Στο σχολείο συνηθίζαμε να ζωγραφίζουμε την κυρά-Σαρακοστή με τα επτά πόδια, που συμβολίζουν τις επτά εβδομάδες νηστείας από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Μεγάλη Εβδομάδα. Ειδικά στο παρελθόν, η χάρτινη ζωγραφιά της Σαρακοστής χρησίμευε ως ημερολόγιο, καθώς της έκοβαν ένα πόδι, κάθε φορά που πέρναγε μία εβδομάδα κατά την περίοδο της νηστείας.
Πριν, όμως, τις σαράντα μέρες νηστείας μέχρι το Πάσχα, στην χώρα μας, κάθε χρόνο, αναβιώνουμε κάποια έθιμα εορτασμού. Σε αυτό το άρθρο θα ρίξουμε μία ματιά στα έθιμα του τόπου μας πριν την Σαρακοστή.
- Τσικνοπέμπτη: Η Τσικνοπέμπτη αποτελεί την απαρχή των εκδηλώσεων για την Αποκριά. Σε αυτή τη γιορτή της ορθόδοξης παράδοσης, καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες κρέατος. Συνήθως, το κρέας ψήνεται στην σχάρα, γεμίζοντας τον αέρα με την μυρωδιά της «τσίκνας», εξ’ου και η ονομασία της ημέρας αυτής. Η Τσικνοπέμπτη πραγματοποιείται την ημέρα Πέμπτη, καθώς οι ημέρες Τετάρτη και Παρασκευή θεωρούνται νηστίσιμες.
- Ψυχοσάββατο: Το Σάββατο, μετά την Τσικνοπέμπτη, είναι αφιερωμένο στις ψυχές των νεκρών. Στο Ψυχοσάββατο γίνεται λειτουργία στην εκκλησία αφιερωμένη στις ψυχές όλων των νεκρών και προσφέρονται κόλλυβα. Στο παρελθόν, οι άνθρωποι συνήθιζαν να μην λούζονται και να μην σκουπίζουν για να μην ενοχλούν τους νεκρούς. Το Ψυχοσάββατο είναι μία υπόμνηση ότι το σώμα θα αναστηθεί κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου και θα ενωθεί με την αθάνατη ψυχή.
- Απόκριες: Οι Απόκριες είναι συνδυασμένες με την διασκέδαση, το ξεφάντωμα και την μεταμφίεση. Μικροί και μεγάλοι μασκαρεύονται, ντύνονται αποκριάτικα και πηγαίνουν σε πάρτι, χορούς, όπως και στο καρναβάλι. Το μασκάρεμα και η διασκέδαση υπάρχουν από τις διονυσιακές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και είχαν ως σκοπό να αποχαιρετήσουν τον χειμώνα και το σκοτάδι και να υποδεχτούν την άνοιξη. Από την αρχαία Ελλάδα, οι άνθρωποι συνήθιζαν να μεταμφιέζονται, να πίνουν κρασί και να διασκεδάζουν. Οι Απόκριες, επίσης, αποτελούν το ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ της Τσικνοπέμπτης και της Σαρακοστής. Ετυμολογικά, οι λέξεις Αποκριά (από + κρέας) και Καρναβάλι (carne=κρέας + vale=περνάει) σημαίνουν αποχή από το κρέας. Είναι η περίοδος, όπου ο άνθρωπος ετοιμάζεται, σωματικά και ψυχικά, για την νηστίσιμη Σαρακοστή, την Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση.
- Καθαρά Δευτέρα: Μετά το ξεφάντωμα της Τσικνοπέμπτης και των Αποκριών έρχεται η Σαρακοστή. Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Σαρακοστής και ονομάζεται «Καθαρά» καθώς συμβολίζει το ξεκίνημα της κάθαρσης των Χριστιανών από την νηστεία. Η Καθαρά Δευτέρα, εκτός από τα νηστίσιμα φαγητά (ταραμάς, λαγάνα, χαλβάς, κτλ), έχει και άλλα δύο έθιμα. Το πρώτο είναι τα κούλουμα, όπου οι άνθρωποι αφήνουν μαζικά τις πόλεις, για να πάνε στην ύπαιθρο και να γιορτάσουν την Καθαρά Δευτέρα στην φύση. Το δεύτερο έθιμο είναι το πέταγμα του χαρταετού, που συμβολίζει την ανάγκη του ανθρώπου για πνευματική και ψυχική εξύψωση και χαρά.
Αυτά είναι τα κύρια έθιμα, που τηρούνται στην χώρα μας, πριν την Σαρακοστή. Με τα έθιμα αυτά, οι άνθρωποι ζουν κάποιες στιγμές ξεγνοιασιάς και προετοιμάζονται ψυχικά και σωματικά για την νηστεία και την περίοδο των Παθών του Χριστού μέχρι την Ανάσταση.
ΠΗΓΕΣ:
-
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%BD%CE%BF%CF%80%CE%AD%CE%BC%CF%80%CF%84%CE%B7
-
https://www.iefimerida.gr/news/191303/tsiknopempti-ti-giortazoyme-giati-tsiknizoyme-poia-einai-ta-ethima-ana-tin-ellada
-
https://sifnaiko-fos.gr/%CF%84%CE%BF-%CE%AD%CE%B8%CE%B9%CE%BC%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%AC-%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82-%CE%BC%CE%AC%CE%B8%CE%B5%CF%84%CE%B5-%CF%84%CE%B9/
-
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF#%CE%A8%CF%85%CF%87%CE%BF%CF%83%CE%AC%CE%B2%CE%B2%CE%B1%CF%84%CE%BF
-
https://www.ekklisiaonline.gr/eipan/triodio-eortologio-nistia-ethima-ke-psychosavvata-apokrion/
-
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%80%CF%8C%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%B5%CF%82
-
http://www.arcadians.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=358:-p-&catid=89
-
http://3dim-megal.ark.sch.gr/ergasies_files/apokries.htm
-
http://www.pontos-news.gr/article/9901/ti-symvolizei-petagma-toy-hartaetoy
