Ένας σιδηρόδρομος από τους ανθρώπους για τους ανθρώπους
Ήταν το 2015 όταν η ολλανδική Abellio ανέλαβε το σιδηροδρομικό έργο των σκωτσέζικων σιδηροδρόμων. Το 2020 η διαχείριση των σιδηροδρόμων της Σκωτίας πέρασε προσωρινά και πάλι στο δημόσιο, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της πανδημικής κρίσης COVID-19. Επρόκειτο για μια κατάσταση με ημερομηνία λήξης και επιστροφή στην πρότερη κατάσταση. Ωστόσο, το συμβόλαιο με την Abellio έληξε νωρίτερα. Η κριτική για δρομολόγια που ακυρώνονται και χαμηλή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών οδήγησε στην επαναφορά της ScotRail σε κρατικό έλεγχο. Έτσι, από την 1η Απριλίου 2022 το σιδηροδρομικό έργο αποτελεί κρατική αρμοδιότητα.
Η Υπουργός Μεταφορών της Σκωτίας, Jenny Gilruth, μιλώντας στο Κοινοβούλιο προανήγγειλε μια υπηρεσία πιο βιώσιμη, προσιτή και επικεντρωμένη στον πολίτη. Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στις γυναίκες επιβάτες, δεσμευόμενη πως η νέα διοίκηση θα φροντίσει να νιώθουν ασφαλείς μέσα στα τρένα, με μέτρα όπως βαγόνια μόνο για γυναίκες.
Τα δυστυχήματα που άλλαξαν την πορεία της ιδιωτικοποίησης στη Μεγάλη Βρετανία
Στη βρετανική νήσο τα τρένα ήταν παραδοσιακά ιδιωτική υπόθεση. Την περίοδο 1927-1947 τέσσερις εταιρείες ήταν επιφορτισμένες με το σιδηροδρομικό έργο. Μετά, όμως, το 1948 οι σιδηρόδρομοι στη Βρετανία εθνικοποιήθηκαν, δημιουργώντας την British Rail, μια εταιρεία που είχε το σύνολο των σιδηροδρόμων στα χέρια της. Αυτό ως την τριετία 1994-1997.
Τότε οι βρετανικοί σιδηρόδρομοι ιδιωτικοποιήθηκαν. Κι έγινε αυτό που γίνεται πάντα πριν την ιδιωτικοποίηση. Η εταιρεία κόπηκε σε κομμάτια, σε “φιλέτα”. Τροχαίο υλικό, οργάνωση δρομολογίων, γραμμές και σταθμοί, διαχείριση σταθμών, συντήρηση γραμμών και υποδομών, όλα σε διαφορετικές εταιρείες. Χωρίς συνεννόηση μεταξύ τους. Θυμίζει οικεία δεινά;
Ήταν 19 Σεπτεμβρίου 1997 όταν ένα επιβατικό τρένο συγκρούστηκε με ένα εμπορικό στην περιοχή του Δυτικού Λονδίνου, επειδή αγνόησε προειδοποιητικό σήμα και δεν επιβράδυνε. Ο απολογισμός ήταν 7 νεκροί και 139 τραυματίες.
Δύο χρόνια μετά, δύο επιβατικά τρένα συγκρούστηκαν με μακάβριο απολογισμό 31 νεκρούς και 417 τραυματίες. Η αιτία ήταν πάλι η αγνόηση προειδοποιητικού σήματος, ενώ το τρένο δεν διέθετε σύστημα αυτόματης προστασίας, το οποίο θα μπορούσε να ακινητοποιήσει το τρένο και να μη θρηνήσει η Βρετανία θύματα.
Από τις ρωγμές στις ράγες στην κρατικοποίηση των τρένων στη Σκωτία
Οι φωνές για εθνικοποίηση των βρετανικών σιδηροδρόμων πλήθυναν μετά το ατύχημα στο Χάτφιλντ, το 2000. Ο εκτροχιασμός του τρένου αποδόθηκε σε ρωγμές στις ράγες. 4 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 70 τραυματίστηκαν.
