Μια ψευδολέξη είναι μια ψεύτικη λέξη, δηλαδή , μια σειρά γραμμάτων που μοιάζει με μια πραγματική λέξη (από άποψη ορθογραφικής και φωνολογικής δομής), αλλά δεν υπάρχει στην πραγματικότητα στη γλώσσα. Συγκεκριμένα, ως ψευδολέξη ορίζεται ένα γραφημικό σύνολο, το οποίο στερείται σημασιολογικού περιεχομένου. Έχει μόνο γραφημική και φωνολογική ταυτότητα, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως μεθοδολογικό μέσο αξιολόγησης των ικανοτήτων ανάγνωσης, στο πλαίσιο της αποκωδικοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι δεν επηρεάζεται η αναγνωστική διεκπεραίωση της σημασίας της λέξης, αλλά κάθε παρατήρηση αφορά στην αποκωδικοποίηση των γραμμάτων και μόνο.
Στην περίπτωση που η ψευδολέξη θυμίζει έντονα τη λέξη από την οποία προήλθε, ο μαθητής μπορεί να διαβάσει την ψευδολέξη και τη λέξη σε «αναλογία». Είναι γεγονός, ότι μια ψευδολέξη χρησιμοποιείται για τη διευκόλυνση της μάθησης και της διδασκαλίας κι ειδικότερα σε περιπτώσεις μαθησιακών δυσκολιών. Για την εκμάθηση και τη βελτίωση της ορθογραφίας και της ανάγνωσης, δομούνται τα κατάλληλα αναγνωστικά τεστ. Στην περίπτωση των ψευδολέξεων, η δομή του τεστ γίνεται με βάση τις εξής κατηγορίες λέξεων:
- 2σύλλαβες λέξεις υψηλής συχνότητας, ορθογραφικά ομαλές
- 2σύλλαβες λέξεις υψηλής συχνότητας, ορθογραφικά εξαιρέσιμες
- 2σύλλαβες λέξεις χαμηλής συχνότητας, ορθογραφικά ομαλές
- 2σύλλαβες λέξεις χαμηλής συχνότητας, ορθογραφικά εξαιρέσιμες
- 3σύλλαβες λέξεις υψηλής συχνότητας, ορθογραφικά ομαλές
- 3σύλλαβες λέξεις υψηλής συχνότητας, ορθογραφικά εξαιρέσιμες
- 3σύλλαβες λέξεις χαμηλής συχνότητας, ορθογραφικά ομαλές
- 3σύλλαβες λέξεις χαμηλής συχνότητας, ορθογραφικά εξαιρέσιμες
Από αυτές τις 8 κατηγορίες λέξεων, δομούνται αντίστοιχες ψευδολέξεις, με την αντικατάσταση 1-2 γραμμάτων με άλλα, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην προκύπτει άλλη λέξη έστω και ακουστικά. Γενικότερα, στην ψευδολέξη αλλάζεται σύμφωνο με σύμφωνο ή φωνήεν με φωνήεν. Έστω ότι δίνονται οι λέξεις γάλα και μητέρα, από αυτές δημιουργούνται οι ψευδολέξεις: γάλα: χάλα, γάχα, λάγα και μητέρα: φητέρα, φηπέρα, μηπέρα.
Η αξιολόγηση ανάγνωσης λέξεων και ψευδολέξεων βασίζεται στην εκτίμηση αφενός του χρόνου που χρειάστηκε για την ανάγνωση κι αφετέρου στην ποιότητα των αναγνωστικών λαθών. Ο χρόνος υπολογίζεται βάσει των λέξεων που έχουν αναγνωστεί σωστά ανά κατηγορία, ενώ τα λάθη διακρίνονται σε αυτά που έχουν παραβιάσει τη φωνολογική ταυτότητα της λέξης ή της ψευδολέξης (πχ. «δένεϊ» αντί για «δένει») και σε αυτά που αλλάζουν την οπτική μορφή της λέξης (πχ. «κουπί» αντί για «κουτί»). Μια περαιτέρω διάκριση των ορθογραφικών λαθών, είναι αυτή κατά την οποία αφενός αλλοιώνεται η γραφημική ταυτότητα της λέξης ενώ αποδίδεται πιστά, δηλαδή γράφεται λανθασμένα και διαβάζεται σωστά (πχ. «λειμάνι» αντί για «λιμάνι») και αφετέρου η λέξη γράφεται με τέτοιον τρόπο, ώστε ακούγεται σαν κάποια άλλη (πχ. «ταιδί» αντί για «παιδί»).
Για την ψευδολέξη, πιο πιθανά είναι τα δυο τελευταία λάθη που αναφέρθηκαν. Αυτά οφείλονται στη δυσλειτουργία κατάκτησης και χρήσης γραφημικής- φωνημικής αντιστοιχίας. Στην περίπτωση της γραφής, η ηχητική ταυτότητα προηγείται της οπτικής- γραφημικής κι έτσι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο χαμηλής φωνολογικής επίγνωσης ή ασαφούς μνημονικής συγκράτησης των χαρακτηριστικών των γραμμάτων ή των συλλαβών.
Η αναγνωστική αξιολόγηση ολοκληρώνεται με βάση τη συνεκτίμηση της γενικής απόδοσης του μαθητή σε γνωστικά αντικείμενα και αποκαλύπτεται το αν ο μαθητής παρουσιάζει εντοπισμένη κι αποκλειστική δυσκολία στην αποκωδικοποίηση ή τη γραφή των λέξεων ή κάποια μαθησιακή δυσκολία. Επιπλέον, υπάρχουν οι κλίμακες γλωσσικών αναλογιών, αντιγραφής σχημάτων και λεξιλογίου, όπου κρίνεται η νοητική ικανότητα των μαθητών.
Πληροφορίες και στο: https://youtu.be/wdPoT09XF8E
Πηγή:
edu-gate.minedu.gov.gr
