Μπορεί η μουσική να αποτελεί λύτρωση, τόσο για τους ίδιους τους μουσικούς όσο και για το ακροατήριο, ωστόσο δεν λειτουργεί πάντοτε ως πανάκεια. Μια πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύτηκε μέσω της φιλανθρωπικής οργάνωσης Help Musicians UK, έδειξε πως οι μουσικοί καθώς και τα παρεμφερή με την μουσική βιομηχανία επαγγέλματα έρχονται συχνά και σε μεγάλο βαθμό αντιμέτωποι με την σκιά των καταθλιπτικών επεισοδίων.
Στο πλαίσιο της εκστρατείας MAD (Music And Depression), οι Sally Anne Gross και Dr. George Musgrave υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου του Westminster και σε συνεργασία με την MusicTank, διεξήγαγαν μια έρευνα με τίτλο “Can Music Make You Sick?”.
Αυτό που θέλησαν να διερευνήσουν, με δείγμα μελέτης 2.211 άτομα, είναι το κατά πόσο τα ποσοστά καταθλιπτικών και αγχωδών διαταραχών σε άτομα του περιβάλλοντος της μουσικής βιομηχανίας είναι αυξημένα. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα έδειξαν πως το 39% αφορούσε τους μουσικούς, το 9% τους managers, το 7% τους διαφημιστές και χορηγούς, το 4% τους παραγωγούς και το 2% το live crew.
Πολύ περισσότερο, τα ποσοστά συμπληρώνονται με τα γενικά αποτελέσματα να δείχνουν πως το 71,1% του συνόλου των ερωτηθέντων πίστευαν ότι είχαν υποστεί κρίσεις πανικού ή / και υπέφεραν από υψηλά επίπεδα άγχους, ενώ το 68,5% ανέφεραν ότι υποφέρουν από κατάθλιψη.
Σύμφωνα με τα δεδομένα συλλογής του Γραφείου Εθνικών Στατιστικών στις εκθέσεις του για την «Μέτρηση Εθνικής Ευημερίας» κατά το 2010-2013, σχεδόν 1 στους 5, ηλικίας άνω των 16 ετών στο Ηνωμένο Βασίλειο, υποφέρει από άγχος ή/και κατάθλιψη. Συγκρίνοντας, επομένως, αυτά τα στοιχεία με εκείνα της έρευνας σχετικά με τους μουσικούς, υποστηρίζεται ότι οι μουσικοί είναι μέχρι και τρεις φορές περισσότερο πιθανό να εμφανίσουν δείγματα κατάθλιψης σε σχέση με το κοινό.
Πολλοί επιστήμονες έχουν ασχοληθεί κατά καιρούς με την εξήγηση αυτού του φαινομένου. Για παράδειγμα, ο Michel Reynaud, καθηγητής του τμήματος ψυχιατρικής του νοσοκομείου Paul Brousse στο Villejuif του Παρισιού, έχει υποστηρίξει πως Οι καλλιτέχνες είναι συχνά άνθρωποι περισσότερο ευαίσθητοι που βιώνουν εντονότερα τα συναισθήματά τους. Αυτό ισχύει γενικά για συγγραφείς, ποιητές, μουσικούς και μεγάλους ηθοποιούς. Όμως πίσω τους κρύβονται όντα συχνά ανήσυχα, με κατάθλιψη, αγχώδη, διπολικά. Τους ασκείται πίεση λόγω της επιτυχίας και ζουν μέσα σε ένα είδος ναρκισσιστικής ευφορίας, θα συμπληρώσει ο Dr. Reynaud.
Επιπλέον, ο Vikram Patel, διευθυντής του βρετανικού Κέντρου παγκόσμιας ψυχικής υγείας (Global Mental Health), κάνει λόγο για το ανεξιχνίαστο μυστήριο της σύνδεσης του δημιουργικού ταλέντου με τα προβλήματα πνευματικής υγείας. Γρήγορα θα καταλήξει στο ότι τα κυκλώματα του εγκεφάλου απ’ όπου προέρχεται η δημιουργικότητα είναι τα ίδια με εκείνα της ψυχικής ασθένειας, καθ’ αυτόν τον τρόπο το να είναι κανείς δημιουργικός θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο μιας ψυχικής ασθένειας.
Τα ευρήματα της έρευνας σχετικά με την ευάλωτη πτυχή των μουσικών προς την κατάθλιψη και το άγχος, αναφέρουν επιπλέον λόγους που δυσχεραίνουν αυτήν την πραγματικότητα. Οι κακές συνθήκες εργασίας οι οποίες συμπεριλαμβάνουν αντικοινωνικές ώρες εργασίες, εξάντληση, αδυναμία να προγραμματίσουν τον χρόνο και το μέλλον τους καθώς και οι απαιτήσεις των live και tour τους είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Επίσης, η πιθανή και επίφοβη έλλειψη της αναγνώρισης του έργου τους ή η δυσκολία εύρεσης και θεμελίωσης της μουσικής (κι όχι μόνο) ταυτότητάς τους σε συνδυασμό με φυσικές επιπτώσεις κόπωσης και δυσκολίες διαχείρισης προσωπικής, οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής ή και η ύπαρξη σεξιστικών φαινομένων αποτελούν τροχοπέδη για την ισορροπία της ψυχικής υγείας των καλλιτεχνών.
Τι δήλωσαν οι συμμετέχοντες;
Κάποιες δηλώσεις των συμμετεχόντων μαρτυρούν την ενίσχυση των παραπάνω πληροφοριών. Η κατάθλιψή μου χειροτέρεψε στην προσπάθειά μου να γίνω μουσικός. Σπάνια το να παίζω μουσική υπήρξε επιζήμιο για την υγεία μου, περισσότερο το αντίθετο… αλλά η βιομηχανία και οι κοινωνικο-οικονομικές πιέσεις… είναι που κάνουν αυτήν την **** βιομηχανία στην οποία προσπαθούμε να ζούμε, εξομολογείται ένας από το πλήθος της δειγματοληψίας. Ενώ ένας ακόμη θα προσθέσει δεν είμαι σίγουρος ότι θα έλεγα πως είναι η μουσική που με αρρωσταίνει. Είναι η έλλειψη των πραγμάτων που θεωρώ επιτυχία. Είναι η έλλειψη της υποστήριξης ότι κάνω κάτι που μπορεί να λογίζεται ως «πραγματική δουλειά».
Λοιπές μελέτες συμπληρώνουν την εν λόγω θέση με αποδεικτικά στοιχεία που αναδεικνύουν την τάση των καλλιτεχνών προς τον αλκοολισμό και τον εθισμό. Η Help Musicians UK, όντας ευαισθητοποιημένη πάνω στο θέμα, ευελπιστεί στην σύσταση μιας πανεθνικής υπηρεσίας για την ψυχική υγεία των όσων ενυπάρχουν στο ευρύτερο χώρο της μουσικής βιομηχανίας κατά το 2017.
Κατακλείδα της έρευνας αποτελεί το συμπέρασμα πως οι μουσικοί είναι η έντονα συναισθηματική μερίδα του πληθυσμού με την ψυχική τους υγεία να τίθεται συνεχώς σε κίνδυνο. Είναι οι ανήσυχες ψυχές που απέχουν ένα χιλιοστό από τους πνευματικούς ανθρώπους της κοινωνίας. Το ίδιο πεφωτισμένοι, το ίδιο αναγκαίοι αλλά συναισθηματικά ευάλωτοι.
