Ευτροφισμός και η Θάλασσα του Μαρμαρά
Από τις αρχές του φετινού καλοκαιριού παρουσιάστηκε το φαινόμενο το ευτροφισμού στις ελληνικές θάλασσες. Αρχικά καταγράφηκε στο νησί της Λήμνου και αργότερα έφθασε από τη Λέσβο έως τη Χαλκιδική και την Αλόννησο. Ο ευτροφισμός είναι ουσιαστικά η γνωστή ακίνδυνη αλλά ενοχλητική βλέννα, κάτι που δεν είχε εμφανιστεί για πολλά χρόνια -στις ελληνικές θάλασσες τουλάχιστον. Οι επιστήμονες έχουν εκτιμήσει πως είναι κάτι το παροδικό και η εμφάνισή του στο Βόρειο Αιγαίο οφείλεται στην έκταση που έχει πάρει η εμφάνιση του στη Θάλασσα του Μαρμαρά.
Οι ελληνικές θάλασσες δεν είναι ευτροφικές
Ο Γιώργος Τσιρτσής, είναι καθηγητής στο Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ασχολήθηκε με την καταγραφή του φαινομένου φέτος στη Λήμνο. Σύμφωνα με την Καθημερινή υποστηρίζει πως «οι ελληνικές θάλασσες δεν είναι ευτροφικές, είναι καθαρές». Επίσης σύμφωνα με τις αναλύσεις του υποστηρίζει ότι «Η ανατολική Μεσόγειος είναι γενικά ολιγοτροφική και φαινόμενα ευτροφισμού παρατηρούμε στη χώρα μας μόνο σε κάποιους κλειστούς κόλπους όπως ο Θερμαϊκός και σε λιμάνια, αλλά όχι σε μεγάλη ένταση. Κατά κανόνα, το φαινόμενο παρατηρείται στο βόρειο Αιγαίο την άνοιξη, συνήθως τον Απρίλιο, γιατί είναι πιο ευτροφική από το νότιο εξαιτίας των πολλών μεγάλων ποταμών που χύνονται στη θάλασσα. Το αντιλαμβάνονται πρώτοι οι αλιείς, γιατί η βλέννα αυτή κολλάει στα δίχτυα τους και τα βαραίνει, οπότε μειώνει την ψαριά τους».
Η Θάλασσα του Μαρμαρά
Σύμφωνα λοιπόν με όσα εκτιμά ο κ. Τσιρτσής η φετινή έξαρση οφείλεται στη Θάλασσα του Μαρμαρά που μέσω των Δαρδανελλίων καταλήγει στο Βόρειο Αιγαίο. Το ακραίο φαινόμενο εμφανίστηκε λόγω των ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων και λιπασμάτων από αγροτικές περιοχές που “ξεπλένουν” τα ποτάμια στη θάλασσα. Όλα αυτά διοχετεύονται από τη στεριά στη θάλασσα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι λίπασμα που αποτελείτε από άζωτο και φώσφορο. Συνεπώς το φαινόμενο αυτό δεν είναι φυσικό και εάν διοχετευθούν μεγάλες ποσότητες μπορεί να καταλήξει καταστροφικό.
Όπως καταλήγουν οι επιστήμονες, το φαινόμενο εμφανίστηκε στα ελληνικά νησιά λόγω της υδροδυναμικής κυκλοφορίας στα θαλάσσια ρεύματα του βόρειου Αιγαίου. Επίσης εκτιμάται ότι οι τοπικές συνθήκες στις ελληνικές θάλασσες δεν είναι τέτοιες που να ευνοήσουν το φαινόμενο σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Το αν συντηρείται για κάποιες ημέρες και δεν διαλύεται αμέσως οφείλεται στο ότι η βλέννα μεταφέρει και κάποια θρεπτικά συστατικά που συντηρούν το φυτοπλαγκτόν, αυτό είναι φυσικό. Συνήθως, όμως, το φαινόμενο δεν διαρκεί περισσότερο από μερικές ημέρες. Διότι αυτές οι καταστάσεις δημιουργούνται μόνο σε κλειστές θάλασσες υπό πολύ ειδικές συνθήκες. Στην Ελλάδα και βιολογικοί καθαρισμοί υπάρχουν και η ποιότητα των ποταμών παρακολουθείται λόγω της κοινοτικής νομοθεσίας.
