Ο διασημότερος Έλληνας καλλιτέχνης: Φειδίας

Ο διασημότερος Έλληνας καλλιτέχνης: Φειδίας
Πηγή Εικόνας: Βικιπαίδεια

Ο Φειδίας ήταν ένας από τους σημαντικότερους γλύπτες της κλασικής εποχής. Η φήμη του υπήρξε αλώβητη στο χρόνο. Ως καλλιτέχνης αναγνωρίστηκε από την περίοδο της αρχαιότητας. Οι πληροφορίες, ωστόσο, που έχουμε για τη ζωή του είναι λιγοστές.

Γεννήθηκε στην Αθήνατον 5ο αι πΧ. Ήταν γιος του Χαρμίδη και ανήκε σε πλούσια οικογένεια. Αυτά είναι σχεδόν όλα όσα γνωρίζουμε για τον Φειδία. Το καλλιτεχνικό του ταλέντο έγινε εμφανές πολύ νωρίς. Ξεκίνησε με τη ζωγραφική και συνέχισε ως μαθητής των γλυπτών Ηγία του Αθηναίου και Αγελάδα του Αργείου. Ξεχώρισε για τις ικανότητες του στη ζωγραφική αλλά και την αρχιτεκτονική αλλά μεγαλούργησε στη γλυπτική. Κανένα από τα έργα του Φειδία δε φαίνεται να διασώθηκε. Τα περισσότερα είναι γνωστά από αρχαίες αναφορές και μέσα από ακριβή αντίγραφα που φρόντισαν να δημιουργήσουν οι Ρωμαίοι. Πολλοί συγγραφείς όπως ο Πλούταρχος, ο Πλάτωνας, ο Φιλόχορος, ο Παυσανίας, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρονται στο έργο του Φειδία με λεπτομέρειες. 

 

Η Πρωτοπορία ξεκίνησε στην αρχαιότητα

Ο Φειδίας υπήρξε τολμηρός και πρωτοποριακός καλλιτέχνης. Διεύρυνε την αρχαία ελληνική τέχνη και τεχνική δίνοντας της νέα πνοή. Είναι ο δημιουργός της Τέχνης που σήμερα αποκαλούμε Κλασσική η οποία απηχεί έντονο ιδεαλισμό. Εμπνέονταν από την αρχαία μυθολογία, τη θεογονία ενώ στα πρώιμα έργα του η θεματολογία του αντλείται από τα ιστορικά γεγονότα της εποχής.

Αγαπημένα υλικά του Φειδία ήταν ο χαλκός, ο χρυσός, το ελεφαντόδοντο ενώ σπάνια χρησιμοποιούσε το μάρμαρο, το οποίο υπήρχε σε αφθονία και το επέλεγαν οι σύγχρονοί του καλλιτέχνες. Στα πρώτα του έργα κατασκεύασε ένα ορειχάλκινο γλυπτό ου ήταν σύμπλεγμα θεών και ανθρώπων. Δημιουργήθηκε κατά παραγγελία προκειμένου να αφιερωθεί στους Δελφούς για την νίκη των Ελλήνων στο Μαραθώνα εναντίον των Περσών. Ο συμβολισμός ξεκάθαρος καθώς ένωνε τους ανθρώπους, όπως τον Μιλτιάδη και άλλους πολεμιστές, με τους θεούς, την Παλλάδα Αθηνά και τον θεό Απόλλωνα. Ο Φειδίας δημιουργούσε κολοσσιαία αγάλματα και ήταν ο καλλιτέχνης που για πρώτη φορά συνδύασε χρυσό και ελεφαντόδοντο.

Advertising

Advertisements
Ad 14

 

Φειδίας
Πίνακας του Λώρενς Άλμα-Τάντεμα που δείχνει τον Φειδία να παρουσιάζει το γλυπτό διάκοσμο της ζωφόρου του Παρθενώνα (1868) στον φιλικό του περίγυρο. Πηγή: wikipedia

 

Χρυσελεφάντινοι θεοί παντού

Διαβάστε επίσης  Ναός του Ηφαίστου: Το ''κόσμημα'' της αρχαίας αγοράς

Ο Φειδίας διατηρούσε πολύ στενές φιλικές σχέσεις με τον ηγέτη των Αθηναίων, Περικλή, του οποίου έχαιρε της εμπιστοσύνης. Όταν ο τελευταίος ανέλαβε (449 π.Χ) τα ηνία της πόλης ζήτησε από τον Φειδία να συμβάλει στην ανοικοδόμηση της. Του έδωσε απόλυτο έλεγχο όχι μόνο της διακόσμησης του χώρου αλλά και των οικονομικών που την αφορούσαν. Έτσι το όνομα του Φειδία συνδέθηκε άρρηκτα με την Ακρόπολη των Αθηνών καθώς σχεδίασε και επιμελήθηκε όχι μόνο την κατασκευή των κτηρίων αλλά και του γλυπτού διακόσμου και πολλών αγαλμάτων μεταξύ των οποίων ήταν η Αθηνά Παρθένος, η Αθηνά Προμάχος, η Αθηνά της Λήμνου. Τα διασημότερα γλυπτά του είναι τα χρυσελεφάντινα αγάλματα του Διός στην Ολυμπία και της Αθηνάς Παρθένου.

