Ο Εκατονταετής πόλεμος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του Μεσαίωνα με βασικό χαρακτηριστικό τη μακροχρόνια διάρκεια του. Ξεκίνησε το 1337 και έληξε το 1453. Διήρκεσε 116 χρόνια δηλαδή, με διαλείμματα ενδιάμεσα. Πρόκειται για τη πολεμική σύγκρουση ανάμεσα σε Αγγλία και Γαλλία, η οποία χωρίστηκε σε τέσσερις φάσεις.
Αφορμή
Αφορμή στάθηκε η διαδοχή του γαλλικού θρόνου από την αγγλική δυναστεία των Πλανταγενετών. Με το θάνατο του βασιλιά Καρόλου Δ’ της Γαλλίας το 1328, ο θρόνος έμεινε χωρίς διάδοχο. Έτσι, το κενό αυτό διεκδικήθηκε από τον πλησιέστερο ξάδελφο του, τον Φίλιππο των Βαλουά, ο οποίος και ανακηρύχθηκε βασιλιάς, ως Φίλιππος ΣΤ’, αλλά και από τον ανιψιό του, τον Εδουάρδο Γ’ της Αγγλίας, ο οποίος διεκδικούσε τη θέση σύμφωνα με τον Σαλικό Νόμο.
Αιτία
Το casus belli, βέβαια, ήταν η ανυποχώρητη απόφαση του Εδουάρδου Γ’ να συνεχίσει με κάθε τρόπο να διεκδικεί το στέμμα της Γαλλίας. Επεδίωξε, λοιπόν, την κατάργηση της υποτέλειας της Γουιένης από τη Γαλλία και την επιστροφή της Νορμανδίας, του Ανζού και άλλων περιοχών με στόχο την κυριαρχία της Φλάνδρας. Ταυτόχρονα, οι Γάλλοι προσπαθούσαν να εκδιώξουν τους Άγγλους από την Ακουιτανία με τον ίδιο σκοπό. Το φθινόπωρο του 1337 άρχισε η αγγλική επίθεση στην Πικαρδία.
Πρώτη φάση(1337-1360)
Στην πρώτη φάση του πολέμου τα αγγλικά στρατεύματα υπό τον Εδουάρδο Γ’ δε συνάντησαν μεγάλη αντίσταση. Ως ορόσημα της πρώτης αυτής φάσης του Εκατονταετούς Πολέμου ήταν η μάχη του Κρεσύ το 1346 και η μάχη του Πουατιέ το 1356. Ο γαλλικός στρατός γνώρισε συντριπτική ήττα. Μάλιστα, στη μάχη του Πουατιέ συνελήφθη από τους Άγγλους και ο βασιλιάς των Γάλλων, Ιωάννης Β, ο οποίος απεβίωσε το 1363 υπό τιμητική αιχμαλωσία. Τον διαδέχθηκε ο γιος του Κάρολος Ε’.
Δεύτερη φάση(1364-1380)
Ο Εκατονταετής Πόλεμος πήρε διαφορετική τροπή. Πλέον, ένας μικρός επαγγελματικός γαλλικός στρατός υπό την ηγεσία του Μπερτράν ντυ Γκεσλέν απώθησε τους Άγγλους από τη νοτιοδυτική Γαλλία. Μέχρι το 1380, οι Άγγλοι κατείχαν μόνο το Καλαί και λίγες άλλες παράκτιες πόλεις στη Μάγχη.
Τρίτη φάση(1381-1428)
Βασιλιάς της Αγγλίας είναι πλέον ο Ερρίκος Ε’. Στη Γαλλία το 1380 πεθαίνει ο Κάρολος Ε’ και τον διαδέχεται ο γιος του Κάρολος ΣΤ’ σε ηλικία μόλις 11 ετών. Ως εκ τούτου τοποθετήθηκε υπό την αντιβασιλεία των θείων του, που κατάφεραν να διατηρήσουν μια αποτελεσματική λαβή στα κυβερνητικά θέματα και πολύ μετά την ενηλικίωσή του.
Στη φάση αυτή, αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί η μάχη του Αζενκούρ το 1415, η οποία οδήγησε στη συντριβή του γαλλικού στρατού παρά τις αντιξοότητες που συνάντησαν οι Άγγλοι. Αντί να επιτεθεί προς το Παρίσι απευθείας, ο Ερρίκος Ε’ επέλεξε να διεξαγάγει μια εκστρατεία επιδρομών διαμέσου των γαλλικών εδαφών προς το κατεχόμενο από τους Άγγλους Καλαί. Σε μια εκστρατεία που θύμιζε την παλαιότερη του Κρεσύ, ο Ερρίκος Ε’ διαπίστωσε ότι είχε περικυκλωθεί με λίγες προμήθειες και έπρεπε να αγωνιστεί κόντρα σε έναν πολύ μεγαλύτερο γαλλικό στρατό βόρεια του ποταμού Σομ. Η νίκη του ήταν συντριπτική. Περίπου το 40% των Γάλλων ευγενών σκοτώθηκαν στη μάχη. Η Αγγλία ανέκτησε τη Ρουέν και μεγάλο τμήμα της Νορμανδίας.
