Χρησιμότητα λιπασμάτων
Είναι γεγονός ότι πολλοί πιστεύουν ότι τα λιπάσματα είναι επικίνδυνα για το περιβάλλον συνεπώς το έδαφος και τον άνθρωπο. Ωστόσο, αυτή τη είναι μια σχετικά λανθασμένη άποψη. Για να μπορέσουν να αναπτυχθούν και να ολοκληρώσουν το βιολογικό τους κύκλο τα ανώτερα φυτά, χρειάζονται απαραίτητα δέκα επτά θρεπτικά στοιχεία (άνθρακας, υδρογόνο, άζωτο, φωσφόρος, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, θείο, σίδηρος, ψευδάργυρος, μαγγάνιο, χαλκός, βόριο και μολυβδαίνιο), τα οποία παρέχονται κατά κύριο λόγο από το έδαφος. Με τις καλλιέργειες απομακρύνονται κάθε χρόνο μεγάλες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων. Τα αποθέματα όμως του εδάφους σε θρεπτικά στοιχεία δεν είναι ανεξάντλητα. Φαίνεται λοιπόν ότι η αναπλήρωση των θρεπτικών στοιχείων στα καλλιεργούμενα εδάφη μέσω των λιπασμάτων είναι απολύτως απαραίτητη για να μπορούν τα εδάφη να παράγουν. Με διαφορετικά λόγια τα λιπάσματα είναι η τροφή των τροφών μας.
Αλόγιστη χρήση λιπασμάτων
Ωστόσο συχνά γίνεται μη ορθή (υπερβολική) προσθήκη λιπασμάτων στα εδάφη που προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις. Η παγκόσμια κατανάλωση λιπασμάτων έχει ακολουθήσει μια τρελή πορεία μέχρι σήμερα. Στη πρώτη 5ετία του 1950 η παγκόσμια κατανάλωση όλων των χημικών λιπασμάτων ήταν 18 εκατομμύρια τόνοι, στην πρώτη πενταετία του 1960, 38, και στην πρώτη 5ετία του 1970, 80. Το 2000 έφτασε τα 220 εκατομμύρια τόνους, ή περίπου 33 κιλά λίπασμα για κάθε άνθρωπο της γης. Στην Ελλάδα το 1945 καταναλώθηκαν 12.800 τόνοι χημικά λιπάσματα όλων των ειδών, το 1950 καταναλώθηκαν 54900 τόνοι, το 1960 καταναλώθηκαν 140.713 τόνοι, το 1970 καταναλώθηκαν 336.700 τόνοι και το 1980 καταναλώθηκαν 546.700 τόνοι.

Ρύπανση των υπόγειων υδάτων λόγω λίπανσης των καλλιεργειών
Η επίμονη χρήση χημικών λιπασμάτων προκαλεί ρύπανση των υπόγειων υδάτων ή έκπλυση. Τα χημικά λιπάσματα έχουν μεγάλη διαλυτότητα και απορροφώνται από το έδαφος πιο γρήγορα από ό,τι απορροφώνται από τα φυτά που προορίζονται. Τα φυτά έχουν την ικανότητα να απορροφούν μόνο ένα δεδομένο επίπεδο θρέψης κάθε φορά αφήνοντας το υπόλοιπο λίπασμα να εκπλυθεί.
Τι είναι τα hardpan;
Η έκπλυση δεν είναι επικίνδυνη μόνο για τις πηγές των υπόγειων υδάτων αλλά και για την υγεία του υπεδάφους όπου αυτές οι χημικές ουσίες αντιδρούν με άργιλο για να δημιουργήσουν σκληρά στρώματα εδάφους γνωστά ως hardpan. Ως αποτέλεσμα της χρήσης χημικών λιπασμάτων τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του εδάφους και του νερού, για να μην αναφέρουμε τη σπατάλη χρημάτων και τα φυτά με έλλειψη θρεπτικών συστατικών. Συχνά οι αδρανείς ύλες που υπάρχουν στα λιπάσματα κατακάθονται στο έδαφος και δημιουργούν έναν σκληρό εδαφικό στρώμα κάποια εκατοστά (0.5-1 μέτρο) από την επιφάνεια της καλλιέργειας . Το γεγονός αυτό προκαλεί πολλά προβλήματα ιδιαίτερα στις δενδρώδεις καλλιέργειες και έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των ερευνητών παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια.