 

Πηγή Εικόνας: Ogdoo.gr

 

Το τεραστίων διαστάσεων χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς δημιουργήθηκε (446-438 π.Χ.) από το Φειδία για να λάβει θέση στο σηκό του Παρθενώνα. Η Αθηνά Παρθένος παραστάθηκε όρθια. Ήταν ένα λατρευτικό άγαλμα. Υποδεχόταν τους πιστούς Αθηναίους στο ναό της ντυμένη με το χιτώνα, το κράνος επί της κεφαλής, κρατώντας στο δεξί χέρι την αιγίδα της  και την χρυσή θεά Νίκη και στο αριστερό ακουμπούσε την ασπίδα της όπου με τη μορφή φιδιού αναφερόταν στον Εριχθόνιο. Το γλυπτό διέθετε ξύλινο τμήμα όπου στερεώνονταν τα ρούχα που φορούσε με χρυσά σφυρήλατα ελάσματα. Το πρόσωπο όπως και τα υπόλοιπα εμφανή σημεία του σώματος ήταν από ελεφαντόδοντο. Το μέγεθος και ο τρόπος κατασκευής θεωρήθηκε μεγάλη τεχνική καινοτομία για την εποχή του. Ο Περικλής δεν φειδόταν χρημάτων προκειμένου να αναδείξει την ισχύ και το μεγαλείο της Αθήνας. Δυστυχώς μια πυρκαγιά που φαίνεται πως εκδηλώθηκε τον 3ο αι. μ.Χ. κατέστρεψε το εσωτερικό του Παρθενώνα και το άγαλμα της Αθηνάς.

Το άγαλμα του Δία ήταν γνωστό ως ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Δημιουργήθηκε για να τοποθετηθεί στο ναό του Διός στην Ολυμπία. Πρόκειται για ένα, επίσης, γιγαντιαίο γλυπτό που κατασκευάστηκε (432 π.Χ) από χρυσό και ελεφαντόδοντο. Παρουσίαζε τον Δία καθισμένο στον ψηλό του θρόνο, από έβενο, ελεφαντόδοντο, χρυσό και πολύτιμους λίθους, να κρατά στο δεξί του χέρι τη θεά Νίκη και στο αριστερό το σκήπτρο του. Τα εμφανή σημεία του σώματος ήταν και εδώ από ελεφαντόδοντο ενώ τα ρούχα από χρυσό. Το μέγεθός του Δία ήταν τέτοιο που το κεφάλι του σχεδόν ακουμπούσε τη σκεπή του ναού. Ο Φειδίας δεν απέφυγε την ασέβεια καθώς έγραψε στα σανδάλια του Δία ότι: Φειδίας Χαρμίδου υιός μ’ εποίησε Αθηναίος.

Advertising

 

Διαβάστε επίσης  Ο Αθηναίος πολίτης στον Επιτάφιο του Περικλή
Φειδίας
Το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία. Πηγή: wikipedia

 

Αντίγραφα και των δυο γλυπτών, που θεωρούνται αξεπέραστα, κατασκευάζονται από την αρχαιότητα μέχρι και τις ημέρες μας. Λέγεται ότι τα γλυπτά του Φειδία απηχούσαν ένα ήθος που παρέπεμπε στην ηθική του ιδίου.

Η Αθηνά Προμάχος ήταν ένα ακόμη κολοσσιαίων διαστάσεων, χάλκινο άγαλμα που βρισκόταν μεταξύ Ερεχθείου και Προπυλαίων όπου διατηρείται  μόνο η θεμελίωση του βάθρου. Το άγαλμα αυτό λέγεται ότι φτιάχτηκε ως ανάθημα από τα λάφυρα που αποκόμισαν οι Έλληνες από τη νίκη τους στο Μαραθώνα. Λέγεται, επίσης, ότι η αιχμή του δόρατος, του συγκεκριμένου γλυπτού, και η κορυφή του λοφίου από το κράνος της Αθηνάς ήταν ορατά από το Σούνιο. 

Τέλος, η Αθηνά της Λήμνου, σε αντίθεση με τ’ άλλα δύο, ήταν κατασκευασμένη από χαλκό. Δημιουργήθηκε για να προσφερθεί στη Λήμνο την οποία είχαν πάει να αποικίσουν  οι Αθηναίοι (451 και 448 π. Χ.), όπως αναφέρει ο Παυσανίας.

