Η περίοδος της Αναγέννησης θεωρείται μια εκ των σπουδαιότερων για τον πολιτισμό και την τέχνη. Τέχνες όπως η γλυπτική, η ζωγραφική κι η αρχιτεκτονική ανακαινίστηκαν σε τέτοιο βάθος που άλλαξαν τρόπο εκλογίκευσης και θεώρησης των πραγμάτων. Ουσιαστικώς αυτό που υπερτονίζεται την περίοδο εκείνη είναι τόσο η ελευθερία του δημιουργού, όσο και το χάσμα μ’ αυτόν και τον πελάτη. Φυσικά ο καλλιτέχνης και ιδιαίτερα ο αρχιτέκτονας θα έπρεπε να διαθέτει μια σφαιρική και καθολική μόρφωση, όπως εξάλλου απαιτούσε και η παιδεία στην αναγέννηση, δηλαδή ο δημιουργός ήταν αναγκαίο να κατέχει την μόρφωση ενός λόγιου, ώστε να γνωρίζει τους κανόνες των αρχαίων ρυθμών, αλλά και την τεχνική ειδίκευση ενός τεχνίτη.
Την αναγέννηση, η αρχιτεκτονική όπως και σε όλες τις τέχνες εκείνη ην περίοδο ορίζεται ως βάση η σύνδεση κάθε μορφής καλλιτεχνίας με την μελέτη της φύσης και του ανθρωπίνου σώματος, καθώς επίσης δημιουργείται μια νέα αντίληψη του χώρου μέσα από τον ορθολογισμό της προοπτικής. Ο αρχιτέκτονας θέλει να επιτύχει την εκλογίκευση και οργάνωση της φύσης μαζί με τον έλεγχο του χώρου, ώστε να προσδώσει προοπτική και βάθος, δηλαδή επιλέγει την τοποθέτηση ανάλογα με την σπουδαιότητα που θέλει να αναδείξει, προβάλλοντας τις αρχές που κατασκευάζει.
Οι αναγεννησιακοί καλλιτέχνες δεν είχαν καμία σχέση με τους αρχιτέκτονες των μεσαιωνικών χρόνων, καθώς διέθεταν:
- Ειδίκευση,
- μόρφωση και παιδεία,
- αυτοπεποίθηση,
- προσωπικότητα και
- κύρος.
Πολλοί ποιητές, συγγραφείς, μαθηματικοί, ζωγράφοι και γλύπτες αφοσιώνονταν και στην αρχιτεκτονική επιστήμη όπως οι Palladio, Bruneleschi, Sangalio, Francesco di Giorgio. Όλοι οι παραπάνω κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν δυο προβλήματα, πρώτον τον εσωτερικό χώρο και τους όγκους των εκκλησιαστικών ναών και δεύτερον τις αναλογικές σχέσεις στην οργάνωση των κτιρίων.
Μερικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής κατά την περίοδο της Αναγέννησης είναι τα εξής:
- Επιρροές από την Ρωμαική και ελληνική παράδοση (οι θόλοι είναι εμπνευσμένοι από το Πάνθεον)
- Συμμετρία και γεωμετρία
- Μαθηματικές αναλογίες
- Οριζόντιες γραμμές
- Αρμονία στην τελική σύνθεση
- Κανονικότητα των μερών
Σημαντικό ρόλο στην μεταβολή του συστήματος της αρχιτεκτονικής στην Αναγέννηση έπαιξε το βιβλίο του Βιτρουβίου «τα δέκα βιβλία της αρχιτεκτονικής», ενώ πρωτεργάτες ήταν ο γενουάτης Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι, ο Μικελόζο,ο Αντρέα Παλλάντιο και ο Φιλίπο Μπρουνελέσχι. Αξιοσημείωτο μάλιστα είναι πως ο τελευταίος χρησιμοποιούσε απλές μορφές πχ τετράγωνο, κύβο, κύκλο και ημισφαίριο και απάλλαξε την γοτθική αρχιτεκτονική από βαριές δομές. Πάντως όλοι τους και καθένας ξεχωριστά συνέφερε στην αρχιτεκτονική τέχνη και θεμελίωσε τις ρίζες της στην Αναγέννηση για πάντα.