Ξενικά είδη στις ελληνικές θάλασσες
Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα ξενικά θαλάσσια είδη στις ελληνικές θάλασσες. Τα κυριότερα ξενικά είδη που πολλαπλασιάζονται είναι ο λαγοκέφαλος και το λεοντόψαρο. Αυτοί οι νέοι πληθυσμοί απειλεί να διαταράξει την ισορροπία των ευαίσθητων οικοσυστημάτων. Η εισβολή των ξενικών ειδών στις ελληνικές θάλασσες άρχισε να καταγράφεται περίπου πριν από μία δεκαετία. Έκτοτε πολλά επιστημονικά ινστιτούτα, όπως το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), έχουν ασχοληθεί επισταμένως τόσο με την παρακολούθηση της εξάπλωσής τους όσο και με την ανάπτυξη μεθόδων για τον περιορισμό τους.
Λαγοκέφαλος
Μέσω των προγραμμάτων αυτών σήμερα εκτιμάται πως ο λαγοκέφαλος βρίσκεται σε όλες τις ελληνικές θάλασσες, με μεγάλους πληθυσμούς στην Κρήτη, στα νότια Δωδεκάνησα και στη νότια Πελοπόννησο, ενώ έχει αναφερθεί η παρουσία του και στο βόρειο Αιγαίο και στο Ιόνιο. Ένα από τα βασικά προβλήματα με τον λαγοκέφαλο είναι η δυσκολία αλίευσής του. Οι λαγοκέφαλοι «έχουν πολύ ισχυρά σαγόνια και κόβουν τα δίχτυα και τα παραγάδια. Σε αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν στο στομάχι λαγοκέφαλων βρέθηκαν ολόκληρα κομμάτια από δίχτυα, αγκίστρια κ.λπ.. Από την άλλη πλευρά, έχει καταγραφεί και η επίπτωση του λαγοκέφαλου στην αλιεία, ιδίως στην ερασιτεχνική αλιεία. Οι ζημιές δεν παρατηρούνται μόνο σε αλιευτικά εργαλεία, αλλά και στα ίδια τα αλιεύματα, αφού οι λαγοκέφαλοι τρώνε τα ψάρια που εγκλωβίζονται μαζί τους στα δίχτυα πριν διαφύγουν από αυτά» όπως αναφέρουν επιστήμονες.
Λεοντόψαρο
Όσον αφορά το λεοντόψαρο, οι επιστήμονες καταγράφουν σοβαρή αύξηση πληθυσμού. Ωστόσο, παρότι το λεοντόψαρο συνήθως ζει σε βραχώδη υποστρώματα, αλιεύεται πολύ με δίχτυα και είναι βρώσιμο (το δηλητήριό του βρίσκεται στα αγκάθια του, άρα το βασικό πρόβλημα είναι στο καθάρισμα). Ως αποτέλεσμα, τα τελευταία χρόνια τόσο ερευνητικοί φορείς όσο και μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν ασχοληθεί με την προώθηση της κατανάλωσής του.
Το ταξίδι των ξενικών ειδών στη Μεσόγειο
Αυτοί οι θαλάσσιοι εισβολείς, ο λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus) και το λεοντόψαρο (Pterois spp), εισέβαλαν στα νερά της Μεσογείου από το Κανάλι του Σουέζ. Η εξάπλωσή τους έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις σε πολλές περιοχές της ανατολικής Μεσογείου. Αυτοί οι ξενιστές δημιουργούν σοβαρές επιπτώσεις τόσο στη βιοποικιλότητα και στο θαλάσσιο περιβάλλον όσο και στις τοπικές αλιείες. Τέλος σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση iSea, που έχει ασχοληθεί εκτενώς με το πρόβλημα η Μεσόγειος αντιμετωπίζει σοβαρό ζήτημα την τελευταία δεκαετία. Γεγονός αποτελεί ότι στα νερά της έχουν εντοπιστεί περισσότερα από 1.000 θαλάσσια ξενικά είδη. Η Ελλάδα θεωρείται από τις χώρες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο, καθώς 300 απο τα είδη-εισβολείς έχουν καταγραφεί σε ελληνικές θάλασσες.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
«Οι ελληνικές θάλασσες δεν είναι ευτροφικές», ανακτήθηκε από www.kathimerini.gr, τελευταία επίσκεψη 30/08/2021