«… πολλά τα λεφτά Άρη»

Advertising

Ο Περικλής χρηματοδότησε την ανοικοδόμηση και τον καλλωπισμό της Ακρόπολης των Αθηνών από το ταμείο της Δηλιακής Συμμαχίας. Οι αντίπαλοι του Περικλή, προκειμένου να πλήξουν τη φήμη και το έργο του, κατηγόρησαν τον  Φειδία ότι υπεξαίρεσε μέρος του  χρυσού που προορίζονταν για την κατασκευή του αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου με άλλο υλικό και ότι κράτησε το χρυσό για τον εαυτό του. Λέγεται ότι χρυσός του αγάλματος της Αθηνάς ήταν αξίας 44 ταλάντων. Ο Φειδίας κατάφερε να διαψεύσει τους κατηγόρους του. Είχε φροντίσει το χρυσό τμήμα του αγάλματος να αποτελείται από συναρμολογούμενα κομμάτια. Έτσι, αφού τα αποσυναρμολόγησε, τα ζύγισε και αφού το βάρος τους βρέθηκε με ακρίβεια αντίστοιχο των ταλάντων, απαλλάχθηκε από την κατηγορία.

Δεν γλίτωσε, όμως, από τη φυλακή. Καταδικάστηκε για ασέβεια αφού θέλησε να προσθέσει τον Περικλή και τον ίδιο, ως πολεμιστές, στο διάκοσμο της ασπίδας της Αθηνάς Παρθένου. Οι ίδιες κατηγορίες εκτοξεύτηκαν εναντίον του Φειδία και για την κατασκευή του αγάλματος του Διός κι ότι αυτή τη φορά φυλακίστηκε.

Διαβάστε επίσης  Περικλής και Ασπασία: Πολιτική και Έρωτας

 

Γενικός επόπτης και καλλιτεχνικός επιμελητής

Ο Φειδίας επόπτευσε το σύνολο των εργασιών στην Ακρόπολη και θεωρείται ότι εικονογράφησε τη ζωφόρο, τα αετώματα και τις μετόπες του Παρθενώνα. Η ποιότητα της δουλειάς του, η αρμονία που διακατέχει το έργο του  και η καλλιτεχνική του αξία γίνεται φανερή μέσα από τα ανάγλυφα του Παρθενώνα.

Advertising

 

Φειδίας
Οι Μαρμαρωμένοι Καβαλάρηδες του Παρθενώνα. Πηγή: wikipedia

 

Τα γλυπτά του Παρθενώνα ήταν λαξευμένα σε πεντελικό μάρμαρο, χρωματισμένα και σε πολλά από αυτά υπήρχαν μεταλλικές λεπτομέρειες. Θεωρούνται μοναδικά αριστουργήματα τόσο όσον αφορά στη σύλληψη της σύνθεσης όσο και στην καλλιτεχνική τους απόδοση. Η κίνηση στις φιγούρες, η σαφήνεια στην απόδοση του ανθρώπινου σώματος, η έμφαση στη λεπτομέρεια γίνονται εμφανή στα γλυπτά των αετωμάτων του Παρθενώνα όπου οι μορφές είχαν επεξεργαστεί ακόμη και από την πίσω πλευρά που ήταν αθέατη.

Συνεργεία από καλλιτέχνες διαφόρων εργαστηρίων  συνέπραξαν στη διακόσμηση των μνημείων που υψώθηκαν στο λόφο. Ανάμεσα τους ήταν συνεργάτες και μαθητές του Φειδία όπως ο περίφημος Μύρωνας, ο Αγοράκριτος, ο Αλκαμένης οι οποίοι συνέχισαν και ολοκλήρωσαν το έργο του και μετά το θάνατό του.

 

Εργαστήριο και στην Ολυμπία

Πριν από μισό αιώνα σε ανασκαφές που πραγματοποιούνταν στην Ολυμπία ήρθε στο φως μαζί με άλλα ευρήματα και μια κούπα. Στην κούπα υπήρχε η επιγραφή: ανήκω στα Φειδία. Με τον τρόπο αυτό ταυτοποιήθηκε το εργαστήριο όπου ο Φειδίας θεωρείται πως φιλοτέχνησε το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία. Δόθηκε έτσι στους μελετητές η δυνατότητα να αντλήσουν πληροφορίες για τον τρόπο κατασκευής του γλυπτού.

Advertising

Όπως για τη ζωή ούτε για το τέλος του Φειδία υπάρχουν πολλές πληροφορίες. Μπορεί να πέθανε στη φυλακή μετά την καταδίκη του για ασέβεια ή να εξορίστηκε. Το έργο του Φειδία ενέπνευσε τους καλλιτέχνες από την Ελληνιστική περίοδο και μετά και συνεχίζει να επηρεάζει την αισθητική του κόσμου της Τέχνης.

 

Φειδίας
Αρχαία Ολυμπία: Εργαστήριο Φειδία. Πηγή: wikipedia

Πηγές:

Tikkanen Am. Phidias. Διαθέσιμο στο:  www.britannica.com [ανακτήθηκε 18/1/20]

Φειδίας: Φειδίας, ο σπουδαιότερος γλύπτης της αρχαίας Ελλάδας. Κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση χρυσού και αντιμετώπισε με ευστροφία τους κατηγόρους του. Διαθέσιμο στο: www.mixanitouxronou.gr [ανακτήθηκε 17/1/20]

Advertising

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Μουσική τζαζ και τέχνη

Η τέχνη της τζαζ στη ζωγραφική είναι βασισμένη στη μουσική,
μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,