Ας ταξιδέψουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Έτος, 1887.
Την εποχή εκείνη, το κράτος που αναπτυσσόταν, έγινε μάρτυρας μιας βιομηχανικής έκρηξης, που έμοιαζε με την αντίστοιχη γερμανική αλλά και βρετανική. Εξαιτίας αυτής της έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας, πολλοί άνθρωποι, που ζούσαν φτωχικά σε άλλες χώρες ή πόλεις, έπαιρναν την απόφαση να μετακινηθούν και να εγκατασταθούν στην «γη της ανάπτυξης» για νέες ευκαιρίες και την προοπτική μιας καλύτερης ζωής. Η κατάσταση απεικονίζεται στο συγκεκριμένο άρθρο με τις φωτογραφίες που άλλαξαν την Αμερική.
Έτσι λοιπόν, τα αστικά αυτά κέντρα, πλημμυρίζουν από ένα πλήθος μεταναστών, κυρίως χαμηλόμισθων και ανειδίκευτων εργατών, που αναζητούσαν καταλύματα, σε μια εποχή όμως, που παρά την βιομηχανική ανάπτυξη, δεν υπήρχαν οι κατάλληλες υποδομές, ώστε να φιλοξενήσουν και να προσφέρουν μια καλή ζωή, σε ένα τόσο μεγάλο αριθμό μεταναστών, όπως έγινε τότε.
Μέχρι τότε, ποτέ στην ιστορία, δεν είχαμε ξαναδεί τέτοια συρροή φτωχών ανθρώπων, σε ένα σημείο του πλανήτη.
Πολύ σύντομα, περιοχές όπως η Νέα Υόρκη και η Βοστώνη, φιλοξενούν μετανάστες, τους οποίους δεν μπορούσαν να συντηρήσουν με αξιοπρέπεια. Και τότε, αρχίζουν τα προβλήματα. Ακόμα πιο σύντομα, αυτές οι περιοχές κρύβουν στο εσωτερικό τους, τις ίσως χειρότερες γειτονιές του πλανήτη. Ήταν επικίνδυνα πυκνοκατοικιμένες και στις γωνιές τους, κυριαρχούσε η φτώχεια, η αρρώστια και το έγκλημα.
Τότε, ένας δημοσιογράφος, λεγόμενος Jacob Riis, αποφασισμένος να δώσει ”φως” και να ”μιλήσει” για αυτή την κατάσταση, πραγματοποιεί έρευνες, οι οποίες επικεντρώνονται στο ”γκέτο” του five points στο ανατολικό Manhattan, σε ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη του κόσμου, αφού σε λιγότερο από 15.000 πολυκατοικίες, συνωστίζονται μισό εκατομμύριο άτομα. Ως παλαιότερος μετανάστης και ο ίδιος, παρατηρεί και βιώνει την κατάσταση των μεταναστών στα σοκάκια και ευαισθητοποιείται από αυτή την εξαθλίωση. Ένιωθε, ότι πρέπει με κάποιο τρόπο να δράσει και να μοιραστεί μαζί με όλο το κόσμο την εικόνα αυτή, που δεν ”αντιπροσώπευε” την Αμερική εκείνης της εποχής. Και αυτό έκανε.
Για αρκετούς μήνες δημοσίευε κατά συρροή άρθρα, σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα, προκειμένου να ”ανοίξει” τα μάτια της μεσαίας τάξης, δηλαδή του αναγνωστικού κοινού που διαβάζει τότε εφημερίδες και να ξεκινήσει μια συζήτηση γύρω από αυτό το άλυτο αυτό πρόβλημα. Ωστόσο, γρήγορα διαπίστωσε, ότι οι λέξεις και τα σκίτσα δεν είναι αρκετά ώστε να αποδώσουν την ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας. Χρειαζόταν κάτι πιο δραστικό.
Έτσι λοιπόν αποφασίζει, να πειραματιστεί, με την τότε αρκετά νεαρή τεχνολογική εφεύρεση, την φωτογραφία, ως ένα ισχυρό μέσο, που με τις δυνατότητες που διαθέτει, είναι ικανό να φέρει αλλαγές.
Σκέψου, ότι οι τότε φωτογραφικές μηχανές καθώς και όλη η διαδικασία φωτογράφησης, δεν έχουν καμμία σχέση με ότι γνωρίζουμε σήμερα. Για να βγάλεις μια φωτογραφία την εποχή του 1887, έπρεπε να εστιάσεις την εικόνα σε μια μεγάλη μεταλλική πλάκα, βουτηγμένη σε φωτοευαίσθητο υλικό. Οι πλάκες αυτές, είναι εξωφρενικά ακριβές την εποχή εκείνη και πολλές φορές, δεν είχαν ικανοποιητική ευαισθησία φωτός. Για το λόγο αυτό, η φωτογραφία για να τραβηχτεί χρειαζόταν απαραίτητα τρίποδο και φυσικά μπορούσε να γίνει μόνο στο φως του ήλιου.
Τον Riis όμως, δεν τον ενδιαφέρουν οι στημένες εικόνες, καθώς κάτι τέτοιο δεν θα παρουσίαζε την ωμή αλήθεια, η οποία θα ταρακουνούσε τον αμερικανό πολίτη. Ήθελε να αποτυπώσει αληθινές στιγμές και την πραγματική ζωή στο five points, αυθόρμητα και φυσικά, την νύχτα, όπου οι περισσότεροι έχουν γυρίσει από τις δουλειές τους και φαίνεται ακόμα περισσότερο, ο υπερπληθυσμός.
