Η φιλοσοφία της αναρχίας

Πηγή: anarxes-skepseis.blogspot.com

 

Όταν ακούμε τη λέξη «αναρχία», «αναρχικός» αμέσως το μυαλό μας προϊδεάζεται από βίαια επεισόδια, ένοπλες δυνάμεις που συγκρούονται με το οργισμένο πλήθος, καπνοί, δακρυγόνα, φωτιές. Η «χαοτική» αυτή αναπαράσταση της αναρχίας και του αναρχισμού ως στάση και ως ιδεολογία, από το σύνολο της κοινωνίας ίσως να ανταποκρίνεται σε μια λανθασμένη εικόνα. Με την έννοια ότι, το να πετάς μολότοφ, δακρυγόνα, να επιτίθεσαι σε αστυνομικούς και να καταστρέφεις ιδιωτικές ή δημόσιες περιουσίες δεν σε καθιστά «αναρχικό».

Επί της ουσίας σε καθιστά, ένα ακόμη οργισμένο άτομο που ξεσπά το θυμό του απέναντι σε ένα είδος εξουσίας, καταστρέφοντας και «τραμπουκίζοντας», όντας με μια αίσθηση υπεροχής έναντι του υποτιθέμενα «βολεμένου» μέρους της κοινωνίας. Που απλά παρακολουθεί τα γεγονότα, αδύναμο να αντιδράσει απέναντι σε κάθε κατεστημένο, σε κάθε εξουσία που εκμεταλλεύεται τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του.

Τι είναι όμως στα αλήθεια η αναρχία ως «κατάσταση» και ο αναρχισμός ως «ιδέα»; Από που ξεκίνησε και πως εξελίχθηκε; Πως τελικά θα πρέπει να εκφράζεται;  Όλα αυτά, είναι θέματα που θα αναπτύξουμε αναλυτικά στη συνέχεια.

Η άσκηση βίας δεν αποτελεί «απάντηση» σε ό,τι μας καταπιέζει. Η «καταστροφή» δεν είναι ένδειξη αγανάκτησης. Και καμία «φωτιά», δεν αφύπνισε μια επανάσταση με σκοπό την αλλαγή. Όλα ξεκινούν από μια ιδέα. Την ιδέα του να γίνει ο κόσμος ένα καλύτερο μέρος.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Είναι η αναρχία που με τρομάζει

Η  αναρχία αποτελεί μια κατάσταση, κατά την οποία η κοινωνία δεν διέπεται από πολιτικές αρχές. Η μεταφορική της ερμηνεία, αντιπροσωπεύει ένα συγκεκριμένο χώρο όπου επικρατεί μια χαοτική δομή. Από την ανάμιξη της κοινωνικό-πολιτικής και μεταφορικής της ιδιότητας προκύπτει ο αναρχισμός.

O αναρχισμός λοιπόν, είναι το ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο πάνω στο οποίο στηρίζεται το κοινωνικό κίνημα. Η κυριολεξία της έννοιας της  αναρχίας, σημαίνει «χωρίς εξουσία», αποτελώντας κατ’ επέκταση και το βασικό χαρακτηριστικό όλων των αναρχικών κινημάτων. Διακηρύσσει το κύριο αίτημα τους για κατάργηση του κράτους., το οποίο αντιλαμβάνονται ως βασικό καταπιεστικό παράγοντα περιορισμού της ελευθερίας του ατόμου και της κοινωνίας συνολικά.

Ο αναρχισμός παρεξηγήθηκε

Πηγή: aikhexousia.blogspot

 

Ο όρος αναρχισμός απέκτησε αρνητική έννοια, διότι αναρχία στην καθομιλουμένη συνήθως σημαίνει κοινωνικό και πολιτικό χάος, χωρίς να περιορίζεται βέβαια μόνο εκεί. Η απαραίτητη σύνδεση με τη βία και το χάος ωστόσο είναι προπαγανδιστική, καθώς ορισμένοι θεωρητικοί αναρχικοί θεωρούν τη βία όχι μόνο ακατάλληλο μέσο επιβολής, αλλά επίσης την εξισώνουν με την αστική ηθική. Ως έσχατο μέσω αυτοάμυνας.

