Ένας από τους βασικότερους παράγοντες στο επιχειρείν και γενικότερα στην λειτουργία μια νέας ή υπάρχουσας επιχείρησης είναι το πώς η ανώτερη βαθμίδα, η ηγεσία ασκεί ορθό τρόπο διαχείρισης ως προς τους υπαλλήλους της. Το άτομο που κατέχει την ανωτέρα αυτή διαχείριση, είναι ο γνωστός σε όλους μας ηγέτης, ο οποίος είναι αρμόδιος να συντονίζει σωστά και ακριβοδίκαια το ανθρώπινο δυναμικό που έχει επιλέξει και έχει στην διάθεση του, προκειμένου να πετύχει την αποστολή, το όραμα και τους στόχους που έχει ο ίδιος θέσει στην επιχείρηση. Η σκοτεινή πλευρά του ηγέτη (dark side of leadership) όμως πάντοτε καραδοκεί.
Τον ηγέτη ως προς την οπτική που τον βλέπουμε συνήθως στην κοινωνία μας, είναι ένας λαμπρός ήρωας, ένας άνθρωπος που πρέπει κατά το σύνηθες να διακρίνεται από δύναμη, θάρρος, δικαιοσύνη, ρίσκο, όραμα και αισιοδοξία, αλλά και να έχει τα στοιχεία της υπομονής, επιμονής και υποστήριξης προς τρίτους. Η συγκεκριμένη όμως οπτική του ηγέτη, είναι αυτό που επιθυμούσε ο καθένας μας, είτε προσωπικά, είτε ως εργαζόμενος είτε ως συνεργάτης του ατόμου αυτού. Η αλήθεια όμως δεν είναι πάντα τόσο ιδανική όσο θέλουμε να ακούγεται.
Παρά πολλοί, μιλώντας τόσο ως τα άτομα-εργαζομένους, την κοινή γνώμη, αλλά και τους ίδιους τους ηγέτης καθαυτούς ξεχνάνε ή έχουν άγνοια της άγνωστης, πολλές φορές αθέατης και σκοτεινής πλευράς (dark side) που μπορεί να κρύβει ένας οποιοδήποτε ηγέτης μέσα στην προσωπικότητα του.
Bright Side of Leadership
O Steve Jobs, γνωστός σε όλους από την ηγετική δράση στην επιτυχημένη πορεία της παγκόσμιας φήμης εταιρίας Apple, ήταν ένα άτομο που συγκέντρωνε μια πληθώρα χαρακτηριστικών που τον διέκριναν ως ηγέτη, όπως η αφοσίωση, το πάθος του, η τάση για καινοτομία και η ποιότητα του αποτελέσματος. Παρολαυτά, είχε κατηγορηθεί από πολλούς και κυρίως τους εργαζομένους του, ότι τους πίεζε εντονότατα να εργάζονται προκειμένου να βγει ένα άριστο κατά τον ίδιο αποτέλεσμα, ότι δηλαδή έχει μια τελειομανία υπερβολής. Αν και όντως επαληθεύεται αυτή η τελειομανία του, ο απώτερος σκοπός που ζητούσε αυτή την σκληρή δουλειά από τους εργαζομένους ήταν να προκύψει ένα σοβαρό αποτέλεσμα ποιότητας που θα πρόσφερε η εταιρία στους πελάτες της και οι καρποί της θα απέδιδαν στο σύνολο της ιδίας εταιρίας.
Dark Side of Leadership
Εντούτοις, η ανωτέρα περίπτωση ηγέτη ανήκει στην σφαίρα οπτικής του ως ένας παράδειγμα θετικού ηγέτη (bright leader), υπάρχουν παραδείγματα, τόσο από την ιστορία όσο και την καθημερινότητα που μας παρουσιάζουν την σκοπιά του σκοτεινού ηγέτη (dark leader). Πόσες φορές ακούμε είτε ως υποψήφιοι ή εργαζόμενοι υπάλληλοι, είτε ως άτομα στο συγγενικό ή φιλικό μας περιβάλλον περιπτώσεις κακής μεταχείρισης ή αδικίας κρίσης και ρόλων από τους ανωτέρους μας;
Τις περισσότερες από αυτές τις φορές μιλάμε για ανωτέρους ηγέτες, που είτε δεν δίνουν την πρέπουσα υποστήριξη και συμπαράσταση στους υπαλλήλους τους, είτε διακρίνονται από υπέρμετρη προσωπική φιλοδοξία στους στόχους και τα διαμοιραζόμενα από αυτών καθήκοντα, είτε μεροληπτούν υπέρ κάποιων συγκεκριμένων υπαλλήλων. Άλλες φορές, βέβαια, χαρακτηριστικά προσωπικότητας ανωτέρων, όπως η υπέρμετρη καλοσύνη, η αναποφασιστικότητα και η αναβλητικότητα είναι στοιχεία που μπορούν να αποδυναμώσουν ή και να διχάσουν την συνοχή μιας ομάδας υπό τον ηγέτη και να οδηγήσουν σε μεγάλο πλήγμα στο σύνολο μιας επιχείρησης ή κατ’ ελάχιστο ενός τμήματος της. Τέλος, εννοείται ότι δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι ουσιαστικά αυτή η σκοτεινή πλευρά της ηγεσίας (dark side of leadership) εκ μέρους του ηγέτη, προκύπτει κυρίως από κάποια ελαττώματα στην προσωπικότητα ενός ηγέτη. Κατά διάφορες έγκυρες ερευνητικές μελέτες, κυρίως του εξωτερικού έχει διακριθεί στην εξής τοπ τριάδα αρνητικών χαρακτηριστικών ενός ηγέτη: Τον Μακιαβελισμό, τον Ναρκισσισμό και την Ψυχοπάθεια.
Τα ανωτέρα σημεία αν και δεν αποτελούν την πλειοψηφία περιπτώσεων ηγετών μέσα σε μια οποιαδήποτε εταιρία, οι πιθανότητες να υπάρχουν ή να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε νέα ή υπάρχουσα επιχείρηση δεν αποκλείονται. Κάθε άτομο που θέλει να βαδίσει το δρόμο ενός πετυχημένου και φωτεινού ηγέτη, θα πρέπει να ξέρει να φροντίζει να αποφεύγει, να ελίσσεται και να (αυτό)εκπαιδεύεται για μην να πέσει σε ενδεχόμενες παγίδες έκφρασης της σκοτεινής αυτής πλευράς του ηγέτη, οι οποίες μπορούν τελικώς να αποδειχθούν καταστροφικές ακόμα και για τον ίδιο.
