Παρόλο που η ζωή των ανθρώπων που ανήκουν στην τρίτη ηλικία μπορεί να συνεπάγεται αρκετές ελευθερίες και λιγότερο απαιτητικές υποχρεώσεις, συχνά συνοδεύεται από απώλεια δύναμης, ευθυνών και αυτονομίας. Η κατανόηση, επομένως, των αναγκών των ηλικιωμένων στις μέρες μας απαιτεί την εκτίμηση τόσο των ατομικών συνθηκών όσο και των κοινωνικών πολιτικών που τις επηρεάζουν. Η εκάστοτε πολιτική που πρόκειται να υιοθετηθεί είναι καθοριστικής σημασίας για τις διαθέσιμες επιλογές που υπάρχουν για αυτούς. Και η αλήθεια είναι πως είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αρχίσουν όλα τα κράτη να επενδύουν περισσότερο στην τρίτη ηλικία αφού τα άτομα που την απαρτίζουν τείνουν να καταλαμβάνουν ένα πολύ μεγάλο τμήμα του συνολικού πληθυσμού. Στατιστικά μιλώντας, το 1900 οι ηλικιωμένοι (60 χρονών και άνω) στις ΗΠΑ ανέρχονταν στα 3,1 εκατομμύρια, πράγμα που μεταφράζεται ως 1 στους 25 στον γενικό πληθυσμό. Το 2014 το νούμερο αυτό ανήλθε στα 46,2 εκατομμύρια (1 στους 7) και το 2060 αναμένεται να φτάσει στα 98 εκατομμύρια (1 στους 4). Ποιες είναι οι χώρες, λοιπόν, που αποδεικνύουν εμπράκτως την εκτίμηση που τρέφουν γι’ αυτούς και σε ποια θέση βρίσκεται η Ελλάδα σε παγκόσμια κλίμακα;
Top 10
Την τελευταία δεκαετία (2014-2024) έχουν διεξαχθεί αρκετές έρευνες που σχετίζονται με την ποιότητα ζωής των ατόμων που ανήκουν στην τρίτη ηλικία. Η ποιότητα ζωής τους αφορά σε διάφορα κριτήρια όπως είναι εκείνα της σύνταξης που λαμβάνουν, των παροχών υγειονομικής περίθαλψης, του δείκτη ευτυχίας αλλά και πολλών άλλων παραγόντων που σχετίζονται με το γενικότερο περιβάλλον τους. Ωστόσο, όλα αυτά δεν ευδοκιμούν στο ίδιο επίπεδο σε κάθε μέρος του πλανήτη. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ποιότητας Γηρατειών (Global AgeWatch Index) την κυρίαρχη δεκάδα, στην τελευταία μελέτη που διεξήχθη, αποτελούν οι εξής χώρες: Νορβηγία, Μονακό, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Ιρλανδία, Ελβετία, Σιγκαπούρη, Κατάρ, ΗΠΑ, Ισλανδία. Πολύ κοντά σε αυτές, μάλιστα, βρίσκονται και οι Σουηδία, Δανία, Ολλανδία, Καναδάς, Γερμανία κ.ά με πολύ μικρές διαφορές να τις χωρίζουν από τις πρώτες.
Η κατάταξη της Ελλάδας
Είναι γνωστό πως όσο τα χρόνια περνούν η Ελλάδα τείνει να μετατρέπεται σε χώρα ηλικιωμένων. Σύμφωνα, μάλιστα, με την τελευταία απογραφή οι Έλληνες άνω των 70 ετών ανέρχονται στους 1.762.080. Είναι όμως ένας τέτοιος αριθμός ικανός να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την τρίτη ηλικία; Οι έρευνες δείχνουν πως μάλλον όχι. Και η απάντηση δεν είναι απλώς “όχι”, αλλά φαίνεται να απέχει χιλιόμετρα από το να υπάρχουν έστω και οι αξιοπρεπείς συνθήκες. Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα το 2014 βρισκόταν στην 73η θέση της διεθνούς κατάταξης μεταξύ των 96 χωρών που περιλαμβάνει η λίστα και για τις οποίες υπήρχαν επαρκή διαθέσιμα στοιχεία. Ερχόμενοι στο σήμερα, στο 2024, φαίνεται να έχει ανέβει στον πίνακα στην 51η θέση.
Ωστόσο, το παραπάνω γεγονός δε καθιστά την κατάσταση λιγότερο αποκαρδιωτική. Το ποσοστό των ατόμων άνω των 60 ετών που το εισόδημά τους είναι μικρότερο του μισού μέσου εισοδήματος της Ελλάδας, ανέρχεται στο 8,6%, ενώ το ποσοστό απασχόλησης εκείνων που ανήκουν στο ηλικιακό φάσμα μεταξύ 55 και 64 ετών εκτιμάται στο 36,4%. Εκτός των οικονομικών ζητημάτων, υπάρχουν και εκείνα που σχετίζονται με ψυχολογικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, το 39% της προαναφερθείσας ηλικιακής ομάδας δήλωσε πως νιώθει ότι δεν έχει συγγενείς ή φίλους για να στηριχθεί σε περίπτωση που αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα. Ταυτόχρονα, το 52% νιώθει ανασφάλεια όταν κυκλοφορεί μόνο του τη νύχτα και μόνο το 53% δηλώνει ικανοποιημένο από τα μέσα μαζικής μεταφοράς της χώρας τους και την προσβασιμότητα που αυτά παρέχουν για ανθρώπους που ανήκουν στην τρίτη ηλικία.
Πηγές:
Dunn, Wendy L. & Craig, Grace J (2021). Κατανοώντας την Ανάπτυξη του Ανθρώπου. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση
World’s Best (And Worst) Countries For Older People To Live In, 2024. Ανακτήθηκε από: https://ceoworld.biz/2024/04/08/worlds-best-and-worst-countries-for-older-people-to-live-in-2024/
Ελλάδα: Η χειρότερη αναπτυγμένη χώρα για κάθε ηλικιωμένο. Ανακτήθηκε από: https://www.news.gr/ellada/koinonia/article/179625/ellada-h-heiroterh-anaptygmenh-hora-gia-kathe.html