
Τα πάθη του Ιησού και ειδικότερα η Σταύρωση Του ήταν πάντα αγαπημένο θέμα στην Τέχνη. Από το Βυζάντιο εως την Αναγέννηση και από το Μπαρόκ ως τον σουρεαλισμό η Σταύρωση αποτυπώθηκε ποικιλοτρόπως.
Η Σταύρωση στη Βυζαντινή τέχνη
Με τα έργα τέχνης του το Βυζάντιο άφησε στον κόσμο τη μεγαλοπρεπέστερη και διαρκέστερη κληρονομιά του. Το ψηφιδωτό αυτό συναντάται στον ναό του Οσίου Λουκά στην Φωκίδα και αποτελεί σημαντικότατο μνημείο ψηφιδωτής διακοσμήσεως γύρω στο 1011 (11ο αιώνα). Η παράσταση της Σταυρώσεως είναι απλή αλλά και δραματική. Παρατηρείται δωρικότητα στις εκφράσεις, τυπικό παράδειγμα βυζαντινής τέχνης. Ο Χριστός απεικονίζεται νεκρός με τα μάτια κλειστά και το πρόσωπο Του βυθισμένο στην νεκρική γαλήνη καθώς από το πλευρό του ρέει αίμα και νερό. Στο πλάι Του η Παναγία εκφράζει όλη της την οδύνη με το βλέμμα της ενώ ο μαθητής του Ιησού σκύβει ελαφρά φέρνοντας το δεξί του χέρι στο πρόσωπο του.
Η Σταύρωση στην Αναγεννησιακή τέχνη

Η αναγεννησιακή τέχνη (1350 – 1620 μ.Χ.) είναι η ζωγραφική, η γλυπτική και οι διακοσμητικές τέχνες της περιόδου της ευρωπαϊκής ιστορίας, η οποία εμφανίστηκε ως ξεχωριστό στυλ στην Ιταλία περίπου το 1400 μ.Χ. Χαρακτηριστικός ζωγράφος αυτής της τέχνης αποτελεί ο Μαζάτσιο (1401-1428) δημιουργός και του παρακάτω έργου «Η Σταύρωση». Συγκεκριμένα, παρατηρώντας κανείς την εικόνα, διακρίνει έναν ασυνήθιστο τρόπο απεικόνισης του συγκεκριμένου θρησκευτικού γεγονότος, μια διαφοροποίηση από τα βυζαντινά πρότυπα. Ο καλλιτέχνης προσπαθεί να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της τρίτης διάστασης και προοπτικής. Με το χρώμα προδίδει ένα δραματικό τόνο (πτύχωση των μανδυών) καθώς και κίνηση. Στο κέντρο της εικόνας βρίσκεται το σώμα του Χριστού πλασμένο με ασυνήθιστο ρεαλισμό το οποίο κρέμεται αδρανές καθώς το κεφάλι Του δεν κλίνει όπως τον παραδοσιακό εικονογραφικό τρόπο αλλά βυθίζεται ανάμεσα στους ώμους . Τον Σταυρό παραστέκουν επίσης η Θεοτόκος (αριστερά) η Μαρία Μαγδαληνή (κέντρο) καθώς και ο Άγιος Ιωάννης (δεξιά) οι οποίοι εκφράζουν τον πόνο τους κρατώντας διαφορετικές στάσεις και με διαφορετικούς τρόπους.
Η τέχνη του Μανιερισμού- Μπαρόκ

Ο μανιερισμός (ιταλ.: manierismo= τεχνοτροπία) είναι καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε κατά την τελευταία περίοδο της Αναγέννησης και ειδικότερα από τη δεκαετία του 1520 ως το 1600.Ο Μανιερισμός είχε ως καταγωγή την Ιταλία, με κέντρα τη Ρώμη και τη Φλωρεντία και αποτέλεσε κατά κάποιο τρόπο μία αντίδραση στην αισθητική της ώριμης Αναγέννησης, σηματοδοτώντας παράλληλα την μετάβαση στην μπαρόκ εποχή .Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος( 1541–1614), γνωστός με το ιταλικό προσωνύμιο El Greco, o Έλληνας , ήταν Κρητικός ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας της ισπανικής Αναγέννησης. Στην Σταύρωση, η αφαιρετική και η χρωματική του τόλμη αποτυπώνεται στην εικόνα καθώς το περιστατικό τοποθετείται σε απόλυτο ουράνιο, ταραγμένο χώρο, γίνεται πνευματικό γεγονός. Η σύνθεση είναι λιτή, οι χρωματικοί τόνοι συγκρατημένοι και το φως πέφτει απαλά στα θεία πρόσωπα δίνοντας όγκο στις μορφές. Ο καλλιτέχνης δημιουργεί έναν κόσμο φανταστικό, διατρεχόμενο από αστραφτερές λάμψεις, ένα κόσμο γεμάτο τεντωμένα σώματα και κυματοειδείς γραμμές.
Η τέχνη του σουρεαλισμού
Ο Σαλβαδόρ Νταλί (1904-1989) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ζωγράφους του 20ου αιώνα. Συνδέθηκε με το καλλιτεχνικό κίνημα του υπερρεαλισμού( ή σουρεαλισμός από τις γαλλικές λέξεις sur (επάνω, επί) και réalisme (ρεαλισμός, πραγματικότητα) κίνημα όπου στα ελληνικά θα μπορούσε να αποδοθεί ως «πάνω ή πέρα από την πραγματικότητα». Αποτελεί ένας από τους πιο γνωστούς ζωγράφους του 20ού αιώνα και μια πολύ εκκεντρική φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης. Το πιο δημοφιλές από όλα τα θρησκευτικά έργα του Νταλί είναι αναμφίβολα «Ο Χριστός του Αγίου Ιωάννη του Σταυρού», έργο που κατά δήλωση του ονειρεύτηκε(«κοσμικό όνειρο»). Ο Νταλί ζωγραφίζει τον Χριστό και τη Σταύρωσή του με κάθε λεπτομέρεια, όχι όπως συνήθως από απλή κεντρική οπτική γωνία. Στο κάδρο δεν διακρίνονται οι κλασικές μορφές της Θεοτόκου ή της Μαρίας Μαγδαληνής αλλά τοποθετεί τον Χριστό σε μία εικόνα ονείρου ( βάρκα σε λίμνη) χωρίς προφανείς εξηγήσεις.
Πηγές :
Α.Τεγόπουλος-Α.Ασημακόπουλος-Κ.Καμπούρης-Α.Ευσταθίου, Πινακοθήκη, εκδόσεις Δομή, 1973, Αθήνα
Αγ. Βόρνινγκ, Σηματοδοτήσεις 2, εκδόσεις ΙΩΝ , 1994