Αναρχία και αναρχικοί

Την λέξη αναρχία, όπως τη χρησιμοποιούν οι περισσότεροι αναρχικοί, αποτυπώνει την αρμονική αντί-εξουσιαστική και αταξική κοινωνία, που στηρίζεται στις δυνατότητες της εθελοντικής συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας των ανθρώπων, με βάση τον ατομικό αυτοπροσδιορισμό και την προσωπική συμμετοχή. Στη θέση των σημερινών ιεραρχικών, εξουσιαστικών πολιτικών δομών και οικονομικών θεσμών, οι αναρχικοί προτείνουν κοινωνικές σχέσεις θεμελιωμένες στην «εκούσια» συλλογική συγκρότηση αυτόνομων ατόμων και κοινοτήτων την αλληλεγγύη και την αυτοδιαχείριση. Συχνά όμως ο αναρχισμός ορίζεται από αυτό στο οποίο εναντιώνεται. Εντούτοις οι αναρχικοί ανά τις εποχές εξέφρασαν περίτρανα το όραμά τους για το τι πιστεύουν πως είναι μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία. Ωστόσο, οι αντιλήψεις για το πώς μπορεί να είναι λειτουργική μια τέτοιου είδους κοινωνία, ασφαλώς και διαφέρει από την πραγματικότητα. Ιδιαίτερα όσον αφορά την οργάνωση και διεξαγωγή των οικονομικών της σχέσεων.

Διαβάστε επίσης  InfinityGreece: «Προσπαθούμε να είμαστε κοντά στο φοιτητικό κοινό, το δικό μας κοινό.»
Advertising

Οι αναρχικοί απορρίπτουν όλες τις μορφές κοινοβουλευτικής πολιτικής δράσης και αποβλέπουν σε μία «κοινωνική επανάσταση» ή σε μία καθολική «ανυπακοή των μαζών», προκειμένου να επέλθει η αναρχία. Η χρήση αντί  κρατικής βίας, είτε κατά την επαναστατική αυτή διαδικασία είτε νωρίτερα υπό μορφή ακτιβισμού, από κάποιους αναρχικούς απορρίπτεται ρητά ως εξουσιαστική πρακτική., ενώ από άλλους θεωρείται αναγκαία για να εξασφαλιστεί η άμυνα των εξεγερμένων, η κινητοποίηση της κοινωνίας και η ήττα των δυνάμεων του κράτους.

Ιστορική αναδρομή

Από που ξεκινάει όμως το πρώτο «σκίρτημα» της αναρχίας;  Η πρώτη αναφορά της λέξεως περιγράφεται στο έργο «Επτά επί Θήβας» (467 π.Χ.) του Σοφοκλή, όπου η Αντιγόνη αρνείται ανοιχτά και απροκάλυπτα να αποδεχτεί το διάταγμα των κρατούντων, που της επιβάλλει να αφήσει άθαφτο το πτώμα του αδερφού της Πολυνείκη, ως τιμωρία για τη συμμετοχή του στην επίθεση κατά των Θηβών. Αναφέροντας χαρακτηριστικά:

Ακόμα και αν κανείς άλλος δεν επιθυμούσε να συμμετάσχει στην ταφή, εγώ μόνη μου θα τον έθαβα και θα έπαιρνα το ρίσκο. Που θα σημάνει η ταφή του αδερφού μου. Ούτε ντρέπομαι να δράσω ενάντια αψηφώντας τη βούληση των κρατούντων.

Η αναρχική στάση και αντίσταση της Αντιγόνης απέναντι στις πολιτικές δυνάμεις της εποχής της, σηματοδοτούν την αποστροφή προς τη παντοδυναμία του κράτους και την ελεγκτική επέμβασή του κρατισμού, διακηρύσσοντας την κυριαρχία του ηθικού νόμου και κώδικα τιμής του ίδιου του ατόμου.

Advertising

Ουίλιαμ Γκόντγουιν

Πηγή: upload.wikimedia.org

 

Η πρώτη όμως επίσημη γνωστοποίηση των αναρχικών θέσεων, προήλθε από τον αναρχικό ατομιστή Ουίλιαμ Γκόντγουιν. Ήταν εκείνος που στο έργο του «Έρευνα για την πολιτική δικαιοσύνη», αναλύει μία μορφή ακραίου πολιτικού φιλελευθερισμού, ο οποίος έδινε έμφαση στην πλήρη ελευθερία του ατόμου από την κρατική καταπίεση. Οι ατομιστές υποστήριζαν, ότι το άτομο θα πρέπει να «αμύνεται» όχι μόνο έναντι του κράτους, όπως οι συνήθεις φιλελεύθεροι αλλά και γενικότερα έναντι της κοινωνίας. Αντικρουόμενοι με τους συλλογικούς τρόπους λήψης αποφάσεων, όπως λειτουργεί δηλαδή η άμεση δημοκρατία. Καθώς και αυτή γίνεται αντιληπτή ως δεσμευτική και καταπιεστική «δύναμη» απέναντι στις μειοψηφικές εκλογικές διαδικασίες. Όσον αφορά τώρα το πεδίο της ελεύθερης αγοράς, ορισμένοι ατομιστές την αποδέχονται  ως φυσικό τρόπο αναδιανομής των αγαθών και των υπηρεσιών. Άλλοι όμως, την θεωρούν ως έναν εγγενώς καταπιεστικό μηχανισμό της οικονομίας.

