Έιζα Τζένιγκς: Ο άνθρωπος που έσωσε χιλιάδες ζωές κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή

Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτέλεσε την τελευταία φάση του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1919-1922. Τα στρατεύματα των Ελλήνων ξεκίνησαν μια σχεδόν άτακτη υποχώρηση μετά την Τούρκικη αντεπίθεση. Συγκεκριμένα, το Σεπτέμβριο του 1922 η Σμύρνη παραδόθηκε στις φλόγες και οι κάτοικοι βρέθηκαν στο έλεος των ανδρών του Μουσταφά Κεμάλ. Η κατάσταση ήταν απελπιστική, οι Σμυρνιώτες άρχισαν να συνειδητοποιούν πως η μοίρα τους είχε εξασφαλιστεί καθώς δεν έβλεπαν πουθενά μια χείρα βοηθείας. Η ελπίδα όμως βρισκόταν σε έναν Αμερικάνο, που βρισκόταν την περίοδο εκείνη στην Σμύρνη. Το όνομα του ήταν Έιζα Τζένιγκς και έσωσε 350.000 Έλληνες από σίγουρο θάνατο. 

«Μου φαινόταν ότι τα τρομερά, αγωνιώδη, απελπισμένα ουρλιαχτά, που εκλιπαρούσαν για βοήθεια δεν θα έπαυαν να με κυνηγάνε σε όλη μου την ζωή…»- Έιζα Τζένιγκς

Έιζα Τζένιγκς

Η ζωή πριν και η συμφωνία με τον Κεμάλ

Ο Έιζα Τζένιγκς γεννήθηκε στην Νέα Υόρκη το 1877 και δούλευε ως πάστορας ενώ αργότερα δούλευε ως γραμματέας στην Χριστιανική Ένωση Νέων Ανθρώπων. Η άτυχη στιγμή της ζωής του ήταν όταν στα 28 του ακόμα χρόνια, προσβλήθηκε από φυματίωση της σπονδυλικής στήλης. Τα αποτελέσματα της ασθένειας ήταν ελαφρά κώφωση και καμπούρα για το υπόλοιπο της ζωής του. Δεν πτοήθηκε όμως και αφού την ξεπέρασε, ξεκίνησε πάλι το έργο του.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Το 1922 μεταφέρθηκε στα γραφεία της Σμύρνης και μετά από λίγο καιρό και συγκεκριμένα στις 9 Σεπτεμβρίου, τα στρατεύματα του Κεμάλ εισήλθαν στην πόλη. Όλοι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Σμύρνη, σε αντίθεση με τον Έιζα Τζένιγκς που επέλεξε να παραμείνει και να βοηθήσει τους πολίτες με όσα μέσα διέθετε. Όταν ο ελληνικός στρατός ήδη εγκατέλειπε τη Σμύρνη, ο Τζένιγκς δημιούργησε την «Αμερικανική Επιτροπή Σωτηρίας» για παροχή βοήθειας στους κατοίκους και σταθμό πρώτων βοηθειών για τις έγκυες γυναίκες. Όπως προαναφέρθηκε, ο Τζένιγκς  δούλευε στην Χριστιανική Ένωση Νέων Ανθρώπων και όχι ως διπλωμάτης, παρόλα αυτά κατάφερε να κλείσει συμφωνία με τον Κεμάλ για την διάσωση Ελλήνων κατοίκων. 

Διαβάστε επίσης  1 Δεκεμβρίου 1891: Η μέρα που γεννήθηκε η καλαθοσφαίριση

Έιζα Τζένιγκς

Επίτευξη συμφωνίας και προσπάθεια συγκέντρωσης πλοίων 

Ο Κεμάλ του έδωσε την ευκαιρία, μέσα σε 11 μέρες να σώσει 250.000 Έλληνες σύμφωνα με όρους. Οι άνδρες ηλικίας 17-45 δεν θα αποβιβαζόταν σε πλοίο διότι θα στέλνονταν στα τάγματα εργασίας, τα γνωστά “αμελέ ταμπουρού”, ενώ παράλληλα στα πλοία τα οποία θα μετέφεραν τους πολίτες δεν θα κυμάτιζε η ελληνική σημαία, διότι θα αποθάρρυνε τους στρατιώτες του. Ο Τζένιγκς δεν μπορούσε να κάνει κάτι άλλο παρά να κλείσει την συμφωνία. Αρχικά, έπεισε τον Αμερικάνο καπετάνιο του Edsall, να μεταφέρει 607 κατοίκους στη Θεσσαλονίκη και τον Ιταλό καπετάνιο του πλοίου “Κωσταντινόπολις” να μεταφέρει 2.000 Έλληνες στη Μυτιλήνη ενώ οι προσπάθειες του να πείσει και τον Γάλλο καπετάνιο απέτυχαν. Το ποσό για την μεταφορά των προσφύγων ανήλθε στα 6.000 δολάρια, μόνο για το  “Κωσταντινόπολις” και τα πλήρωσε με δικά του χρήματα. 

