Το επικό δημιούργημα, του οποίου το εγκώμιο ακολουθεί παρακάτω, αποτελεί μια από τις πιο καλόγουστες «φάρσες» του παγκόσμιου σινεμά. Συνάμα είναι και ένας αλλόκοτος, πρωτάσκουστος και εντελώς ξεκαρδιστικός ύμνος στην «ελαφρότητα» που κυκλοφορούσε (και κυκλοφορεί) αμέριμνη στο Rock’n’Roll περιβάλλον των ‘80 ’s (και δώθε).
Στον πυρήνα του ενδιαφέροντός μας βρίσκονται οι Spinal Tap, μια heavy metal μπάντα, δυνατή σαν λάβα και καυτή σαν ατσάλι, ηχηρή σαν γροθιά και δεμένη σαν κεραυνός – ή κάπως έτσι…εν πάση περιπτώσει, δεν έχει και πολλή σημασία. Το συγκρότημα και τα μέλη του, σκιαγραφούνται μέσα από ένα ντοκυμαντέρ-οδοιπορικό στο βίο και την πολιτεία τους, στην προσωπική ζωή και τη μουσική τους. Το σχήμα έχει γνωρίσει μεγάλες δόξες με hit όπως το “Sex Farm” και το “Big Bottom” και βρίσκεται στο μεταίχμιο της καριέρας του, μετά από μια μικρή ύφεση και εν όψει της κυκλοφορίας του νέου του δίσκου. Το τοπίο σκοτεινιάζει όταν εισβάλλει το σύννεφο της χειριστικής συντρόφου ενός εκ των μελών, η οποία έχει άποψη για όλα και ξαφνικά οι μέχρι πρότινος καθάριες και ομαλές σχέσεις του γκρουπ κρέμονται από μια τεντωμένη χορδή. Στο τιμόνι της ενδελεχούς έρευνας και της επί τόπου καταγραφής, βρίσκεται ο σκηνοθέτης διαφημιστικών σπότ και ντοκυμαντέρ, Marty Dibergi.
Κι αν όλα αυτά σας φαίνονται ωραία και καλά, το ακόμη καλύτερο είναι πως αυτό το documentary, ή για την ακρίβεια το rockumentary, είναι τελικά mocumentary… Δηλαδή, δεν υπάρχει οδοιπορικό, δεν υπάρχει Marty Dibergy, δεν υπάρχουν Spinal Tap! Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ταινία μυθοπλασίας, μια παρωδία, γυρισμένη ωσάν μουσικό ντοκιμαντέρ. Πολλοί αρχικά πιστεύουν πως είναι κανονικό ντοκιμαντέρ, αλλά από ένα σημείο και μετά τα λεγόμενα και τα τεκταινόμενα είναι τόσο κραυγαλέα και κωμικά, που ακόμη και ο ανυποψίαστος μέσος θεατής μπαίνει εν τέλει στο κλίμα, ή αν μη τι άλλο μπαίνουν ιδέες για το πώς μπορεί να βρέθηκε τόση ανοησία συγκεντρωμένη σε μια τόσο μικρή ομάδα ανθρώπων. Εκτός κι αν είσαι ο Ozzy Osbourne που, όπως είχε δηλώσει μετά τη λήξη της προβολής, δεν γελούσε και δεν κατάλαβε ότι αυτά που έβλεπε και άκουγε δεν ήταν πραγματικά. (…) Από την άλλη ο Edge, κιθαρίστας των U2, έχει δηλώσει πως απλά έκλαιγε από τα γέλια, γιατί όλα ήταν απίστευτα κοντά στην πραγματικότητα. Tο ίδιο ακριβώς συνέβη και με τον τεράστιο Tom Waits. Μια καλή ιδέα είναι να δείτε το φιλμ με κάποιον ανυποψίαστο φίλο, και να τσεκάρετε σε πόση ώρα θα αντιδράσει. Αν είναι μουσικός, δώστε του λίγο χρόνο παραπάνω, μπορεί αρχικά να έχει μια σχετική ανοσία, θα έχουν δει πολλά τα μάτια του…
