Την 28η Φεβρουαρίου του 1986 στις 11κ30 το πρωί, στο Kennedy Space Center της Φλόριντας, το διαστημικό σκάφος Challenger εκτοξεύεται για την δέκατη αποστολή του στον καταγάλανο αμερικάνικο ουρανό, αφήνοντας πίσω την επιφάνεια της γης . Το πλήρωμά του αποτελείται από 6 αστροναύτες και μια δασκάλα, τους “Challenger Seven”. Η αποστολή του είναι η παρατήρηση του κομήτη του Χάλευ και η συλλογή δεδομένων από το διάστημα. 73 δευτερόλεπτα αργότερα και ενώ όλη η Αμερική (και όχι μόνο) παρακολουθεί ενθουσιασμένη την έναρξη της αποστολής, το Challenger εκρήγνυται πριν καν προλάβει να ολοκληρωθεί η διαδικασία εκτόξευσης.
Η παγκόσμια κοινότητα έχει μείνει άναυδη, η NASA εισέρχεται σε μια φάση εσωστρέφειας και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Ρίγκαν βγάζει για τους Challenger Seven μια ομιλία που θα μείνει στην δημοσιογραφική ιστορία, μαζί με το τραγικό δυστύχημα. Όπως φαίνεται, ήταν γνωστό σίγουρα σε κάποιους ότι το Challenger θα είχε κατά πάσα πιθανότητα τραγική κατάληξη, μαζί με το πλήρωμά του. Η τραγική κατάληξη οφειλόταν σε έναν αποκλειστικό παράγοντα. Την δυσλειτουργία του βασικότερου O-ring του δεξιού πυραύλου εκτόξευσης. Το o-ring είναι η κοινώς λεγόμενη φλάντζα, που στην περίπτωση των διαστημοπλοίων είναι τεράστιες. Η εταιρεία Morton Thiokol, η οποία είχε αναλάβει την κατασκευή και συντήρηση των πυραύλων εκτόξευσης του διαστημικού οχήματος είχε σχεδιάσει ελλιπώς τα o-rings των πυραύλων κι έτσι δεν σφράγιζαν αρκετά ερμητικά, όπως θα έπρεπε, δημιουργώντας ένα σωρό πιθανά θανατηφόρα προβλήματα. Το πρόβλημα διαγιγνώστηκε σχετικά έγκαιρα, ξεκίνησε η μηχανική διόρθωση του o-ring και η υπεύθυνη εταιρεία δήλωσε στη NASA ότι το πρόβλημα είχε λυθεί. Επιπρόσθετα, την δυσοίωνη αρχή του σκάφους, συμπλήρωσε η σχεδόν καθημερινή αναβολή της εκτόξευσής του, πράγμα που είναι σύνηθες σε τέτοιου μεγέθους αποστολές, αλλά στην προκειμένη έκρυβε κι άλλους μηχανικούς κινδύνους.
Την 27η Φεβρουαρίου η Morton Thiokol πιέζει απεγνωσμένα ώστε να μην εκτοξευθεί την επόμενη το Challenger, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την απρόσμενα χαμηλή θερμοκρασία του καιρού. Οι καιρικές συνθήκες είχαν άμεση σχέση με την σωστή λειτουργία των o-rings και των συστημάτων των πυραύλων γενικότερα, καθώς η Morton Thiokol υποστήριξε ότι δεν μπορούσε να γνωρίζει αν τα o-rings θα σφράγιζαν σωστά σε θερμοκρασίες κάτω των 12°C. H NASA δεν έλαβε υπ’ όψιν τις προειδοποιήσεις, θεωρώντας τις υπερβολικές και υποστήριξε ότι ακόμα και σε περίπτωση δυσλειτουργίας του βασικού o-ring, το βοηθητικό o-ring θα σφράγιζε όπως έπρεπε. Επιπρόσθετα αγνοήθηκαν οι κίνδυνοι που ελόχευαν από τον πάγο στο έδαφος και την πλατφόρμα εκτόξευσης, ο οποίος θα μπορούσε την στιγμή της εκτόξευσης, σπάζοντας, να προκαλούσε οποιαδήποτε ζημιά στις θερμομονωτικές πλάκες του σκάφους.
Η εξαιρετικά επιπόλαιη μεταχείριση της κατάστασης και ο ελλιπής σχεδιασμός της ασφάλειας της αποστολής, όπως και όλοι οι αναλυτές λένε, ήταν αυτή που στοίχισε τις ζωές των αστροναυτών και την αποτυχία μιας πανάκριβης αποστολής, δεδομένης της σημαντικότητας του ρόλου του o-ring στην επιτυχημένη έκβαση της αποστολής. Τα o-rings των πυραύλων ήταν εξαρτήματα χαρακτηρισμένα “Critically 1”, πράγμα που σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάρχει ούτε η παραμικρή περίπτωση αποτυχίας στην κατασκευή ή την λειτουργία τους.