Επίδραση της υπερβολικής λίπανσης στην ευθρυπτότητα του εδάφους
Η παρουσία ενός αριθμού οξέων στο έδαφος λόγω της λίπανσης δημιουργεί μια καταστροφική επίδραση στο έδαφος που αναφέρεται ως ευθρυπτότητα του εδάφους. Τα διαφορετικά οξέα στο έδαφος διαλύουν τα μικροτεμάχια του εδάφους που βοηθούν στη συγκράτηση των σωματιδίων του βράχου. Τα τεμάχια-ψίχουλα του εδάφους προκύπτουν από τον συνδυασμό χούμου, ή αποσυντεθειμένου φυσικού υλικού όπως νεκρά φύλλα, με άργιλο. Αυτά τα πλούσια σε μέταλλα ψίχουλα εδάφους είναι απαραίτητα για την αποστράγγιση του εδάφους και βελτιώνουν σημαντικά την κυκλοφορία του αέρα στο έδαφος. Οι χημικές ουσίες στα χημικά λιπάσματα είναι καταστρεπτικές πολλές φορές για τα ψίχουλα του εδάφους, με το αποτέλεσμα είναι ένα πολύ συμπαγές έδαφος με μειωμένη αποστράγγιση και κυκλοφορία αέρα.
Η επίδραση της αλόγιστης χρήσης λιπασμάτων στους μικροοργανισμούς εδάφους
Οι συνθετικές χημικές ουσίες στα χημικά λιπάσματα επηρεάζουν αρνητικά την υγεία των φυσικών μικροοργανισμών του εδάφους επηρεάζοντας το pH του εδάφους. Αυτά τα αλλοιωμένα επίπεδα οξύτητας στο έδαφος εξοντώνουν τους μικροοργανισμούς που είναι ωφέλιμοι για την υγεία των φυτών και του εδάφους καθώς συμβάλλουν στην αύξηση της φυσικής άμυνας των φυτών έναντι των παρασίτων και των ασθενειών. Αυτοί οι βοηθητικοί μικροοργανισμοί αποτελούνται από βακτήρια που παράγουν αντιβιοτικά και μυκόρριζους και άλλους μύκητες που βρίσκονται σε υγιές έδαφος. Η χρήση χημικών λιπασμάτων θέτει σε κίνδυνο τα βακτήρια που καθορίζουν την ισορροπία αζώτου στο έδαφος. Αυτά τα βακτήρια που δεσμεύουν το άζωτο είναι υπεύθυνα για τη μετατροπή του ατμοσφαιρικού οξυγόνου σε μια μορφή αζώτου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα από τα φυτά (ατμοσφαιρική αζωτοδέσμευση).
Για να προληφθούν οι παραπάνω δυσμενείς επιπτώσεις από την χρήση των λιπασμάτων προτείνεται η χρήση τους με σύνεση.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- Τα λιπάσματα καταστρέφουν το περιβάλλον(2021), ανακτήθηκε από www.eleftheria.gr, τελευταία επίσκεψη 13/1/2022
- Oι επιπτώσεις των χημικών λιπασμάτων (2021), ανακτήθηκε από www.proionta-tis-fisis.com, τελευταία επίσκεψη 13/1/2022
- Τhe effects of chemical fertilizers on soil Sarfaraz I., (2021), ανακτήθηκε από www.hunker.com, τελευταία επίσκεψη 13/1/2022