Παρόλο που τάσεις «κοινωνικού αναρχισμού» εμφανίστηκαν και στην εσωτερική ιδεολογία του σοσιαλιστικού κινήματος, ο αναρχισμός κατέληξε ως μια ξεχωριστή πολιτική άποψη.

Μια άποψη που υποστήριξε ιδιαίτερα, ο Μιχαήλ Μπακούνιν. Ρώσος θεωρητικός και ένας από τους κύριους εκπροσώπους του αναρχισμού. Ο Μπακούνιν πίστευε σε έναν «αντί-εξουσιαστικό σοσιαλισμό», γεγονός που τον οδήγησε στη διαγραφή του από τη Διεθνή Ένωση των Εργατών. Έθεσε τα θεμέλια για την άνοδο του αναρχοκολεκτιβισμού ή διαφορετικά του κολεκτιβιστικού αναρχισμού, πάνω στον οποίο στηρίχτηκαν οι περισσότερες αναρχικές θεωρίες, όπως ο αναρχοσυνδικαλισμός, ο οικοαναρχισμός, ο αναρχοκομμουνισμός .

Διαβάστε επίσης  Κατακόμβες της Μήλου: η «Ελληνική Σπηλιά» του νησιού

Ο αναρχισμός του 20ου αιώνα, με βάση τις αρχές του αναρχοκολεκτιβισμού, αρνείται τη μεταβατική περίοδο της δικτατορίας του προλεταριάτου. Μια μετάβαση που οι μαρξιστές θεωρούσαν απαραίτητη, για το πέρασμα στην ιδεατή αταξική, κομμουνιστική κοινωνία.

Advertising

Ο αναρχισμός του 20ου αιώνα, προωθεί την αυτοδιαχείριση και εστιάζει στην προσωπική ευθύνη που έχει το άτομο για τις πράξεις του, τόσο απέναντι στον εαυτό του, όσο και στο λοιπό κοινωνικό σύνολο. Ο όρος «ελευθεριακός σοσιαλισμός» αποδίδει μια χροιά από την ουσία του, στον κοινωνικό αναρχισμό. Αποτελεί όμως μια ευρύτερη και γενικότερη έννοια. Χωρίς να ταυτίζεται με αυτόν.

Ποια είναι τα είδη του αναρχισμού;

Η αρχή

  • Αναρχοκολεκτιβισμός: Ή εναλλακτικά κολεκτιβιστικός αναρχισμός. Αποτελεί μια μορφή άκρατου σοσιαλισμού, όπου τα κύρια στοιχεία της κοινωνικής οργάνωσης είναι η συλλογική κατοχή και διαχείριση των φυσικών πόρων και μέσων παραγωγής από κάθε κοινότητα. Η έμφαση δίνεται στο κοινωνικό καθήκον και τη διανομή των παραγόμενων αγαθών στα άτομα, μέσω δηλαδή του μισθολογικού συστήματος και την ποιότητα της εργασίας που παρείχαν.

 

  • Αναρχοκομμουνισμός: Πρεσβεύει ότι τα μέσα παραγωγής πρέπει να τα κατέχουν και να τα διαχειρίζονται συνεργατικά εθελοντικές ομάδες, συνήθως σε ένα συνεργατικό επίπεδο μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων. Ο αναρχοκομμουνισμός αντιτίθεται ρητά όχι μόνο στην αστική ελευθερία της νόμιμης κατοχής και εκμετάλλευσης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, αλλά και στην ύπαρξη μισθολογικού συστήματος. Για τους αναρχοκομουνιστές η διανομή των αγαθών στα άτομα θα πρέπει να γίνεται ελεύθερα αναλόγως με τις ανάγκες τους.
  • Αναρχοσυνδικαλισμός: Δίνει τον πρώτο ρόλο στα συνδικάτα, θεωρώντας την απεργία βασική μέθοδο πάλης εναντίον της αστικής τάξης. Αναπτυσσόμενος στις αρχές του 20ου αιώνα στη Γαλλία, Ισπανία και την Ιταλία, αντιτίθεται στο κράτος, στον κοινοβουλευτισμό και στα πολιτικά κόμματα. Επίσης αρνείται την ιδεολογική πάλη έξω από οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια. Θέτει  προτεραιότητα στα εργατικά μαχητικά σωματεία, θεωρώντας τα ως τη μόνη δύναμη ικανή για επαναστατική κοινωνική αλλαγή. Πηγή που μπορεί να επιφέρει την εξάλειψη των ταξικών διαιρέσεων. Οι αναρχοσυνδικαλιστές δεν διαφέρουν πολύ από τους αναρχοκολεκτιβιστές ή τους αναρχοκομουνιστές, στον τελικό στόχο και διαμόρφωσης της κοινωνίας.