Το πρωινό της 28ης Φεβρουαρίου του 1986, η θερμοκρασία είναι στους -1 °C, τη στιγμή που η αμέσως προηγούμενη πιο “κρύα” μέρα εκτόξευσης οποιασδήποτε διαστημικής αποστολής ήταν στους 12°C. Μια υπέρυθρη κάμερα έδειξε ότι η θερμοκρασία στο σημείο ένωσης του δεξιού πυραύλου ήταν στους −13 °C, θερμοκρασία που οφειλόταν στoν εξαερισμό της δεξαμενής υγρού οξυγόνου που έβγαζε παγωμένο τον αέρα κατευθείαν πάνω στην ένωση. Μετά από τις τελευταίες προειδοποιήσεις για τις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και αναστολές για την εκτόξευση, εκτελέστηκε ένας τελευταίος έλεγχος ο οποίος έδειξε ότι ο πάγος είχε αρχίσει να λιώνει κι έτσι η εκτόξευση προγραμματίστηκε για τις 11κ38.
73 δευτερόλεπτα αργότερα και ενώ ήδη από την στιγμή 1 της εκτόξευσης αρχίζουν και φαίνονται κάποιες δυσλειτουργίες, ο δεξής πύραυλος του Challenger εκρήγνυται. Μετά από λίγο φαίνεται ότι ελευθερώνεται και ο αριστερός πύραυλος, ακολουθούν εκρήξεις και σύννεφα καπνού που σκεπάζουν όλο το διαστημικό όχημα. Οι παρουσιαστές των ειδησεογραφικών πρακτορείων που κάλυπταν την μετάδοση έχουν παγώσει, η τηλεπικοινωνία με τα μέλη του πληρώματος διακόπτεται και ο υπεύθυνος επικοινωνίας της NASA προσπαθεί να βρει τα λόγια του. Η τελευταία λέξη που καταγράφηκε από τον θάλαμο του πληρώματος ήταν ένα “uh oh”…
Οι αμερικανικές αρχές ξεκίνησαν αμέσως εντατικές διεργασίες για την αναζήτηση των κομματιών της αποστολής. Απ’ όλα τα μέρη που βρέθηκαν παρατηρήθηκε ότι η άκατος του Challenger, δηλαδή το σκάφος, δεν είχε κανένα σημάδι εσωτερικής έκρηξης ή ανάφλεξης. Κατά την διάρκεια της έκρηξης των πυραύλων, η άκατος αποκολλήθηκε. Δεν βρέθηκαν αρκετά στοιχεία για τα αίτια θανάτου του πληρώματος μέχρι σήμερα αν και έχουν αναλυθεί ενδελεχώς τα πιθανά σενάρια. Το πιο ισχυρό είναι πως το πλήρωμα επέζησε της ακαριαίας και ακραίας εναλλαγής των g μέσα στην άκατο χωρίς να πέσει αναίσθητο και πως ο θάνατος επήλθε κατά την στιγμή της πρόσκρουσης της ακάτου με την επιφάνεια της θάλασσας, καθώς η ταχύτητα της ακάτου ήταν 333 km/h με την επιβράδυνση να αγγίζει τα 200g.
Το τραγικότερο με την περίπτωση του Challenger είναι πως το τραγικό αυτό δυστύχημα όχι μόνο θα μπορούσε να αποφευχθεί, αλλά ήταν γνωστή η μεγάλη πιθανότητα αποτυχίας του. Θα πούμε λοιπόν ότι ο πιο φιλόδοξος οργανισμός στον κόσμο έστειλε τους ανθρώπους του σε αποστολή αυτοκτονίας; Θα μπορούσαμε. Και δεδομένων των αυστηρών ελέγχων, προφυλάξεων και μέτρων ασφαλείας που άρχισαν κατόπιν (εορτής…) του συμβάντος στην γενικότερη διαστημική κοινότητα, οι Challenger Seven έγιναν η πολύ κακή αφορμή, έγιναν η θυσία στο βωμό της επιστήμης και της εξέλιξης και η μέχρι τότε μελανότερη κηλίδα στην ιστορία της NASA. Δυστυχώς πολλά χρόνια μετά θα ακολουθούσε το Columbia, του οποίου την ατυχή κατάληξη θα δούμε την ερχόμενη φορά.
Σ’ αυτούς τους παράτολμους λοιπόν που τόλμησαν για τ’ άστρα, στην μνήμη των Sharon Christa McAuliffe, Gregory Jarvis, Judith A. Resnik, Francis R. (Dick) Scobee, Ronald E. McNair, Mike J. Smith και Ellison S. Onizuka.
επιπρόσθετες πληροφορίες:
-
http://www.history.com/news/5-things-you-might-not-know-about-the-challenger-shuttle-disaster
-
https://www.youtube.com/watch?v=fSTrmJtHLFU
-
https://www.youtube.com/watch?v=4y37aRSn7Uw
-
https://www.nasa.gov/centers/langley/news/researchernews/rn_Colloquium1012.html