Τέταρτη φάση(1429-1453)
Η Γαλλία δεν άργησε να απαντήσει ώστε να φτάσει επιτέλους ο Εκατονταετής Πόλεμος στο τέλος του. Αποφάσισε με την Ιωάννα της Λωραίνης μπροστά να στείλει στρατό, στην πολιορκημένη από τους Άγγλους, Ορλεάνη, όπου οι τελευταίοι ηττήθηκαν. Εκτός από τη λύση της πολιορκίας, αρκετά αγγλικά οχυρά στο Λίγηρα ανακτήθηκαν από τους Γάλλους. Η συντριβή των Άγγλων συνεχίστηκε και επισφραγίστηκε με την τελευταία μάχη του Εκατονταετούς πολέμου, τη μάχη της Καστιγιόν στις 17 Ιουλίου 1453. Κατά τη διάρκεια της μάχης οι Γάλλοι εμφανίστηκαν να υποχωρούν προς το στρατόπεδο τους. Το γαλλικό στρατόπεδο στην Καστιγιόν είχε σχεδιαστεί και οργανωθεί από τον επιτελικό αξιωματικό του Καρόλου Ζ΄, Ζαν Μπυρώ, γεγονός που υπήρξε καθοριστικό για τη γαλλική επιτυχία, καθώς όταν τα γαλλικά κανόνια άνοιξαν πυρ από τις θέσεις τους στο στρατόπεδο, οι Άγγλοι υπέστησαν σοβαρές απώλειες.
Απολογισμός
Το κόστος σε χαμένες ζωές, καταστροφές ήταν τεράστιο, όπως και το πλήγμα της τότε φεουδαρχικής οικονομίας. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες. Από τη μια, ενεπλάκησαν όλες οι δυτικοευρωπαϊκές δυνάμεις από την Σκωτία, μέχρι τη Γένουα, την Πορτογαλία, τα ισπανικά βασίλεια της Καστίλης και της Αραγωνίας, το βασίλειο της Ναβάρας, αλλά και τα δουκάτα της Φλάνδρας και της Βουργουνδίας και το βασίλειο της Βοημίας. Επίσης, ο Εκατονταετής Πόλεμος ανέδειξε τη χρήση πυροβόλων όπλων. Από την άλλη, καταστροφικές ήταν οι συνέπειες της βουβωνικής πανώλης ή αλλιώς του Μαύρου Θανάτου που χτύπησε τη δυτική Ευρώπη στην πρώτη φάση του πολέμου.
Επιπροσθέτως, ο Εκατονταετής Πόλεμος, αφενός, καθυστέρησε εν μέρει τη διαδικασία της συγκέντρωσης του γαλλικού κράτους. Αφετέρου, στην τελευταία φάση συνέβαλε καταλυτικά στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης. Στην Αγγλία αυτός ο πόλεμος εδραίωσε προσωρινά την πολιτική επιρροή της φεουδαρχικής αριστοκρατίας και των ιπποτών.
Πηγές άρθρου
15/03/17 “La guerre de Cent Ans (1337 à 1453)” ανακτήθηκε από www.laculturegenerale.com/guerre-de-cent-ans (τελευταία πρόσβαση 26/03/20)
Μαργαρίτης Γ. “Πόλεμος και Πολιτική: Από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση. 8 ος αι. μ.Χ – 15ος αι. μ.Χ.” Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ανακτήθηκε από https://opencourses.auth.gr/modules/document/file.php/OCRS228/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/%CE%95%CE%9D%CE%9F%CE%A4%CE%97%CE%A4%CE%91_05.pdf (τελευταία πρόσβαση 26/03/20)
“Ο Εκατονταετής Πόλεµος και η Ιωάννα της Λωραίνης” ανακτήθηκε από https://tetradiogallikon.weebly.com/omicron-epsilonkappaalphatauomicronnutaualphaepsilontauetasigma-piomicronlambdaepsilonmuomicronsigma-iotaomegaalphanunualpha-tauetasigma-lambdaomegarhoalphaiotanuetasigma.html (τελευταία πρόσβαση 26/03/20)