Η μέση μιας αναρχικής ιστορίας

  • Αναρχοχριστιανισμός: Αναφέρεται στις διάφορες παραδόσεις που συνδυάζουν τον αναρχισμό με το χριστιανισμό. Οι αναρχοχριστιανοί ή χριστιανοί αναρχικοί πιστεύουν ότι η ελευθερία είναι δικαιολογημένη πνευματικά μέσω της διδασκαλίας του Ιησού. Η στάση των αναρχοχριστιανών απέναντι στην εξωτερική εκκλησιαστική ιεραρχία, δεν είναι κοινή., καθώς μερικοί στρέφονται κατά της εκκλησιαστικής ιεραρχίας ενώ άλλοι την αποδέχονται.
  • Αναρχοκαπιταλισμός: Ή διαφορετικά αναρχισμός της ελεύθερης αγοράς. Είναι ένα συνονθύλευμα πολιτικών στοιχείων και ιδεολογιών, που ανέπτυξε ο Μάρεϊ Ρόθμπαρτ.  Συνδυάζει στοιχεία κλασσικού φιλελευθερισμού και κάποια στοιχεία. Δημιούργησε την αναρχοκαπιταλιστική θεώρηση, δηλαδή  ένα κοινωνικό μοντέλο στηριγμένο αποκλειστικά στην ατομική ιδιοκτησία και στην ιδιωτική πρωτοβουλία, με βασικό σκοπό την  διαμόρφωση ενός δικαίου νομικού συστήματος και στην εξάλειψη κάθε μορφής άμεσου εξαναγκασμού στους πολίτες. Οι περισσότεροι βέβαια σοσιαλιστές και νεότεροι αναρχικοί, δεν θεωρούν τον αναρχοκαπιταλισμό πραγματική τάση του αναρχισμού. Αλλά μια ακραία παραλλαγή του νεοφιλελευθερισμού.

Δεν τελειώσαμε

  • Αναρχοπρωτογονισμός: Γνωστός και ως πριμιτιβισμός. Αποτελεί μία σύγχρονη τάση του αναρχισμού. Εστιάζοντας κυρίως, στη μετάβαση από τις πρώτες τροφοσυλλεκτικές και θηρευτικές κοινωνίες στις αγροτικές. Καθώς και στον ρόλο που διαδραμάτισε η εν λόγω μετάβαση στη δημιουργία των σημερινών ιεραρχικών δομών και εν τέλη στην αλλοτρίωση των ανθρώπων. Ο πριμιτιβισμός ασκεί έντονη κριτική κυρίως σε ζητήματα πολιτισμού και τεχνολογίας. Θεωρώντας υπεύθυνη την «αλόγιστη» αυτή εξέλιξη, για την ανθρώπινη αποξένωση και αδιαφορία προς την κοινωνική αλληλεγγύη. Τάσσεται επίσης,  κατά του καταμερισμού της εργασίας και της εξειδίκευσης.
  • Πράσινος αναρχισμός: Ο πράσινος αναρχισμός αναφέρεται σε ένα σύνολο διαφόρων φιλοσοφικών, οικολογικών και κοινωνικών κινημάτων. Απαρτιζόμενο από κοινωνικούς οικολόγους, φεμινιστές, καταστασιακούς, αναρχοπρωτογονιστές, οικοαναρχικούς, υποστηρικτές του αντιβιομηχανισμού και μετά-αριστερούς. Η κριτική των πράσινων επικεντρώνεται κυρίως στους «οργανισμούς της εξουσίας» μέσα στην κοινωνία. Όπως το κράτος, ο καπιταλισμός, η παγκοσμιοποίηση, η κτηνοτροφία, η πατριαρχία, η τεχνολογία και η εργασία.
Διαβάστε επίσης  Μουσεία: Οι επιπτώσεις της πανδημίας