Το πρόβλημα είναι, ότι δεν είχε κάποια ικανοποιητική και φορητή πηγή φωτός. Δεν αργεί όμως να βρεί την λύση. Με την βοήθεια ενός γερμανού επιστήμονα, του Adolph Mithe, ο οποίος αρέσκεται να ασχολείται με θέματα θερμότητας και φωτός. Μέχρι τότε, πολλοί που αναζητούσαν έναν τρόπο να φωτογραφίσουν στο σκοτάδι, συνήθως, έκαιγαν ράβδους μαγνησίου.
Ο παραγόμενος φωτισμός όμως, δεν ήταν ο επιθυμητός, αφού από αυτή τη διαδικασία, όχι μόνο έβγαινε αρκετή ποσότητας καπνού, που συχνά έμπαινε στο κάδρο και χαλούσε την εικόνα αλλά και η ποσότητα φωτός δεν είναι αρκετή και το φως τρεμόπαιζε.
Ο Mithe λοιπόν, είχε την ιδέα, να τρίψει ράβδους μαγνησίου σε σκόνη και να το αναμείξει με χλωρικό κάλιο. Η ένωση αυτών των δύο στοιχείων, προκαλεί κάτι που μοιάζει σαν μίνι έκρηξη που παράγει όμως για κάποιο συγκεκριμένο χρόνο, αρκετό φως, το οποίο θα μπορούσε να φωτίσει οτιδήποτε βρισκόταν στο σκοτάδι.
Η σκόνη αυτή, θεωρείται ότι είναι η πρώτη μορφή ”φλας” που κυκλοφορεί επίσημα στο εμπόριο, με την γερμανική μάρκα, Blitzlight Pulver.
Οπότε, ο δημοσιογάφος,”ορμά” στα σοκάκια των εξαθλιωμένων γειτονιών, του Five Points, προκειμένου να παράξει δυνατές και γνήσιες εικόνες, με την συνοδεία δυο εθελοντών αστυνομικών και οπλισμένος με το νέο φλας. Κι όταν λέμε οπλισμένος, το εννοούμε με την κυριολεκτική του σημασία.
Για να χρησιμοποιηθεί το Blitzlight Pulver, έπρεπε να πάρεις ένα άδειο κάλυκα από σφαίρα, να το γεμίσεις με την σκόνη αυτή, να το κλείσεις από πάνω με ένα μπαλάκι χαρτί, στην συνέχεια να το τοποθετήσεις σε κανονικό μπιστόλι και να πυροβολήσεις στον αέρα, προκειμένου να παράξει φως, ελπίζοντας να μην πάρει φωτιά ή ανατιναχτεί οτιδήποτε γύρω σου. Στην προκειμένη περίπτωση, τα δωμάτια που βρίσκονταν οι φωτογραφιζόμενοι.
Μάλιστα, ο Jacob και οι άντρες του, θέλοντας να αποτυπώσουν ένα όσο το δυνατόν πιο αυθεντικό αποτέλεσμα, δεν προειδοποιούσαν κανέναν, με αποτέλεσμα, να εισβάλλουν στα σπίτια των μεταναστών, να οπλίζουν και να φωτογραφίζουν. Οι κάτοικοι όπως είναι φυσικό απορούσαν, τρόμαζαν και πολλές φορές έτρεχαν έξω ή να έβγαιναν από τα παράθυρα, μη αντιλαμβανόμενοι τι συνέβαινε.
Σε ένα διάστημα δύο εβδομάδων, ο δημοσιογράφος, μαζεύει το υλικό του και το εκδίδει στο best seller του, με τίτλο ”How the other half lives”. Έπειτα, ακολουθεί μια σειρά διαλέξεων όπου τις εκθέτει και μιλάει για αυτές σε όλη τη χώρα.
Μόλις λίγα χρόνια μετά, το πρόβλημα, χάρη στον Riis, έγινε ορατό και μάλιστα έγιναν και τα πρώτα βήματα επίλυσής του. Πιο συγκεκριμένα, το 1901, η πολιτεία της Νέας Υόρκης, περνάει τον νόμο περί πολυκατοικιών και διαμερισμάτων, δηλαδή το πρώτο στην ουσία, φιλόπτωχο νομοσχέδιο στην ιστορία της χώρας.
Από τότε και μετά, η κατάσταση άρχισε να αλλάζει σιγά σιγά αλλά ουσιαστικά και το επικίνδυνο πρόβλημα των ”στιβαγμένων” μεταναστών, έπαψε να υπάρχει στο βαθμό που υπήρχε πρίν από τις ενέργειες του δημοσιογράφου. Οι περισσότεροι πλέον, είχαν σπίτι το οποίο δεν μοιράζονταν και ζούσαν αξιοπρεπώς με τις οικογένειές τους.
Είναι η πρώτη φορά, που η φωτογραφία έχει τη δύναμη να μιλήσει για ένα πρόβλημα και να δώσει πάτημα για να βρεθούν λύσεις. Ο Jacob Riis, μας διδάσκει, ότι αν η φωνή σου μόνο, δεν φέρνει την αλλαγή που θες, βρες άλλο μέσο για να πετύχεις το στόχο σου. Η πολιτική στην περίπτωση αυτή, ή καλύτερα, η ”ενεργοποίηση” της πολιτικής ανάμειξης, προκλήθηκε από μια σειρά φωτογραφιών.
Ως φωτογράφος ή ως κάποιος που αγαπάει τη φωτογραφία, να έχεις στο μυαλό σου, ότι αν πεις οπτικά και με τον σωστό τρόπο, αυτό που θες, θα έχεις πάντα καλύτερο αποτέλεσμα και πάντα θα υπάρξει μια αλλαγή, μικρή η μεγάλη, ατομική η συλλογική.
