Μία φλογερή επαναστάτρια, ένα βασικό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ισπανίας, μία υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών.. Ο λόγος για την Ντολόρες Ιμπαρούρι, γνωστή με το ψευδώνυμο «La Pasionaria» («Το Άνθος του Πάθους»).
H Ντολόρες Ιμπαρούρι γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 1895, στην πόλη Γκαγιάρτα της Ισπανίας. Η ίδια προερχόταν από μία φτωχή οικογένεια ανθρακωρύχων και αποτελούσε το όγδοο από τα έντεκα συνολικά παιδιά που υπήρχαν στην οικογένεια.
Όπως αναφέρεται στην αυτοβιογραφία της…. «Στην εποχή μου οι γυναίκες ήταν οικιακοί σκλάβοι χωρίς δικαιώματα. Και η λέξη “γάμος” σήμαινε για εμάς: ράψιμο,εγκυμοσύνες και κλάματα. Κλάματα, πολλά κλάματα για την κακή μας μοίρα, για την παντελή έλλειψη δύναμης, για τα αθώα παιδιά μας στα οποία έπρεπε να προσφέρουμε φροντίδες βουτηγμένες στα δάκρυα. Κλάματα για τη γεμάτη πόνο ζωή μας, μια ζωή χωρίς προοπτικές, γεμάτη αδιέξοδα. Πικρά δάκρυα με μια κατάρα μόνιμα στην καρδιά και μια βλασφημία στα χείλη»
Μέσα σε αυτό το κοινωνικό πλαίσιο που επικρατούσε στην Ισπανία, ζούσε και η μικρή, τότε Ντολόρες.
Έτσι, αν και ήταν μία από τις πιο καλές μαθήτριες, η οικονομική δυσχέρεια της οικογένειας της, την ανάγκασε να εγκαταλείψει το σχολείο και τα όνειρα της να γίνει δασκάλα.
Για να βοηθήσει την οικογένεια της οικονομικά δούλεψε ως μοδίστρα και αργότερα ως υπηρέτρια σε διάφορα σπίτια ευγενών.
Το 1931, η ζωή της άρχισε να αλλάζει όταν, όντας πριν τα 20, παντρεύτηκε τον σοσιαλιστή συνδικαλιστή Χουλιάν Ρουίθ. Το ζευγάρι απέκτησε 6 παιδιά, αλλά εξαιτίας της δύσκολες συνθήκες διαβίωσης επέζησαν μόνο τα δύο εκ αυτών. Όπως ανέφερε αργότερα «Είναι δικό μου λάθος. Διότι δεν τους προσέφερα τις σωστές ιατρικές φροντίδες και τις γαλουχίες όταν έπρεπε».
Η οικονομική κατάσταση της οικογένειας ήταν κακή και οφειλόταν πρώτιστα στις διώξεις του άνδρα της, ο οποίος φυλακίστηκε αρκετές φορές διότι ήταν ενεργό μέλος του Εργατικού Συνδικάτου.
Σε μία εποχή που η θρησκευτική της πίστη είχε κλονιστεί, άρχισε να μελετά τον Μαρξ ενώ παράλληλα έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος (PCE).
Τότε ήταν που άρχισε να δημοσιεύει άρθρα σε εφημερίδες του κύκλου της. Το 1918, σ’ ένα άρθρο της στην εφημερίδα «Ο ανθρακωρύχος της Βισκάιας», η Ντολόρες Ιμπαρούρι χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το ψευδώνυμο «La Pasionaria», με το οποίο έγινε γνωστή και το όνομα της συνδέθηκε μ’ αυτό ενός θρύλου.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1920, εξελέγη στην επιτροπή στο νεοσύστατο Ισπανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΙΚΚ) και από τότε η θυελλώδη πορεία της την έκανε από τους πιο αναγνωρίσιμους ανθρώπους της εποχής.
Στη διάρκεια της ζωής της, η Ντολόρες Ιμπαρούρι υπήρξε πολλές φορές κρατούμενη για την πολιτική της δράση.
Επίσης, κατηγορήθηκε από τους πολιτικούς της αντιπάλους ότι με μια εμπρηστική ομιλία της στη Βουλή προκάλεσε τη δολοφονία του μοναρχικού πολιτικού Κάλβο Σοτέλο, που αποτέλεσε την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, τον Ιούλιο του 1936. Η ίδια το αρνήθηκε κατηγορηματικά.
Κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου Πολέμου ομιλώντας σε μία ραδιοφωνική εκπομπή είπε το θρυλικό «No parasan!», εννοώντας πως οι φασίστες δε θα περάσουν. Η φράση αυτή έγινε το κύριο σύνθημα Δημοκρατικών στην Ισπανία.
Αργότερα, σε μία άλλη της ομιλία, είπε απευθυνόμενη στο γυναικείο λαό :«Είναι καλύτερα να είστε χήρες ηρώων, παρά σύζυγοι δειλών».
Η Ντολόρες Ιμπαρούρι πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα του Εμφυλίου Πολέμου σε αποστολές στο εξωτερικό για την υπεράσπιση της κυβέρνησης των Δημοκρατικών, όπου σε μία ομιλία της είπε το θρυλικό «Οι Ισπανοί να πεθάνουν όρθιοι, παρά να ζήσουν γονατιστοί».
Η ένδοξη φήμη της όμως δεν κράτησε για πολύ.
Η χρόνια κόντρα της με τους Τροτσκιστές, που κορυφώθηκε με τα γεγονότα της Καταλωνίας, σκίασαν το φλογερό πρόσωπο της.
Η νίκη των Εθνικιστών του Φράνκο έναντι των δημοκρατικών ανάγκασε την Ιμπαρούρι, να διαφύγει και να ζήσει στη Σοβιετική ένωση (1938).
Το 1942 ανέλαβε την ηγεσία του ΙΚΚ έως το 1960.
Σε προσωπικό επίπεδο, ο μόνος της γιος, ο Ρούμπεν, σκοτώθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1942 στο Στάλινγκραντ, πολεμώντας στις τάξεις του Κόκκινου Στρατού.
Η «La Pasionaria» δεν το έβαλε όμως κάτω και συνέχισε τους αγώνες της.
Το 1964 τιμήθηκε με το βραβείο Ειρήνης Λένιν και την επόμενη με το παράσημο Λένιν.
Αν και εθεωρείτο σταλινική, το 1868 στάθηκε εναντίων της σοβιετικής εισβολής στην Τσεχοσλοβακία (1968), γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση της τότε Σοβιετικής ηγεσίας.
Μετά το θάνατο του Φράνκο, η Ντολόρες Ιμπαρούρι επέστρεψε στην Ισπανία, όπου το 1977 εξελέγη βουλευτής.
Ο θάνατος επήλθε 12 χρόνια αργότερα, όπου και πέθανε στις 12 Νοεμβρίου 1989, σε ηλικία 94 ετών, από πνευμονία