Κοντά στο τέλος

  • Μετά-αριστερός αναρχισμός: Αναπτύσσετε με επίκεντρο την κριτική στον «αριστερίστικο» κλασικό κοινωνικό αναρχισμό και τη σύνδεσή του με το εργατικό κίνημα και τις πρακτικές του. Οι μετά-αριστεροί συνήθως είναι θεωρητικά επηρεασμένοι τόσο από ορισμένες πτέρυγες του αναρχοκομμουνισμού, όσο και από κάποιες αρχές του αναρχοατομισμού. Βασικές θέσεις τους, η απόρριψη παντός τύπου οργάνωσης μέσω ιεραρχικής δομής και η απόρριψη της πλειοψηφικής αρχής σε άμεσες δημοκρατικές διαδικασίες.
  • Εξεγερσιακός αναρχισμός: Αναπτύχθηκε στην Ιταλία. Κύριο χαρακτηριστικό του εξεγερσιακού αναρχισμού είναι η έμφαση στη διαρκή και άμεση σύγκρουση με το κράτος αντί για τη ρητορική προπαγάνδα. Οι εξεγερσιακοί θεωρούν ότι, μέσω της καθημερινής ανυπακοής και εξέγερσης γεννάται ο σπόρος της πραγματικής επανάστασης. Στόχος της οποίας θα πρέπει να είναι η άνθιση της ατομικότητας, μέσα σε συνθήκες ισότητας.

 

  • Μεταμοντέρνος αναρχισμός: Εδώ η εξουσία δεν είναι μία αντικοινωνική υπερβατική ουσία η οποία διέπει το κράτος. και κατά επέκταση την οικονομία. Αλλά ένα σύνολο σχέσεων που χαρακτηρίζουν κάθε τύπου αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ατόμων. Οι εξουσιαστικές σχέσεις παρουσιάζονται διαρκώς σε κάθε κοινωνική λειτουργιά. Έτσι δεν υπάρχει καμία διάκριση μεταξύ «ιδιωτικού» και «πολιτικού» τομέα, όπως στην κλασική σοσιαλιστική σκέψη.

Ο φόβος δεν έσωσε ποτέ και κανέναν

αναρχισμός
Πηγή: archive.nyafuu.org

 

Κάθε πολιτική ιδέα και άποψη, περνά μέσα από διάφορες διακυμάνσεις και εμπόδια των εκάστοτε κοινωνικών συνθηκών, μέχρι την τελική μορφή και εδραίωση τους. Έτσι και η αναρχία ως ιδέα ή κατάσταση απέκτησε την δική της πραγματολογική υπόσταση, αναδυόμενη μέσα  από τους εναλλακτικούς «τύπους» του εκάστοτε αναρχικού κινήματος. Η αναρχία δεν είναι βία. Είναι προσπάθεια ανατροπής του κατεστημένου. Είναι μια ιδεολογία περί ελευθερίας. Απόλυτης ελευθερίας της ατομικότητας και της μοναδικότητας του κάθε ανθρώπου, μακριά από τις κρατικές δεσμεύσεις και την αυθαιρεσία της εξουσίας.

Advertising

Ο φόβος απέναντι σε κάθε τι διαφορετικό, δεν έσωσε ποτέ κανέναν. Δεν μπόρεσε ποτέ να “γιατρέψει” την άγνοια. Είναι εύκολο να χαρακτηρίσεις έναν αναρχικό εγκληματία ή να χαρακτηρίσεις τον εαυτό σου αναρχικό, επειδή χτυπάς αστυνομικούς η καταστρέφεις κρατικές-δημόσιες ή ιδιωτικές περιουσίες.  Είναι δύσκολο να αντιληφθείς την βαθιά έννοια της απόλυτης ελευθερίας, που κρύβει μέσα του το «χαοτικό σύμπαν της αναρχίας».

 

Πηγές:

Αναρχία-Αναρχισμός, Ανακτήθηκε από  https://el.wikipedia.org/wiki/

Ενδεικτική βιβλιογραφία: «Αναρχία: Η φιλοσοφία και το ιδανικό της» Πιοτρ Κροπότκιν

Advertising

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Αγίου Βαλεντίνου: 4+1 ξεχωριστές προτάσεις

Η γιορτή των ερωτευμένων ήρθε και μας βρίσκει να αναζητάμε

Η ιστορία της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη

Η ιστορία της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη είναι μια περίοδος ανάπτυξης