Τι ονομάζουμε συναισθηματική ανωριμότητα; Μπορεί να ειπωθεί ότι βρίσκεται στον αντίποδα της συναισθηματικής νοημοσύνης. Η συναισθηματική νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα να κατανοεί κανείς τόσο τα συναισθήματά του, όσο και των άλλων, καθώς και στην ικανότητα να τα διαχειρίζεται έχοντας τον έλεγχο του εαυτού του. Έρευνες δείχνουν ότι σε πολλές περιπτώσεις οι αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις των παιδιών οφείλονται σε αυτό που ονομάζεται ελλιπής συναισθηματική νοημοσύνη, ή με άλλα λόγια συναισθηματική ανωριμότητα.
Η συναισθηματική νοημοσύνη εμφανίζεται να επηρεάζει άμεσα την ικανότητα των παιδιών να διαμορφώνουν σχέσεις και φιλίες, να τα πηγαίνουν καλά στο σπίτι και στο σχολείο, και την ισορροπημένη εικόνα του εαυτού τους και της ζωής γενικότερα. Από την άλλη πλευρά, η συναισθηματική ανωριμότητα μπορεί να δυσκολεύει την καθημερινότητα του παιδιού. Μπορεί για παράδειγμα να περιορίζει την ικανότητά του να ηρεμεί και να χαλαρώνει τον εαυτό του, να επιλύει με αποτελεσματικό τρόπο τα προβλήματα ή τις διαφωνίες του, να δυσκολεύει την επικοινωνία και την επαφή του με τους άλλους, και να αυξάνει τα επίπεδα συναισθηματικής και σωματικής έντασης. Τα συμπτώματα που διακρίνουν τη συναισθηματική ανωριμότητα είναι τα εξής:
- Δυσκολία στον έλεγχο των συναισθημάτων (ξεσπάσματα θυμού με φωνές ή/και κλάμα)
- Δυσκολία στη λεκτική έκφραση/ επικοινωνία
- Δυσκολία στην έκφραση προσωπικών συναισθημάτων καθώς και στην κατανόηση των συναισθημάτων άλλων ανθρώπων (ενσυναίσθηση)
- Απροθυμία ανάληψης ευθυνών και πρωτοβουλιών
- Αποφυγή καταστάσεων που δεν είναι γνώριμες ή οικείες
Τι άλλο ωθεί τη συναισθηματική ανωριμότητα;
Μερικές φορές και άθελά τους, οι γονείς και οι ενήλικες δεν ενισχύουν την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών, αλλά την εμποδίζουν. Αυτό συμβαίνει κατά κύριο λόγο όταν τα συναισθήματα του παιδιού αγνοούνται. Μπορεί για παράδειγμα τα συναισθήματα του παιδιού να προκαλούν ενόχληση ή να αντιμετωπίζονται σαν κάτι που θα περάσει, χωρίς να δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να διδαχτεί δεξιότητες που θα το βοηθήσουν να κατανοεί, να προσδιορίζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί οι γονείς ή οι ενήλικες να επιτρέπουν την έκφραση των συναισθημάτων, αλλά σε καταστάσεις που κρίνεται απαραίτητο να μην παρεμβαίνουν, με αποτέλεσμα να μη βοηθούν τα παιδιά να μάθουν πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Η έλλειψη σεβασμού, ή η περιφρόνηση για το πώς αισθάνεται το παιδί, εμποδίζει την ανάπτυξη της συναισθηματικής του ωριμότητας. Άλλες φορές μπορεί να απαγορεύεται η έκφραση αρνητικών συναισθημάτων ή να τιμωρούνται αυτά τα συναισθήματα των παιδιών.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς;
Oι βάσεις για την απόκτηση συναισθηματικής ωριμότητας μπαίνουν «από την κούνια». H ζωή μέσα στην οικογένεια είναι το πρώτο σχολείο της συναισθηματικής αγωγής. Tα παιδιά μαθαίνουν από τους γονείς, ακολουθώντας το παράδειγμά τους, πώς να χειρίζονται τα συναισθήματά τους, αλλά βέβαια και από τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι συμπεριφέρονται στα παιδιά τους. Oι γονείς γίνονται οι «συναισθηματικοί προπονητές» των παιδιών τους, όταν παίρνουν τα συναισθήματά τους στα σοβαρά, προσπαθούν να καταλάβουν τι τους συμβαίνει και επιδιώκουν διακριτικά να τα βοηθήσουν να βρουν θετικούς τρόπους να ηρεμήσουν και να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες. Μια πολύ καλή αρχή για να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά, λοιπόν, είναι να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να τα ενθαρρύνουν να εκφράζουν αυτά που νιώθουν. Επειδή αυτό απαιτεί ένα βαθμό γνωστικής ωρίμανσης, είναι βασικό οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά να εντοπίζουν τα συναισθήματά τους και να τα ονοματίζουν. Για παράδειγμα, “Δείχνεις απογοητευμένος που δε σε παίζουν τα άλλα παιδιά. Μπορεί να σου φαίνεται δύσκολο να τα πλησιάσεις, αλλά έλα να σκεφτούμε μαζί ιδέες που θα σε βοηθήσουν!” Με αυτόν τον τρόπο ο γονιός αναγνωρίζει τα συναισθήματα του παιδιού, το βοηθάει να τα προσδιορίσει και του προτείνει έναν τρόπο για να τα διαχειριστεί. Όταν ένα παιδί είναι σε θέση να το κάνει αυτό, τότε οι γύρω του μπορούν να το κατανοήσουν, να ανταποκριθούν σε αυτά που νιώθει και να το βοηθήσουν.
Πληροφορίες και στο:
https://www.youtube.com/watch?v=0oGHdenErCU
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο αυτό:
Αγοραστού, Κ. (2018). Συναισθηματική ανωριμότητα στα παιδιά, πώς την αναγνωρίζουμε και πώς την αντιμετωπίζουμε; Ανακτήθηκε από: www.talcmag.gr
Βογιατζή, Λ. (2003). Γιατί είναι “συναισθηματικά ανώριμος;”. Ανακτήθηκε από: www.vita.gr
Σίγκου, Ε. Η συναισθηματική νοημοσύνη στα παιδιά- η σημασία κι ο ρόλος της στην ευτυχία. Ανακτήθηκε από: www.parentshelp.gr