Ο εκτροχιασμός αυτός είναι που συνέδεσε την έλλειψη ασφάλειας με την ιδιωτικοποίηση των τρένων. Η ιδιωτική εταιρεία ανέθετε σε υπερεργολάβους τη συντήρηση των γραμμών, οι οποίοι όμως δε διέθεταν την απαιτούμενη τεχνογνωσία. Επιπλέον, φαίνεται πως αγνόησαν την κόπωση του υλικού στο συγκεκριμένο σημείο και δεν ενδιαφέρθηκαν για την αποκατάσταση του.
Η απόφαση να περάσει το μεγαλύτερο μέρος της συντήρησης στο δημόσιο πάρθηκε μετά από ακόμη ένα δυστύχημα. 7 νεκροί και 76 τραυματίες μετά από ατύχημα στο Πότερς Μπαρ, τον Μάιο του 2002. Ο εκτροχιασμός του τρένου αποδόθηκε στην κακή συντήρηση του δικτύου από τον εργολάβο που το ανέλαβε.
Η κοινή γνώμη της Βρετανίας είναι υπέρ μιας εθνικοποίησης των τρένων. Η κρατικοποίηση των τρένων στη Σκωτία είναι ίσως η αρχή.
Ιδιωτικοποίηση 101: βασικές αρχές
Όταν η κυβέρνηση επιθυμεί να πουλήσει εταιρεία δημόσιου συμφέροντος ακολουθεί μια πάγια τακτική. Στόχος είναι η απαξίωση του δημόσιου οργανισμού, ώστε να φαίνεται ανακουφιστική η πώλησή του σε ιδιώτες. Ποιες είναι, λοιπόν, οι βασικές αρχές; Αύξηση τιμών, αντιστρόφως ανάλογη μείωση υπηρεσιών και -το σοβαρότερο όλων -λιγότερη ασφάλεια.
Λιγότερη ασφάλεια, γιατί η ασφάλεια κοστίζει. Κι εδώ είναι που ο επενδυτής δεν βάζει το χέρι στην τσέπη. Το κομμάτι αυτό, το κοστοβόρο, μένει στο κράτος. Το οποίο όμως αναθέτει το έργο σε εργολάβους, σε ιδιώτες, μέσω συμβάσεων, την υλοποίηση του έργου συντήρησης. Το κομμάτι αυτό, όμως, δεν έχει κέρδος. Το κράτος δεν έχει έσοδα. Ο ιδιώτης που το αναλαμβάνει πληρώνεται, χωρίς να ελέγχεται τι και πώς το έκανε. Κι έτσι κανείς δεν ασχολείται.
Μέχρι την τραγωδία. Μέχρι να χαθούν ανθρώπινες ζωές. Τότε θα σκύψουμε για λίγο. Θα φρίξουμε για την ανύπαρκτη συντήρηση, για τα μέτρα προστασίας από το ανθρώπινο λάθος που δεν πάρθηκαν. Θα χυθούν και μερικά δάκρυα, ίσως να πειραχτεί κι η πολιτική ευθιξία κανενός.
Σαν σκαφτούν τα χώματα και γίνουν τα κλάματα δράμα βουβό πίσω από σφαλιστά παράθυρα, όλα τούτα τα πολύπλοκα περί ασφάλειας θα ξεχαστούν. Επόμενη ιδιωτικοποίηση τώρα.
Πηγές:
Σωτήρης Π. (2023). Τρένο: Πώς τέσσερα δυστυχήματα άλλαξαν την πορεία της ιδιωτικοποίησης των σιδηροδρόμων στη Βρετανία. Ανακτήθηκε από: www.in.gr (τελευταία πρόσβαση 07/03/2023)
Καμήλαλης Θ. (2023). Το δράμα οφείλεται, δυστυχώς, σε προανγγελθέν έγκλημα. Ανακτήθηκε από: thepressproject.gr (τελευταία πρόσβαση: 08/03/2023)
ScotRail goes back into public ownership (2022). BBC News. Ανακτήθηκε από: www.bbc.com (τελευταία πρόσβαση 07/03/2023)
Κρατικοποιούνται οι σιδηρόδρομοι της Σκωτίας από την 1η Απριλίου. Ανακτήθηκε από: www.athenstransport.com (τελευταία πρόσβαση 07/03/2023)