Ο σκηνοθέτης που εμφανίζεται στην αρχή και μας συστήνεται ως Dibergy, δεν είναι άλλος από τον μετέπειτα καταξιωμένο Rob Reiner στην πρώτη του, ανεκδιήγητη και πολύ επιτυχημένη σκηνοθετική απόπειρα, λίγο πριν γίνει διάσημος με το κλασσικά συγκινητικό Στάσου Πλάι Μου (Stand By Me, 1986) και στη συνέχεια με πολλές άλλες πασίγνωστες ταινίες, ελαφρές και μη, από εκείνες που κάνουν το Hollywood μοιραία και αναπόφευκτα συμπαθές. Στο This Is Spinal Tap, ο Rob Reiner όχι μόνο σκηνοθετεί, αλλά παίζει κιόλας, ενώ είναι και συνυπεύθυνος μαζί με τους συμπρωταγωνιστές Christopher Guest, Michael McKean και Harry Shearer, για το σενάριο και τα μουσικά κομμάτια της ταινίας. Οι ηθοποιοί είναι στην πραγματικότητα δεξιοτέχνες μουσικοί και οι ήχοι και τα τραγούδια που ακούμε είναι όντως γραμμένα και παιγμένα από τους ίδιους. Για πολλά χρόνια μάλιστα μετά την κυκλοφορία της ταινίας, έκαναν επιτυχημένες συναυλίες με το μουσικό αυτό υλικό.
Το “σενάριο” είναι στην ουσία ένας γενικός κορμός φτιαγμένος στο πόδι, και στη συνέχεια εμπλουτισμένος με πολλά
κιλά αυτοσχεδιασμού και σοβαροφανούς σαχλαμάρας. Η χημεία μεταξύ των εμπλεκομένων είναι πέρα κι από εμφανής και αξίζει να αναφέρουμε πως ο Tony Hendra, o ηθοποιός που υποδύεται τον ατζέντη της μπάντας, είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει λίγο πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Έπειτα όμως, κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της ταινίας πέρασε τόσο καλά και γέλασε τόσο πολύ, όπως και με το τελικό αποτέλεσμα, ώστε βοηθήθηκε καταλυτικά στο να ξεπεράσει τη βαριά κατάθλιψη και έκτοτε να ανακάμψει. Περί κωμικότητος, νομίζω πως μόλις καλύφθηκε επαρκώς το θέμα. Δεν έχετε παρά να το διαπιστώσετε και μόνοι σας.
Πάρα πολλές είναι οι αναφορές στην τότε ροκ σκηνή η οποία με τη σειρά της εμφανίζει μετέπειτα έντονες και σαφείς επιρροές από αυτό το φιλμ. Αν και δεν είναι το πρώτο mocumentary που υπήρξε ποτέ στην ιστορία, είναι κατά κοινή ομολογία αυτό που εδραίωσε το κινηματογραφικό αυτό είδος. Είναι μάλιστα τόσο ξεχωριστή ταινία, που είναι η μοναδική η οποία δεν έχει βαθμολογηθεί στην κλίμακα του 10 στο IMDB, αλλά στην κλίμακα του 11… Υπάρχει “σοβαρός” λόγος γι’ αυτό.
This Is Spinal Tap, όπως λέμε: This Is Rock’n’ Roll (Mocking Itself). Tο φιλμ είναι μια από τις πιο αγαπημένες και αξιοσέβαστες «βλασφημίες» του σινεμά. Συμπυκνώνει μέσα σε μιάμιση ώρα ένα μικρό μεγάλο σύμπαν, ένα ιδιαίτερο αλλά και τόσο οικείο σε όλους μας σύμπαν, με τον ιδανικότερο τρόπο: το Rock’n’Roll σατιρίζεται. Και σατιρίζεται εκ των έσω, γιατί κανείς μα κανείς άλλος δε θα μπορούσε να κάνει τέτοιο καλύτερα από το ίδιο το Rock’n’Roll…