Ο ίδιος βρισκόταν στο πλοίο  “Κωσταντινόπολις” και καθώς έπλεε προς το λιμάνι της Μυτιλήνης, αντίκρισε πλοία του ελληνικού ναυτικού. Ζήτησε τότε από τον διοικητή Φράγκο να διαθέσει πλοία για να μεταφέρουν τους υπόλοιπους κατοίκους. Ο Φράγκος αρχικά δέχτηκε να διαθέσει 6 πλοία, αλλά με τον όρο πως θα συνοδευόταν από αμερικάνικες αρχές και θα επέστρεφαν ασφαλή. Δυστυχώς μόνο ένα πλοίο έφτασε στη Σμύρνη γιατί ο διοικητής φοβήθηκε πως η αποστολή ήταν πολύ ριψοκίνδυνη, ενώ παράλληλα οι προσπάθειες του Τζένιγκς να επικοινωνήσει με την ελληνική κυβέρνηση με κρυπτογραφημένα μηνύματα, αποτύγχαναν συνεχώς. 

Advertising

Έιζα Τζένιγκς

Επιστολές προς την ελληνική κυβέρνηση και λύτρωση 

Δεν σταμάτησε όμως τις προσπάθειες του και έστελνε συνεχόμενα μηνύματα, εκβιάζοντας την ελληνική κυβέρνηση κατηγορώντας την πως παρέμενε αδρανείς σε μια τραγική στιγμή του ελληνισμού και πως εξαιτίας της θα πέθαιναν χιλιάδες Έλληνες. Έδωσε το λόγο του πως τα πλοία που θα στέλνονταν από την κυβέρνηση θα συνοδεύονταν από αμερικάνικα. Τελικά στάλθηκαν θωρηκτά στη Σμύρνη, παρά την αντίδραση ορισμένων καπετάνιων. 

Διαβάστε επίσης  Τα εξάχρονα κορίτσια θεωρούν την εξυπνάδα ένα ανδρικό προνόμιο;

Η λύτρωση για τους Έλληνες της Σμύρνης ήρθε την επόμενη μέρα, καθώς και τα 25 πλοία έφτασαν στο λιμάνι της πόλης. Μέσα στις 11 μέρες που του έδωσε ο Κεμάλ, ο Τζένιγκς κατάφερε να σώσει περίπου 350.000 Έλληνες. Το έργο του όμως δεν σταμάτησε εκεί, καθώς μέχρι το τέλος του 1922, συνέχισε να πλέει στις ακτές της Σμύρνης και να σώζει κυνηγημένους, ανάμεσα τους Έλληνες, Εβραίοι και Αρμένιοι. Στη συνέχεια έγινε ο μόνος που αντιπροσώπευε και την Ελλάδα και την Τουρκία στη Συνθήκη της Λωζάνης. Την εποχή εκείνη η Ελλάδα τον δόξαζε. Ο εγγονός του Ρογήρος Τζένιγκς αναφέρει: «Κάθε φορά που περπατούσε στους δρόμους των Αθηνών ο κόσμος γονάτιζε μπροστά του και του φιλούσε το χέρι και τα πόδια από σεβασμό.»

Παρόλο το τεράστιο του έργο και το γεγονός ότι έσωσε χιλιάδες ανθρώπους, η Ελλάδα αργότερα τον λησμόνησε. Το όνομα του δεν εμφανίζεται σε κανένα βιβλίο της Ιστορίας και δεν έχει δημιουργηθεί κανέναν μνημείο προς τιμήν του. Πρόσφατα τιμήθηκε από το Δήμο Βόλου. Η προσφορά του στον ελληνισμό θα μείνει ανεξίτηλη, γιατί χάρη σ’ αυτόν, πολλές οικογένειες είχαν την ευκαιρία να αντικρίσουν τον ήλιο την επόμενη μέρα. 

Advertising

Πηγές:

  • Μηχανή του Χρόνου: “Ο Σίντλερ της Σμύρνης. Ο Αμερικανός που έσωσε τις ζωές 350.000 Ελλήνων στη Μικρασιατική Καταστροφή. Έδωσε την περιουσία του και εκβίασε τις ελληνικές αρχές για να εξασφαλίσει την διάσωση των προσφύγων”
  • Το Βήμα: “Εϊσα Κ. Τζένινγκς: Ο πάστορας που έσωσε χιλιάδες κόσμου στη Σμύρνη”

Απόφοιτος τμήματος Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης και προπτυχιακός φοιτητής στο μεταπτυχιακό τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής. Μ' αρέσει να ταξιδεύω στην ιστορία με όλους τους διαθέσιμους τρόπους(βιβλία, ντοκιμαντέρ, ταινίες ακόμα και να γράφω για αυτή) ενώ τα games και τα βιβλία επίσης γεμίζουν το χρόνο μου!

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Αγίου Βαλεντίνου: 4+1 ξεχωριστές προτάσεις

Η γιορτή των ερωτευμένων ήρθε και μας βρίσκει να αναζητάμε

Η ιστορία της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη

Η ιστορία της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη είναι μια περίοδος ανάπτυξης